غذاهای محلی آذربایجان غربی؛ انواع آش، خورش و حلوا

آشنایی با انواع غذاهای محلی و شیرینی های آذربایجان غربی

استان آذربایجان غربی که واقع در شمال غربی ایران و در مرز ترکیه می باشد، یک منطقه کوهستانی به شمار می رود و قدمت آن متعلق به دوره پیش از اسلام می باشد. به خاطر وجود جاذبه های طبیعی و تاریخی در این منطقه مثل دریاچه ارومیه، گردشگران بسیار زیادی برای بازدید از این جاذبه ها، به سمت این منطقه از ایران می کشیده می شوند.

به خاطر فرهنگ غذایی متنوع در استان آذربایجان غربی، میتوان شاهد سفره های رنگارنگی پر از انواع آش ها، خوراک های لذیذ و خورش ها در خانه های مردم ارومیه بود. چنانچه تمایل به آشنایی با فرهنگ غذایی این منطقه دارید در ادامه این بخش از آشپزخانه پلاس وی با ما همراه باشید تا با غذا های محلی و سنتی ارومیه و دسر ها و آش های مختلف آن آشنا شوید.

آش برگ مو

آش برگ مو یا یارپاخ آشی یکی از لذیذترین و متفاوت ترین آش های ارومیه به شمار می رود که با استفاده از برگ مو، لپه، برنج، مرزه، شوید خشک و آبغوره درست می شود. این آش خوشمزه و سنتی ارومیه بایستی طعم تند و ترشی داشته باشد.

یارما شورباسی یا سوپ بلغور

از غذاهای محلی ارومیه که در گروه سوپ ها قرار می گیرد سوپ بلغور و یا همان یارما شورباسی نام دارد. جالب است بدانید که این غذا جزو اصلی ترین غذاهای محلی و سنتی ارومیه شناخته شده است و در پخت آن از موادی همچون گوجه فرنگی، سیب زمینی، لوبیا قرمز، پیاز، مرز و بلغور به کار میرود. این غذا به خاطر خاصیت فراوانش و همچنین طعم بی نظیرش در ارومیه طرفداران زیادی دارد.

ارومیه خورشت

از غذاهای محلی و معروف ارومیه که هنوز هم که هنوز است جایگاه خود را در بین اهالی مردم ارومیه حفظ کرده است ارومیه خورشت نام دارد. این غذا طرفداران بسیار زیادی بین مردمان ارومیه به خود اختصاص داده است. در تهیه این خورش خوشمزه موادی همچون لوبیا چیتی، گوجه فرنگی، پیاز، بادمجان، غوره، نمک، فلفل و ادویه جات مختلف به کار می روند و طعم بی نظیری به آن می بخشند.

گیزاتما

از غذاهای سنتی دیگر شهر ارومیه که طبق بسیار آسانی دارد و به سرعت می توان آن را آماده کرد، گیزاتما نام دارد. همانطور که در طرز تهیه ی آن در آشپزخانه پلاس وی خواندید، این غذا با سرخ کردن موادی همچون کدو، بادمجان، سیر، هویج، سیب زمینی، گوجه فرنگی تهیه می شود و یک غذای خوشمزه و ساده بین اهالی ارومیه شناخته شده است.

شورجه ارومیه

شورجه ارومیه از غذاهای محلی لذیذ این منطقه می باشد که به عنوان پیش غذا سرو می شود، البته یک وعده غذای کامل هم محسوب می شود اما بیشتر به صورت پیش غذا شناخته شده است. این غذا را هم می توان به تنهایی و هم می توان همراه با برنج میل کرد. در تهیه شورجه ارومیه موادی همچون تخم مرغ، پیاز داغ، ماست سفت، نشاسته ذرت و گوشت به کار برده می شود.

کوفته مرغ

در آذربایجان غربی، کوفته خوشمزه ای به نام کوفته مرغ پخته می شود که مواد اصلی آن مرغ می باشد و به عنوان یکی از غذاهای سنتی این منطقه معرفی شده است. علاوه بر مرغ در طبخ این غذا موادی همچون تخم مرغ، سبزی تازه، لپه، گردو، ادویه، پیاز داغ و آرد به کار برده می شود. کوفته مرغ طعم بسیار بی نظیری دارد و به همین خاطر طرفداران زیادی به خود اختصاص داده است.

چیغیرتمای مرغ

نوعی غذای محلی که متعلق به آذربایجان غربی می باشد چیغیرتمای مرغ نام دارد. در واقع منظور از چیغیرتما دقیقا مربوط به مرحله آخری است که تخم مرغ به مرغ اضافه می شود، جالب است بدانید که این غذا در شهرهای مختلف آذربایجان غربی به نام املت نیز شناخته شده است و در سراسر ایران تنوع این غذا بسیار زیاد است و با نام های دومبالان چیغیرتما ، چیغیرتمای بوقلمون و ... طبخ می شود.

