موفقیت IVF یا لقاح مصنوعی چقدر است
عملIVF یا لقاح مصنوعی برای اولین بار در دنیا در سال 1978 در انگلستان و بوسیله یک جنین شناس به نام دکتر «ادوارز» و یک متخصص زنان به نام دکتر«استپتو» با موفقیت انجام شد و پس از آن در سراسر جهان به سرعت جایگاه خود را پیدا کرد به طوری که تا کنون حدود 20 هزار کودک به این روش در دنیا متولد شده اند.
یکی از شیوه های غلبه بر مشکل ناباروری زوجین، لقاح مصنوعی در لوله آزمایش (IVF) است. در این روش تخمک آماده باروری را به کمک روش های جراحی از بدن زن و اسپرم های دارای قدرت باروری را از مرد گرفته و در شرایط کنترل شده در لوله آزمایش قرار می دهند.
سپس تخمک بارور شده را بدست آورده و در مرحله بعد به منظور انجام تقسیمات سلولی در این تخم آن را در محیط کشت مناسب قرار می دهند. بعد از آن جنین را به بدن مادر منتقل می کنند. تفاوت در انواع روش های IVF نیز به دلیل تفاوت در انجام هریک از مراحل بالاست.
دانش پزشکی امروز به روش های موثری برای درمان ناباروری دست یافته که مبتنی بر شیوه های لقاح آزمایشگاهی (شامل IVF، میکرو اینجکشن و ZIFT) است. در این روش ها، تخمک و اسپرم را در آزمایشگاه مجاور هم قرار می دهند و پس از تشکیل سلول تخم، آن را در شرایط خاصی در آزمایشگاه نگه می دارند و پس از چند روز به رحم مادر منتقل می کنند.
موفقیت IVF یا لقاح مصنوعی
در بهترین شرایط نیز میزان حاملگی با این روش ها که بسیار پرهزینه است، چیزی حدود 25 درصد است. یعنی از هر چهار زوج ناباروری که تحت درمان با روش IVF قرار می گیرند، یک زوج صاحب فرزند می شود. به گفته متخصص زنان و زایمان، مهم ترین عاملی که میزان موفقیت IVF را تعیین می کند، سن تخمک و به عبارتی سن تقویمی مادر است. همه زنان با تعداد مشخصی تخمک به دنیا می آیند که مجموع این تخمک ها را در اصطلاح، رزرو تخمدان می نامند. رزرو تخمدانی هر کسی از ابتدای تولد مشخص است و تاکنون راهی برای افزایش آن یافت نشده است، اما با افزایش سن زن، تخمک های وی نیز پیر می شوند و از کیفیت سابق برخوردار نخواهند بود.
سن تقویمی مادر بر موفقیت لقاح مصنوعی بسیار تاثیرگذار است
تاثیر سن مادر بر سلامت تخمک
هر چه سن مادر بالاتر باشد، نه تنها رزرو تخمدانش کمتر می شود بلکه میزان پاسخ دهی تخمدان به داروها کمتر خواهد بود. تخمک هایی که از این افراد به دست می آید، کم کیفیت تر و جنین ها نیز فاقد کیفیت مطلوب خواهند بود. ضمن این که احتمال بروز مشکلات کروموزومی با افزایش سن خانم افزایش می یابد و طبیعتا جنین های مشکل دار قادر به لانه گزینی نیستند یا در صورت بروز حاملگی در مراحل اولیه سقط می شوند.
کیفیت جنین تشکیل شده
مشکلات ژنتیک سلول تخم منحصر به اشکالات تخمک نیست و اختلالات ژنتیک اسپرم نیز منجر به تشکیل جنین بی کیفیت می شود.
دکتر لاهوتی با تاکید بر این که در موارد شکست IVF، یکی از راهکارها برای افزایش میزان موفقیت، بررسی ژنتیک جنین قبل از لانه گزینی (PGD) است، توضیح می دهد:علاوه بر خوب بودن کیفیت تخمک و جنین، اندومتر (دیواره داخلی رحم که جنین در آن لانه گزینی و رشد می کند) باید پذیرای جنین باشد. لانه گزینی جنین در رحم مادر، فرآیند بسیار ظریف و پیچیده ای است. همزمانی تغییرات ایجاد شده پس از لقاح در جنین و اندومتر برای لانه گزینی و دستیابی به حاملگی طبیعی بسیار مهم است و چنانچه این تغییرات که لازمه پذیرندگی جنین است، در سلول های اندومتر ایجاد نشده باشد، جنین با وجود ورود به حفره رحم، قادر به تهاجم به بافت اندومتر و لانه گزینی در آن نخواهد بود و دفع خواهد شد.
بعضی بیماری بر موفقیت لقاح مصنوعی تاثیرگذارند
بعضی بیماری ها مثل اندومتریوز یا تنبلی تخمدان (تخمدان پلی کیستیک) و اختلالاتی مثل عفونت مزمن لوله رحمی ـ که با اتساع لوله و وجود مایع درآن مشخص می شود ـ با آسیب به جنین یا تغییر محیطی که جنین قرار است در آن لانه گزینی و رشد کند، می تواند موجب عدم دستیابی به حاملگی از طریق IVF شود. در صورتی که این بیماری ها در خانمی که مبتلا به ناباروری است وجود داشته باشد، باید ابتدا به کمک دارو یا جراحی (در صورت نیاز) کنترل یا حداقل سرکوب و سپس اقدام به IVF شود.
تاثیر استرس بر ناباروری زنان
واضح است که استرس می تواند بر درمان ناباروری تأثیر بگذارد. همچنین ناباروری می تواند تأثیرات روان شناختی ایجاد کند و زمینه ساز بروز اختلالات روانی و مشکلات زناشویی شود.
اثرات روان درمانی در افزایش میزان حاملگی در مطالعات مختلف متفاوت بوده است، بعضی محققان نشان داده اند مداخلات روان درمانی تأثیر اندکی بر میزان حاملگی دارد، اما در بعضی مطالعات نتیجه گرفته اند، روان درمانی باعث کاهش اضطراب و افسردگی می شود و شانس پذیرش جنین در رحم را افزایش می دهد. به همین دلیل، روش های مختلف روان درمانی و اضطراب زدایی به عنوان درمان کمک کننده در کنار دیگر روش های درمان وجود دارد، ولی اثر این درمان ها هنوز به قطعیت روشن نشده است.
استراحت مطلق
طی انجام مراحل IVF پس از این که انتقال جنین به داخل رحم صورت گرفت، لازم است مادر چند ساعتی در بیمارستان استراحت مطلق داشته باشد، ولی پس از آن می تواند به منزل برود وبه صرف انجام IVF نیاز به استراحت مطلق ندارد، مگر این که مشکل همزمان دیگری وجود داشته باشد. نزدیکی جنسی نیز در ساعات یا شاید روزهای اولیه به دلیل ایجاد انقباض رحمی و احتمال دفع جنین بهتر است انجام نشود ولی بعد از آن، شخص می تواند زندگی معمول خود را از سر بگیرد.
در صورتی که اولین IVF منجر به بارداری نشود، بررسی های خاص (مثل بررسی مولکولی پذیرندگی اندومتر یا بعضی اعمال جراحی یا بررسی های ژنتیک) صورت خواهد گرفت. بنابراین یک بار شکست در IVF به معنی کاهش احتمال موفقیت در بار دوم نیست وحتی شاید با بررسی بیشتر، احتمال موفقیت، بیشتر بشود.
