در ایران هم پلتفرمهای مختلفی در این زمینه فعالیت می‌کنند که هر کدام در گوشه‌ای از این فضای گسترده پیش می‌روند. «دکتر تو» یکی از آن‌هاست که امکان نوبت‌دهی، ویزیت و همچنین دسترسی به اطلاعات پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مختلف را ارائه می‌دهد.
دکتر تو فعالیت خود را از سال ۱۳۹۵ در شهر شیراز به عنوان قطب پزشکی جنوب کشور شروع کرد. زمانی که بهراد آزادی مدیرعامل فعلی و دو هم‌بنیان‌گذار دیگر به دنبال به راه انداختن استارتاپی بودند که نیازی را مرتفع کند. آن‌ها متوجه مشکلاتی در حوزه درمان شدند که ارتباط بین پزشک و بیمار را سخت می‌کرد.
شهروندان زیادی از استان‌های هم‌جوار به شیراز می‌آمدند و در این شهر سردرگم می‌شدند. گاهی ساعت‌ها و هفته‌ها معطل می‌شدند که هزینه زیادی برایشان به دنبال داشت و احتمال داشت با خطرهای جاده‌ای هم به‌خاطر رفت و آمد روبه‌رو شوند.
بهراد آزادی در گفتگو با پلاس وی می‌گوید: «بیماران نمی‌دانستند درد و مشکلی که دارند مربوط به کدام تخصص می‌شود و بعد نمی‌دانستند پیش کدام دکتر بروند. به شیراز که می‌رسیدند متوجه می‌شدند مثلاً دکتر مسافرت است، جای ماندن نداشتند و پیاده‌روها مملو از خانواده‌های منتظر بود یا مجبور بودند به شهرشان بازگردند. در قدم اول می‌خواستیم این مشکلات را حل کنیم.» آن اوایل جامعه پزشکی به وجود پلتفرمی برای نوبت‌دهی و پذیرش باور نداشت و احساس نیاز نمی‌کرد؛ اما به مرور پزشکان شناخته‌شده‌ای با این پلتفرم همراه شدند و در عرض یک سال و پس از رشد در استان فارس، دکتر تو فعالیتش را در استان‌های دیگر هم گسترش داد.
در حال حاضر در ۳۵۰ نقطه و در ۳۱ استان پزشکان با دکترتو در ارتباط هستند و شهروندان می‌توانند پروفایل آن‌ها را مطالعه کنند، انتخاب کنند و نوبت‌گیری انجام دهند. کاربران دکتر تو از یک هزار و ۲۴۵ نقطه کشور از این پلتفرم استفاده می‌کنند.
جذابیت سرمایه‌گذاری در پلتفرم دکتر تو
در مسیر پیشرفت دکتر تو، ورود هلدینگ مکس و سرمایه‌گذاری این شرکت تاثیر زیادی داشت. ساسان معدل جنرال پارتنر مکس درباره سرمایه‌گذاری در دکتر تو می‌گوید بیشترین جذابیت دکتر تو پختگی و توانایی موسسین و مسیر روشن پلتفرم بود. معدل همچنین به تأثیر کرونا در افزایش جایگاه سلامت الکترونیک در جوامع اشاره می‌کند: «سلامت الکترونیک بعد از پاندمی کرونا جایگاه ویژه‌تری پیدا کرد و مردم ناخودآگاه با خیلی از مفاهیم سلامت الکترونیک آشنا شدند و بخشی از زندگی‌شان شد. ما هم اعتقاد داشتیم جایگاه سلامت الکترونیک تغییر خواهد کرد و جایگاهش در دنیا از یک مفهوم انتزاعی تبدیل به مفهومی واقعی می‌شود و همین باعث شد با دکتر تو شروع به همکاری کنیم.»
به گفته‌ی او کرونا باعث شد مردم به این نتیجه برسند حضور فیزیکی پیش پزشک تنها گزینه نیست و ترجیح دادند از خانه بیرون نیایند، تمایلشان به استفاده از پلتفرم‌ها و مشورت آنلاین با پزشک افزایش پیدا کرد: «الان موضوع تشخیص الکترونیکی موضوع روز سلامت الکترونیک است. استفاده از داده‌های گسترده و هوشمند مسیری را فراهم می‌کند که تشخیص مجازی دقیق‌تر شود. این یک پارادایم شیفت جدی بود. میزان آشنایی آدم‌ها با ابزارهای الکترونیک هم در این قضیه تاثیرگذار بود. ضریب نفوذ موبایل و اینترنت در کشورها عاملی شد که مردم حتی در روستاها هم با پلتفرم‌ها آشنا باشند.»