گوزلمه

یکی از غذاهای محلی و سنتی ارومیه که معنی جالبی در گویش محلی دارد گوزلمه می باشد. این غذا در گویش محلی به معنی "منتظر نباش" می باشد و همانطور که از اسمش پیداست غذایی است که بسیار سریعتر آماده می شود. در تهیه گوزلمه از موادی همچون ماست، تخم مرغ، سیر، آب به کار برده می شود.

آش کلم یا تورشولی آش

آش کلم از آش های محلی بسیار خوشمزه استان آذربایجان غربی می باشد که با نام تورشولی آش شناخته شده است و بسیار خوشمزه و لذیذ است. برای پخت این آش بی نظیر موادی همچون برنج، بلغور، کلم برگ، نعنا خشک، آبغوره یا سماق نیاز است.

خورش کنگر

یکی از خورش های خوشمزه و سنتی ارومیه که با کنگر تهیه می شود خورشت کنگر نام دارد. این غذای خوشمزه گاهی با نعناع و جعفری، گوشت گوسفندی، پیاز، ادویه و نمک طبخ می شود و ظاهراً شبیه به خورش کرفس می باشد. خورش کرفس را معمولاً با لیموی خشک یا غوره و همچنین به گوجه طعم دار می کنند.

یتیمچه

یتیمچه جزو غذاهایی است که در اقصی نقاط کشور طبخ می شود به خاطر اینکه گوشتی داخل آن به کار برده نمی شود به آن یتیمچه می گویند و در گروه غذاهای گیاهی قرار می گیرد. افرادی که رژیم غذایی دارند اقدام به کاهش وزن کردند طرفدار پروپاقرص این غذای کم کالری هستند. طرز تهیه این غذای خوشمزه بادمجان، گوجه فرنگی، پیاز، فلفل دلمه ای و... به کار برده می شود.

قابله پلو

غذای قابله یکی از غذاهای معروف سنتی و اصیل ارومیه به شمار می آید که بسیار خوشمزه است و البته مادر بزرگ ها بیش از هر کسی آن را خوشمزه می پزند. اگرچه این روزها این غذا به ورطه فراموشی سپرده شده است اما باز هم همچنان یکسری افراد به آن علاقه مند هستند. بلغور گندم، بادمجان، گوجه فرنگی، ماش، گوشت قرمز، نخود و... از جمله مواد اصلی این غذای خوشمزه و قدیمی می باشند.

خورش آق ماش

متفاوت ترین خورشی که در بین غذاهای سنتی آذربایجان غربی می توان از آن یاد کرد خورشت آق ماش می باشد که بسیار خوشمزه و لذیذ است. برای تهیه این غذای خوشمزه نیاز به موادی همچون گوشت چرخ کرده، پیاز، ماش، ادویه سیب زمینی، آبلیمو و ... می باشد.

دلمه برگ مو یا یارپاق دلماسی

غذاهای پرطرفدار خوشمزه ایرانی که معمولاً در فصل بهار پخته میشود دلمه برگ مو می باشد که در بسیاری از شهرهای کشور طرفداران زیادی به خود اختصاص داده است. بهترین نوع پخت دلمه نزد آذری ها می باشد. مواد اولیه ای که در تهیه دلمه به کار می رود عبارتند از:لپه، برنج، برگ مو، گوشت، انواع سبزی ها و ادویه جات. به کار بردن سبزیجات مختلف خود رو در اطراف شهرهای ارومیه در این غذا چندین برابر به عطر و مزه آن اضافه می کند.

گشنیز کباب

از کباب های سنتی ارومیه می توان به گشنیز کباب اشاره کرد که البته در دیگر شهرهای آذری و شمال غرب ایران نیز طرفداران زیادی دارد. در واقع این غذا یک نوع کوفته سنتی آذری به شمار می رود که سبزی مخصوص آن بیشتر شامل گشنیز می باشد و به همراه گوشت چرخ کرده، تخم مرغ، لیموی خشک، لپه، پیاز یک غذای خوشمزه را تشکیل می دهد.

یرالما کبابی یا سیب زمینی تنوری

سیب زمینی تنوری یا یرآلما کبابی از ساندویچ های محلی خوشمزه شهر ارومیه به شمار می رود که از دیرباز در بین مردم معروف بوده است و به عنوان یک غذای سالم از محبوبیت خاصی برخوردار است. این غذای دلچسب به همراه سنگک برشته و در کنار آن دوغ محلی و سبزیجات سرو می شود و ناگفته نماند که به نسبت غذاهای دیگر قیمت مناسبی دارد و همه اقشار مختلف مردم می توانند طعم متفاوت و بی نظیر آن را بچشند.

دلمه کلم

دلمه کلم نیز همچون دلمه برگ مو از پرطرفدار ترین و معروف ترین غذاهای خطه آذربایجان می باشد که طعم بسیار لذیذی دارد و با استفاده از موادی همچون کلم، گوشت چرخ کرده، سماق، برنج، لپه و ... به دست می آید. جالب است بدانید که در شهر ارومیه و شهرهای مختلف آذربایجان غربی هرچقدر که اندازه دلمه ها کوچکتر باشد همان اندازه نشان دهنده ذوق و سلیقه کدبانو می باشد. در این غذا شما می توانید بر حسب ذائقه تان از سرک ، آب سماق، شیره انگور استفاده نمایید.

