شرکت ژاپنی آی‌اسپیس ارتباط خود را با فضاپیمای رباتیک کوچکی که به ماه فرستاده، از دست داده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که فضاپیما حین واپسین نزدیکی‌اش به ماه سوخت خود را به‌طور کامل مصرف کرده و به‌جای فرود نرم، روی سطح قمری سقوط کرده است.
به‌گزارش نیویورک‌تایمز، ماه‌نشین ۲٫۲ متری هاکوتو-آر که به دست شرکت آی‌اسپیس ساخته شده است، روز سه‌شنبه به‌منظور فرود روی ماه موتور اصلی‌اش را روشن کرد و از مدار ماه خارج شد. انتظار می‌رفت فضاپیما تقریبا یک ساعت بعد در ساعت ۲۰:۱۰ به وقت ایران در دهانه‌ی اطلس، عارضه‌ای ۸۷ کیلومتری در شمال شرقی سمت پیدای ماه فرود آید.
اما پس از سپری‌شدن زمان برنامه‌ریزی‌شده برای فرود، هیچ سیگنالی از فضاپیما دریافت نشد. در ویدئویی که آی‌اسپیس به‌طور زنده پخش می‌کرد، سکوت سنگین در اتاق کنترل ماموریت در توکیو حکم‌فرما بود؛ جایی که مهندسان شرکت، عمدتا افرادی جوان با ملیت‌های مختلف، با چهره‌ی نگران به صفحات نمایش خود نگاه می‌کردند.
آی‌اسپیس در بیانیه‌ای که امروز چهارشنبه منتشر کرد، گزارش داد که مهندسان شرکت پی برده‌اند که هنگام فرود هاکوتو-آر، سوخت تخمینی باقی‌مانده‌ی فضاپیما در سطح پایینی قرار داشت و کمی بعد، سرعت نزول فضاپیما به سرعت افزایش یافت. به عبارت دیگر، فضاپیما با اتمام سوخت روی ماه سقوط کرد.
سپس ارتباطات با هاکوتو-آر قطع شد. آی‌اسپیس می‌گوید: «براین‌اساس مشخص شده است که ماه‌نشین به احتمال زیاد درنهایت فرود سختی را روی سطح ماه تجربه کرده است.» اکنون تحقیقات باید مشخص کند که چرا فضاپیما ظاهرا ارتفاع خود را اشتباه ارزیابی کرد. تجزیه‌وتحلیل‌ها نشان می‌دهد که ماه‌نشین وقتی باید روی سطح ماه قرار می‌گرفت، هنوز در ارتفاع قرار داشت.
تاکشی هاکامادا، مدیرعامل آی‌اسپیس در مصاحبه‌ای گفت با وجود سقوط هاکوتو-آر، به نتیجه بسیار بسیار افتخار می‌کند و احساس ناامیدی ندارد. هاکامادا گفت با داده‌های به‌دست‌آمده از فضاپیما، آی‌اسپیس می‌تواند «درس‌های آموخته‌شده» را در دو ماموریت بعدی خود به‌کار بگیرد.
فضاپیمای هاکوتو-آر آذر ماه سال گذشته برفراز موشک اسپیس ایکس پرتاب شد و با قرارگیری در مسیری پرپیچ‌وخم که به مصرف سوخت کم نیاز داشت،، روانه‌ی ماه شد. ماه‌نشین سرانجام در ماه مارس به مدار ماه وارد شد و تا همین اواخر درآنجا ماند تا مهندسان شرکت پیش از اقدام به نشستن روی سطح قمری، سامانه‌ی فرود را بررسی کنند.
ماه‌نشین آی‌اسپیس می‌توانست نخستین گام به سمت عصر تازه‌ای از اکتشافات فضایی باشد که در آن دولت‌ها، موسسه‌های تحقیقاتی و شرکت‌ها، آزمایش‌های علمی و محموله‌های دیگر را به ماه می‌فرستند. اکنون با شکست آی‌اسپیس در رسیدن به ماه، باید منتظر باشیم تا شرکت‌های دیگر آغازگر این عصر جدید باشند. دو ماه‌نشین خصوصی که شرکت‌های آمریکایی با پشتیبانی مالی ناسا ساخته‌اند، قرار است در ماه‌های آینده به ماه پرتاب شوند.
ناسا در سال ۲۰۱۸ برنامه‌ی خدمات باربری تجاری قمری یا CLPS را راه‌اندازی کرد؛ زیرا رساندن ابزار و تجهیزات فضایی به ماه با فضاپیماهای خصوصی برای این سازمان ارزان‌تر تمام می‌شود. علاوه‌براین، ناسا امیدوار است که با ایجاد صنعتی تجاری در اطراف ماه و برانگیختن رقابت بین شرکت‌های خصوصی، هزینه‌ی سفرهای فضایی را کاهش دهد. این برنامه تا حدی از تلاش موفق مشابه برای تامین وسایل حمل‌ونقل خصوصی به ایستگاه فضایی بین‌المللی الگوبرداری شده است.
بااین‌حال تاکنون قدم‌های چندانی برای پیشبرد CLPS برداشته نشده است. دو ماموریت اولی که قرار است اواخر امسال از سوی شرکت‌های استروباتیک تکنولوژی و اینتوئتیو ماشینز پرتاب شوند، سال‌ها از برنامه عقب هستند. همچنین برخی از شرکت‌هایی که ناسا برای رقابت در مناقصه‌‌ی ماموریت‌های CLPS انتخاب کرده بود، هم‌اکنون دست از فعالیت برداشته‌اند.
آی‌اسپیس درحال برنامه‌ریزی برای ماموریت دوم خود با استفاده از ماه‌نشینی تقریبا مشابه در سال آینده است. همچنین در سال ۲۰۲۶، ماه‌نشینی بزرگتر از این شرکت قرار است به‌عنوان بخشی از یک ماموریت CLPS، محموله‌های ناسا را به سمت پنهان ماه بفرستد.
ماه‌نشین ژاپنی در سفر خود به ماه تنها نبود. جاکسا (آژانس فضایی ژاپن) می‌خواست یک ربات قمری دوچرخ را روی ماه آزمایش کند و مرکز فضایی محمد بن راشد در دبی نیز ماه‌نورد کوچکی را فرستاده بود که قرار بود محل فرود را کاوش کند. این فضاپیماهای رباتیک هردو نخستین کاوشگران این کشورها در سطح ماه محسوب می‌شدند.
درطول مسابقه‌ی فضایی جنگ سرد، دو کشور ایالات متحده و شوروی هردو با موفقیت فضاپیماهای رباتیک را به سطح ماه فرستادند. چین نیز در سال‌های اخیر سه فضاپیما را با موفقیت روی سطح قمری فرود آورده است و اکنون با تلاش‌های جدید سازمان‌ها و شرکت‌های فضایی، به‌نظر می‌آید که تنها قمر زمین بار دیگر به مقصدی جذاب برای کاوش‌های فضایی تبدیل شده است.
