فضیلت و اسرار سوره اعلی + متن و ترجمه

آشنایی با برکات و خواص سوره اعلی

سوره اعلی هشتاد و هفتمین سوره قرآن کریم با 19 آیه است. این سوره مکی، هفتمین یا هشتمین سوره ای است که پس از سوره تکویر و پیش از سوره لیل از سوی پروردگار بر پیامبراکرم(ص) نازل شده است. این بخش از دین و مذهب نمناک را به بررسی فضیلت و برکات این سوره اختصاص داده ایم .

دلیل نامگذاری سوره اعلی

سوره اَعلیٰ را به این مناسبت « اَعلی ٰ» می نامند که با تسبیح پروردگار بلندمرتبه آغاز می شود. ( دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج2، ص1263)

نام دیگر آن « ‏سَبِّح اسمَ رَبِّکَ الأَعْلَی » که سوره ی مبارکه با این آیه شریفه آغاز می گردد.

این سوره از سور « مسبحات »، یعنی از 7 سوره ای است که با تسبیح الهی آغاز شده است.( معجم علوم القرآن، ص 2)

محتوای سوره اعلی

سوره اعلیٰ از دو بخش تشکیل شده است:روی سخن در بخش نخست به شخص پیامبر(ص) است و دستورهایی درباره تسبیح خداوند و ادای رسالت به آن حضرت می دهد. همچنین اوصاف هفت گانه خداوند در این بخش آمده است. در بخش دوم خداوند از مؤمنان خاشع و کافران شقی سخن می گوید و عوامل سعادت و شقاوت این دو گروه را بیان می کند.( تفسیر نمونه،ج26، ص380)

فضای نزول اعلی

این سوره در آغازین روزهای دعوت علنی پیغمبر اکرم(ص) نازل شده است؛ یعنی زمانی که هنوز قریش به صورت جدی و گسترده به رویارویی با پیامبر صلی الله علیه و آله نپرداخته بودند، از همین رو سوره بدون اشاره به پندار و رفتار مشرکان و مکذبان، دورنمای کلی از دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله و اهداف آن را نشان می دهد. (التفسیر الحدیث، ج 1، ص 511 ـ 512)

با توجه به فضای نزول می توان گفت که غرض این سوره، آماده ساختن پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله برای رسالت جهانی اوست. (من وحی القرآن، ج 24، ص 193 ـ 194)

فراموش نکردن قرآن توسط پیامبر اکرم(ص)

خداوند در این سوره می فرماید:«سَنُقْرِئُکَ فَلَا تَنسَیٰ:ما خیلی زود بر تو خواهیم خواند، تا فراموش نکنی». (سوره اعلی، آیه 6)

خداوند در این آیه به پیامبر(ص) اطمینان می دهد نگران این نباشد که آیات الهی را فراموش می کند، بلکه همو که آن را فرستاده، حافظ و نگهبان آن است. (تفسیر نمونه، 1366ش، ج26، ص393)

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می نویسد «اِقراء» به معنای تحویل گرفتن قرائت قاری به منظور غلط گیری و تصحیح قرائت اوست؛ البته این معنای لغوی و عرفی این کلمه است و در این آیه به این معناست که خداوند چنان قدرتی به پیامبر(ص) داده است که قرآن را درست و خوب بخواند، آن طور که نازل شده و بدون کم و کاست و بدون تحریف.(المیزان، 1974م، ج20، ص266)

فضیلت سوره اعلی

رسول خدا(ص)فرمودند:

کسی که سوره اعلی را قرائت نماید خداوند به تعداد همه حروفی که بر پیامبران الهی ابراهیم ، موسی و محمد نازل کرده است به ازای هر حروف ده حسنه به او می بخشد. ( ستدرک الوسائل، ج4، ص358)

ابوحمیصه از امیرالمؤمنین نقل می کند:

بیست شب پشت سر هم در نماز به علی علیه السلام اقتدا کردم و بعد از حمد سوره ای جز اعلی نخوان و روزی فرمود:اگر مردم بدانند که چه چیزهایی (از منافع و فواید) در سوره اعلی هست حتما روزی بیست بار آن را قرائت می کردند. هر کس ان را قرائت کند مانند این است که کتاب های آسمانی موسی و ابراهیم را قرائت کرده است. ( مجمع البیان، ج1، ص326 )

ابن عباس از رسول خدا(ص)نقل کرده است:

بعد از قرائت سوره اعلی بگویید:«سبحان ربی الاعلی». ( بحارالانوار، ج89، ص220 )

حضرت علی(ع) فرمودند:

پیامبر اسلام(ص) ، (سوره اعلی) را دوست می داشت ، و اولین کسی که گفت:سبحان ربی الاعلی و بحمده ، میکائیل(ع) بود. (مستدرک الوسائل، ج4، ص358)

امام باقر(ع) فرمودند :

هر کسی سوره های مسبحات (سوره اسراء ، سوره حدید ، سوره حشر ، سوره صف ، سوره جمعه ، سوره تغابن ، سوره اعلی) را وقت خواب بخواند ، نمیرد تا اینکه حضرت قائم(عج) را درک کند ، و اگر از دنیا رفت در جوار پیامبر(ص) خواهد بود. (وسائل الشیعه، ج6، ص226؛ مستدرک الوسائل، ج4، ص298)