کاچی یا قویماخ

قویماخ یا کاچی جزو خوراکی های مقوی و سرشار از ویتامین این منطقه به شمار می رود و البته در شهرهای دیگر نیز پخته می شود. شیره انگور، آرد، روغن حیوانی و گردو از جمله موادی هستند که در تهیه این کاچی خوشمزه به کار می روند. این غذا به عنوان اولین وعده غذایی به زنی که زایمان کرده است داده می شود و هم چنین ناگفته نماند که در روز اول ازدواج عروس و داماد کاچی را برای وعده صبحانه عروس و داماد ها میبرند.

خوراک تره کوهی یا گندله قوورماسی

از غذاهای گیاهی لذیذ دیگر ارومیه، گندله قوورماسی نام دارد که بیشتر در فصل بهار پخته می شود. تره کوهی یا گندله از گیاهان خود رویی می باشد که در کوههای آذربایجان و در فصل بهار رشد می کند و مردم برای تهیه آش و نیمرو از آن استفاده می کنند. ناگفته نماند که تره کوهی بسیار به تره فرنگی شبیه است و برگهای سبز و بلندی با طعم تند دارد.

آش دوغ یا آیران آشی

از قدیم الایام آش دوغ در این استان بسیار معروف بوده و هست. مردم ارومیه و سایر شهرهای آذربایجان غربی در تهیه این آش خوشمزه از موادی همچون برنج، نخود، شوید، جعفری، دوغ استفاده می کنند. آیران آشی طعم بسیار لذت بخشی دارد ، در این آش بر حسب ذائقه می توان مقدار سیر به کار رفته در آن را کم و زیاد کرد.

حلوا گردویی

یکی از انواع حلوا های خوشمزه ارومیه، حلوای گردویی نام دارد که با کمی تفاوت در چگونگی درست کردن در استان های مازندران، تویسرکان، گلستان، قزوین و نهاوند نیز پخته می شود و به آن «آغوز حلوا» گفته می شود. این حلوای خوشمزه طبع گرمی دارد و گزینه بسیار مناسبی برای ماه رمضان و شب یلدا می باشد. اگرچه تهیه این حلوا کمی دشوار است ولی این اطمینان را به شما می دهیم که به محض اینکه آن را مزه کردید تمام خستگی از تنتان بیرون خواهد آمد. ناگفته نماند این حلوا سرشار از کالری، انرژی و اسیدهای چرب ضروری می باشد.

حلوای هویج

حلوای هویج یکی از دسرهای سنتی و خوشمزه ارومیه به شمار می رود که معمولاً در چهارشنبه سوری ، ماه رمضان و شب یلدا تهیه می شود. می توان گفت این حلوا شبیه به یک مربای فشرده و غلیظ می باشد، ناگفته نماند درست کردن این حلوای خوشمزه برای وعده های افطاری و یا سحری نیز مرسوم است و جالب است بدانید که اکثراً گردشگران به عنوان سوغاتی آن را از ارومیه خریداری می کنند. تهیه این حلوا از ترکیب موادی همچون هویج، شکر، گلاب، شیره انگور، هل، گردو و زعفران به دست می آید.

حلوا اوماج

حلوای اوماج یا «اوماج حلواسی» یکی از حلواهای با اصالت شهر ارومیه و اردبیل به شمار می رود و در ماه محرم و ماه رمضان طرفداران بیشماری به خود اختصاص می دهد. البته ناگفته نماند که این حلوا در آذربایجان شرقی و همچنین دیگر شهرهای آذربایجان غربی نیز پخته می شود و در مراسم های عزاداری شهر هایی همچون زنجان، تبریز، گرگان مرسوم می باشد. این حلوا روش پخت بسیار آسانی دارد.

سوجوق

 از قدیمی ترین شیرینی های ارومیه سوجوق نام دارد که با استفاده از شیره انگور، ادویه مخصوص سوجوق، نشاسته، هل، گردو تهیه می شود. باسلوق یا سوجوق را به حالت لوله یا گرد درست می کنند و داخل آن مغز گردو گذاشته و در ظروف سفالی می چینند و سپس با پودر نارگیل کنجد آن را تزئین می کنند.

حلوا نثار

حلوا نثار نیز جزو حلواهایی به شمار می رود که در مراسم های عزاداری و مذهبی و همچنین در ماه رمضان در شهر ارومیه تهیه و پخش می شود. برای تهیه این حلوا نیاز به آرد سفید و نخودچی می باشد. این حلوای خوشمزه بافت بسیار لطیف و تردی دارد به خاطر همین به محض گذاشتن در دهان آب می شود علاوه بر این بسیار خوش عطر و خوش مزه است.