فواید زنبور عسل برای همه ؛ از گیاهان تا انسان ها

 فواید زنبور برای محیط زیست و موجودات کره زمین

برای سرسبز شدن جهان تنها خاک، آب و آفتاب لازم نیست و حداقل 30 درصد محصولات جهان و 90 درصد گیاهان برای گسترش و رشد به گرده افشانی نیاز دارند یعنی درست همان کاری که زنبورها انجام می دهند اما متأسفانه، جمعیت زنبورهای عسل در سراسر جهان در حال کاهش است.

تغییرات آب و هوایی باعث شکوفا شدن بعضی گلها زودتر یا دیرتر از حد معمول شده و در ابتدای فصل زنبورهای عسل با منابع غذایی کمتری روبرو می شوند. زنبورها به دلیل توسعه مزارع متروکه، کمبود گلهای مورد علاقه زنبور عسل و همچنین بعضی از کلنی ها و استفاده از آفت کش های نئونکوتینوئید یا انگل های مضر مانند کنه ها از بین می روند.به همین دلیل در این بخش از پلاس وی به فواید و اهمیت زنبورهای عسل می پردازیم.

اگر علاقه مند به دانستن رازهای پنهان زندگی زنبورهای عسل هستید پیشنهاد می کنیم حتما سری به مطلب "حقایق جذاب از دنیای ناشناخته ی زنبورها" بزنید.

وضعیت جهان بدون زنبور عسل

برای بسیاری زنبور در وهله اول مترادف با عسل است اما تولید عسل تنها بخشی از فایده زنبورها برای انسان است. آیا تا به حال فکر کرده اید که زندگی بدون زنبور ها چگونه خواهد بود؟

• یک سوم تمامی میوه ها مثل سیب، گلابی، توت فرنگی و حتی صیفی هایی مانند خیار نیز حاصل گرده افشانی زنبورها هستند پس بدون وجود زنبور تولید این میوه ها کمتر می شد.
• بخشی زیادی از زیبایی شکلات مرهون استفاده از موم زنبور است پس بدون زنبورها تولید شکلات کمتر و درخت کاکائو بارور نمی شود.
• تولید دائمی قهوه در طبیعت مرهون گرده افشانی زنبور عسل است زیرا زنبورها هم مانند انسان ها علاقه زیادی به کافئین دارند. 
• ما انسان ها برای تولید پوشاک مدیون زنبور هستیم زیرا بدون گرده افشانی زنبورها پنبه ای در کار نخواهد بود. 

البته این تنها فواید وجود زنبور عسل نیست و فواید مهم این سخت کوشان مهم را در ادامه بیشتر خواهید خواند.

اثرات مهم و فواید زنبور عسل

از گیاهان تا حیوانات و انسان ها همه به نوعی به این حشرات نیاز داریم و زنبورهای عسل برای تمام ساکنین جهان فایده دارند، فوایدی شامل :

گرده افشانی، اقدامی حیاتی

زنبورها به دلیل گرده افشانی که انجام می دهند بسیار مفید هستند و در تولید میوه های تابستانه مانند سیب، خربزه، قره قاط، مارچوبه یا کلم بروکلی نقش دارند و بخش مهمی از رژیم غذایی هستند که برای گرده افشانی متقابل به زنبورهای عسل (و سایر گرده افشان ها) متکی اند. 

برای جوانه زنی، این گیاهان نیاز به انتقال گرده از قسمت نر گل (بساک) به قسمت ماده (کلاله) دارند و هنگامی که زنبورهای عسل در جستجوی شهد از یک گل به گل دیگر می روند، دانه های گرده را در سطح چسبناک قرار می دهند تا گیاهان اجازه رشد و تولید غذا داشته باشند.

زنبورها به انواع مختلف گیاهان کمک کرده پس می توانند بخشی از آن را برای کاشت محصول سال بعد جمع کنند. لازم به یادآوری است که اگر حشراتی مانند زنبورهای عسل برای گرده افشانی گیاهان نداشته باشیم ، ممکن است مجبور به استفاده از روش های دیگر باشیم!

رشد گیاهان وحشی

این فقط میوه ها و سبزیجات کشت شده در مزرعه نیستند که برای رشد و نمو به گرده افشان نیاز دارند بلکه بسیاری از گونه های گیاهان وحشی نیز به گرده افشانی حشرات نیازدارند. زنبورها مسئول تولید بسیاری از دانه ها، مغزها، توت ها و میوه ها هستند که به عنوان یک منبع غذایی حیاتی برای حیوانات وحشی بکار می رود.

 اهمیت زنبورها در شبکه های غذایی

زنبورها همچنین غذاهایی را که حیوانات و پرندگان دیگر می خورند گرده افشانی می کنند. پرندگان و پستانداران ممکن است به توت، دانه ها و همچنین برخی میوه ها و آجیل هایی که توسط زنبورها و سایر گرده افشان ها گرده افشانی می کنند، وابسته باشند.

همچنین باید گفت که حتی برخی حیوانات اهلی نیز از گرده افشانی بهره مند می شوند! به عنوان مثال، گاوها یونجه می خورند که توسط زنبورهای عسل گرده افشانی می شود (گونه های زنبور عسل برگ ساز ویژه موثر هستند) بنابراین زنبورهای عسل نقش حیاتی در کل زنجیره غذایی دارند!