از امام صادق(ع) روایت شده است:

«از کارهای واجبی که بر عهده ی شیعه ی معتقد ماست، این است که هنگام شب جمعه سوره ی جمعه و سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی را تلاوت می کند». (ثواب الأعمال، ص118)

«هر کس سوره اعلی را در نمازهای واجب یا مستحب خود قرائت نماید در روز قیامت به او گفته می شود از هر دری از درهای بهشت که دوست داری وارد بهشت شو». (ثواب الأعمال، ص122)

آثار و برکات سوره

محفوظ ماندن از بلاها و آفات

اگر در روز جمعه بعد از نماز سوره اعلی را بنویسد و همراه خود بدارد به یاری خدا از جمیع آفات و بلیّات محفوظ خواهد بود.(خواص الآیات، ص ١٥١)

درمان درد گوش، درد گردن و دررفتگی استخوان

از پیامبراکرم(ص) در روایتی که فرمودند:

اگر کسی سوره اعلی بر درد گوش خوانده شود دردش برطرف می شود و اگر برای کسی که بیماری بواسیر دارد بخوانند خوب می شود . همچنین برای درد گردن نیز مفید است.( تفسیرالبرهان، ج5، ص633)

زیاد شدن حافظه

امام صادق(ع) فرمودند:

کسی که سوره اعلی را بنویسد و به همراه خود داشته باشد حافظه ی او زیاد می شود.(خواص الآیات، ص ١٥١)

به سلامت برگشتن مسافر

امام صادق(ع) فرمودند:

هر کس در هنگام سفر سوره اعلی را سه بار بخواند به سلامت مراجعت خواهد کرد.(خواص الآیات، ص ١٥١)

متن سوره «اعلی» با ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

سَبِّـحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی ﴿١﴾

به نام خدا که رحمتش بی اندازه است و مهربانی اش همیشگی

نام پروردگار برتر و بلند مرتبه ات را [از هرچه رنگ شرک خفی و جلی دارد] منزّه و پاک بدار. (1)

الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّیٰ ﴿٢﴾

آنکه آفرید، پس درست و نیکو گردانید. (2)

وَالَّذِی قَدَّرَ فَهَدَیٰ ﴿٣﴾

و آنکه اندازه قرار داد و هدایت کرد، (3)

وَالَّذِی أَخْرَجَ الْمَرْعَیٰ ﴿٤﴾

و آنکه چراگاه را رویانید، (4)

فَجَعَلَهُ غُثَاءً أَحْوَیٰ ﴿٥﴾

و آن را خاشاکی سیاه گردانید، (5)

سَنُقْرِئُکَ فَلَا تَنْسَیٰ ﴿٦﴾

به زودی قرآن را بر تو می خوانیم، پس هرگز فراموش نخواهی کرد، (6)

إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۚ إِنَّهُ یَعْلَمُ الْجَهْرَ وَمَا یَخْفَیٰ ﴿٧﴾

جز آنچه را خدا بخواهد، که او آشکار و آنچه را پنهان است، می داند. (7)

وَنُیَسِّرُکَ لِلْیُسْرَیٰ ﴿٨﴾

و تو را برای آسان ترین راه [که شریعت سمحه و سهله است] آماده می کنیم. (8)

فَذَکِّرْ إِنْ نَفَعَتِ الذِّکْرَیٰ ﴿٩﴾

پس [مردم را] اندرز ده، اگر اندرز سودمند افتد. (9)

سَیَذَّکَّرُ مَنْ یَخْشَیٰ ﴿١٠﴾

کسی که از خدا می ترسد، به زودی متذکّر می شود. (10)

وَیَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَی ﴿١١﴾

و کسی که از همه بدبخت تر است از آن کناره می گیرد. (11)

الَّذِی یَصْلَی النَّارَ الْکُبْرَیٰ ﴿١٢﴾

همان کسی که در آتش بزرگ تر در می آید. (12)

ثُمَّ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحْیَیٰ ﴿١٣﴾

آن گاه در آنجا نه می میرد و نه به خوشی زندگی می کند. (13)

قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّیٰ ﴿١٤﴾

بی تردید کسی که خود را [از زشتی های باطن و ظاهر] پاک کرد، رستگار شد. (14)

وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّیٰ ﴿١٥﴾

و نام پروردگارش را یاد کرد، پس نماز خواند. (15)

بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا ﴿١٦﴾

[ولی شما منکران لجوج به سوی راه رستگاری نمی روید] بلکه زندگی دنیا را [بر آن] ترجیح می دهید. (16)

وَالْآخِرَةُ خَیْرٌ وَأَبْقَیٰ ﴿١٧﴾

در حالی که آخرت بهتر و پایدارتر است. (17)

إِنَّ هَٰذَا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولَیٰ ﴿١٨﴾

همانا این [حقایق] در کتاب های آسمانی پیشین هست. (18)

صُحُفِ إِبْرَاهِیمَ وَمُوسَیٰ ﴿١٩﴾

[در] کتاب های ابراهیم وموسی. (19)