بهراد آزادی می‌گوید تا قبل از شروع کرونا اکوسیستم استارتاپی دنیا توجه جدی به سلامت الکترونیک نداشت. اما پاندمی باعث شد نه فقط پزشکان و مردم که کارآفرینان و سرمایه‌گذاران هم به این باور برسند که باید به سمت سلامت الکترونیک رفت. ایران هم با فاصله کمی از کشورهای توسعه یافته دنباله‌روی تکنولوژی و استفاده از آن بود.
برخی از ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و مسائل خاص کشور هم لزوم جا افتادن سلامت الکترونیک را بیشتر می‌کرد. یک موضوع تناسب عرضه و تقاضا است که با کشورهای پیشرفته خیلی متفاوت است. در آن کشورها به دلیل نظام ارجاع، پزشک متخصص می‌تواند وقت بیشتری در حدود ۲۰ دقیقه برای هر بیمار بگذارد در حالی که در ایران که دسترسی به پزشک متخصص راحت‌تر است پزشک زمان کمتری برای هر بیمار دارد.
آزادی می‌گوید همین موضوع باعث می‌شود از یک طرف بیمار راحت نباشد و اعتماد لازم را در مدت کوتاه نداشته باشد و از طرفی برخی بیماران معتقدند وقت کافی صرف تشخیص نمی‌شود. «یکی از اهداف ما این بود که فضا را به سمتی تغییر دهیم که پزشکان احترام متقابل داشته باشند و بیماران هم بتوانند به پزشکان اعتماد متقابل پیدا کنند. امروز به یقین رسیدیم که سه سال آینده رفتار کاربران کاملا تغییر کرده و نقش تصمیم گیرنده خواهند داشت و با پلتفرمهای مختلف می‌توانند پزشک خودشان را از روی نظرات کاربران و سوابق پزشک به درستی انتخاب کنند. می‌توانیم بهترین پیشنهاد را در بهترین زمان به فردی که نیاز دارد بدهیم و تعادل بین عرضه و تقاضا را به وجود بیاوریم.»
معدل هم به پیر شدن جمعیت و افزایش اهمیت بهداشت در جامعه اشاره می‌کند که تناسب عرضه و تقاضا را تغییر می‌دهد. این عوامل باعث می‌شوند فرصت بیمار برای جذب بهترین سرویس محدود شود: «این پلتفرم‌ها این فرصت را فراهم می‌کنند که بیمار امکان مقایسه بین پزشک‌ها را داشته باشد و بر حسب اینکه این پزشک نتیجه کارش چه بوده بتواند تصمیم بگیرد.»
مشکلات پلتفرمهای خدمات سلامت الکترونیک
اگرچه اعتماد پزشکان به پلتفرم‌ها بهبود پیدا کرده اما اعتماد در سطح کلان هنوز وجود ندارد و این یکی از مشکلات این پلتفرم‌هاست. به گفته آزادی پلتفرمهای سلامت برای مطالعه و طراحی مسیر پیش رویشان به دیتاهای سلامت در سطح کلان نیاز دارند اما با کمبود دیتای قابل اعتماد مواجهند.
همچنین اطلاعات در این حوزه بسیار حساس است و معدل می‌گوید زمانی که کشور آلمان حدود ۱۲ سال قبل تصمیم به ورود به سلامت الکترونیک گرفت، یک زیرساخت کاملاً دولتی را برای مدیریت و حفاظت از داده‌های بیماران تعریف کرد: «اما گرفتاری اینجا است که معلوم نیست رگولاتور چه کسی است. اگر این نهاد معین و مشخص و تکلیفش روشن باشد، دست اندرکاران این حوزه می‌توانند تجربیات و اطلاعاتشان را در اختیار این نهاد بگذارند و آن نهاد با ضرورت‌ها و پیش‌بینی‌های لازم قانون‌گذاری و دستورالعمل‌نویسی را انجام دهد.» به گفته او قدم‌های امیدوارکننده‌ای در انجمن سلامت الکترونیک برداشته شده است.