سهم مالی زنبورها در اقتصاد

گاهی برای اینکه یک چیز ارزشمند تلقی شود، باید ارزش مالی آن معین شود. تلاش های زیادی در صنعت محصولات غذایی برای تعیین کمیت زنبورهای عسل صورت گرفته، اما این کار بسیار دشوار است. تخمین زده شد که در سال 2010 زنبورهای عسل حدود 40 میلیارد دلار کمک مالی داشته اند. تعیین کمیت آسان نیست اگرچه تلاش هایی در این زمینه صورت گرفته است. بسیاری از زنبورهای وحشی و گرده افشان در انجام وظیفه مهم گرده افشانی نقش دارند.

طبق محاسبات گرده افشانی توسط زنبورهای وحشی به طور متوسط 3،251 دلار در هر هکتار سالانه به تولید محصولات زراعی کمک می کند و این مطالعه حاکی از آن است که 2٪ از گونه های زنبور وحشی متداول ترین نوع حدود 80٪ از محصولات گرده افشانی زنبور عسل را در سراسر جهان بارور می کنند.

همزمان با گرده افشانی، صنعت زنبورداری از طریق فروش کالا و خدماتی که مردم می خواهند خریداری کنند (مانند عسل، موم و خدمات گرده افشانی) هزینه های آنها را تأمین می کنند.

تنوع زیستی

جدا از این واقعیت که گرده افشانی برای تولید مواد غذایی مهم است، زنبورها کمک زیادی به روستا، باغات و غنی سازی مناظرکرده و گلهای وحشی و همچنین بوته ها را گرده افشانی می کنند. بنابراین زنبورها به طور کلی برای محیط زیست مفید هستند و تنوع زیستی و زیبایی گیاهان در مناظر و باغات را تقویت می کنند. 

نیاز درختان

فقط گرده افشانی گلها و محصولات غذایی نیست که توسط زنبورها صورت می گیرد بلکه بسیاری از درختان توسط زنبورها (و سایر حشرات) گرده افشانی می شوند. شاه بلوط، زالزالک، فندق ،بید و درختان میوه:گیلاس، گلابی، آلو و سیب فقط برخی از این نمونه ها هستند البته زنبورها هم از درختان سود می برند و درختان به نوبه خود، از حیات وحش پشتیبانی و به تثبیت ساختار خاک و مناظر کمک می کنند. 

نجات فیل ها

برخی از روشها که زنبورها می توانند به کشورهای در حال توسعه کمک کنند تا حدودی غیر معمول است. به عنوان مثال، زنبورها با کاهش درگیری انسان و فیل به نجات فیلها و محافظت از مردم آفریقا کمک می کنند.

کمک به کشاورزان

زنبورها به ویژه در کشورهای در حال توسعه به مردم و جوامع کمک می کنند تا زندگی پایدار داشته باشند و محصولات غذایی را از طریق زنبورداری گرده افشانی کنند. 

زنبورها از پروژه های علمی و مهندسی مانند استفاده از شش ضلعی در مهندسی الهام گرفته اند.

مطالعات زیادی در رابطه با زنبورها (به ویژه زنبورهای عسل) صورت گرفته و آنها احتمالاً بیشترین موجود مورد مطالعه بعد از انسان هستند. این موجود چیزهای زیادی در مورد همکاری و سخت کوشی به انسان می آموزد.

مهم برای محیط زیست

برخی ممکن است اظهار کنند که زنبورهای عسل از اهمیت زیادی برخوردار نیستند، زیرا نقش آنها در گرده افشانی توسط سایر گرده افشان ها قابل انجام است با این حال، این لزوما درست نیست زیرا در هر صورت، سلامتی و فراوانی زنبورهای عسل شاخص مهمی برای سلامت محیط زیست است پس، عوامل موثر بر زنبورها و سایر گرده افشان ها تأثیر می گذارند و به طور کلی عواقب گسترده تری برای محیط زیست به همراه دارند. 

زنبورهای عسل یکی از معدود گونه های حشره ای هستند که کلنی هایی تولید می کنند که قرار است برای چندین سال زنده بمانند. علاوه بر این، محصولات جانبی عسل، موم و گرده نیز می توانند به راحتی از نظر آلودگی تجزیه و تحلیل شوند و مهمتر اینکه، این محصولات می توانند با گذشت زمان (حتی در یک کلنی واحد) و با تعیین تعداد مشخصی مورد مطالعه علمی قرار گیرند.

روز جهانی زنبور

20 ماه می از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی زنبور اعلام شده است. روز 20 مه، روز تولد آنتون یانشا (Anton Janša) استاد و رئیس مدرسه و پدر زنبورداری مدرن از اسلوانی است که کتاب ها و تالیفات او راه گشای زنبورداری مدرن شد و سیستم ابداعی او برداشت عسل بدون صدمه به کندو را امکان پذیر کرد.

روز جهانی زنبور ایده زنبورداران اسلوانی بود. این روز برای یادآوری "خطر نابودی نسل زنبور ها" بر روی کره زمین است. در طبیعت 20 هزار نوع زنبور وحشی وجود دارند که زندگی اجتماعی ندارند و تنها زندگی می کنند و بخاطر گسترش شهرسازی، استفاده از سموم شیمیایی و کاهش مواد غذایی مورد نیاز آنها، نسل شان در معرض انقراض قرار گرفته است. برای منقرض نشدن نسل زنبورها با آنها مهربان باشیم. در صورت ورود به اتاق و ساختمان با بازگذاشتن در و پنجره به خروجشان کمک کنیم و برای کمک به ادامه حیات نسل زنبورهای وحشی بالکن ها و فضاهای شهری را گل کاری و برای آنها لانه بسازیم.