چالش‌ها در زمینه دیتا همچنین به میزان دسترسی به آن هم برمی‌گردد. در حال حاضر بسیاری از داده‌های پرونده پزشکی بیماران پراکنده است و پزشک نمی‌تواند به همه سوابق بیمار دسترسی داشته باشد. این موضوع هم به گفته آزادی زیرساخت کارا و امنی می‌خواهد که عموما دولت‌ها متولی آن هستند: «بزرگترین یکپارچه‌سازی در این زمینه برای نسخه الکترونیک بود که بین بیمه سلامت و بیمه تأمین اجتماعی و داروخانه‌ها و پزشکان اجرا شده است. اما حساسیت زیادی در مورد آن وجود دارد که محدودیت‌هایی را هم ایجاد می‌کند.»
چالش دیگر آن‌ها مثل همه کسب‌وکارهای اینترنتی قطع ارتباط با دنیا است که از توسعه کسب و کارشان جلوگیری می‌کند: «نمی‌توانیم یک درگاه بانکی غیرایرانی داشته باشیم و همین باعث شده که نتوانیم به نزدیک به ۱۰ میلیون ایرانی خارج از کشور خدمت‌رسانی کنیم. برای نمونه هزینه‌های ویزیت پزشکان در امریکا بالا و دسترسی به پزشک حاذق دشوار است. با وجود اینکه سرویس‌های ما تجویزی نیست اما مشاوره‌ای است و می‌تواند خیال آن‌ها را راحت کند. در زمینه روان‌پزشکی هم با توجه به اینکه ایرانیانی که مهاجرت می‌کنند طول می‌کشد تا به آن زبان مسلط شوند و دانستن آداب و فرهنگ شخص در این نوع خدمات خیلی مهم است، اقبال به روان‌شناسان ایرانی خیلی زیاد است. ایرانیان خارج باید بتوانند پرداخت کنند. نه آن‌ها می‌توانند از آی پی خارج از ایران به درگاه ایرانی وصل شوند و نه ما می‌توانیم درگاه غیرایرانی بگیریم.»
کیفیت و سرعت پایین اینترنت هم ارتباط بسیاری از شهروندان را با دکتر تو سخت کرد که ریزش‌هایی را در تعداد کاربران این پلتفرم را به دنبال داشت. ریزشی که البته زیاد نبود اما آن رشدی که پیش‌بینی شده بود هم اتفاق نیفتاد: «درمان جزو نیازهای ضروری است و از طرف دیگر ما مدام زیرساخت‌هایمان را بهینه و به‌روز می‌کردیم و با مشکلات روز مرتب تنظیمات را تغییر می‌دادیم. ریزش کمی در حد یک ماه ۸ درصد تجربه کردیم اما زیانمان از رشدی بود که نکردیم. پیش‌بینی ما رشد ۲۵ درصدی در سه ماه گذشته بود که اتفاق نیفتاد.»
ارائه سرویس‌های جدید از فروردین‌ماه
مکس به همراه دکتر تو از حدود ۹ ماه قبل به بیزنس پلن جدیدی برای توسعه مسیرشان فکر کردند که دو ماه پیش مذاکراتشان به نتیجه رسید. معدل می‌گوید ما باور داریم که دکترتو پلتفرم قابلی است و در چند سال گذشته ثابت کرده که می‌تواند روی پای خودش بایستد. اگر ما هم یک روز تصمیم به خروج بگیریم، شرکتی است که به خوبی مسیرش را طی می‌کند و از مرحله خطر گذشته است. این برای استارتاپ دستاورد مهمی است.
مطالعه بازار و شناسایی کاربران و پروایدرها در این سال‌ها به طراحی مسیر جدید کمک کرده است و آزادی می‌گوید از فروردین آینده سرویس‌های جدیدی در زمینه خدمات کلینیکی و پاراکلینیکی لانچ می‌شود که خدمتی است که برای اولین بار است انجام می‌شود و با پلتفرمهای دیگر متفاوت خواهد بود.
تیم دکتر تو در حال حاضر ۸۴ نفر است که در ماه‌های آینده و با وجود سرمایه‌گذاری جدید تا ۱۰۰ نفر خواهد رسید.
تمرکز دکتر تو بر نوبت‌دهی و پذیرش آنلاین است
صنعت سلامت الکترونیک حتی در دنیا جوان است و به گفته آزادی، ایران فاصله زیادی با جهان ندارد. همچنین خدمات در این حوزه بسیار متنوع، متفاوت و تخصصی است. از همین رو او می‌گوید بازیگران این حوزه زیاد هستند: «حوزه درمان خیلی وسیع است و کاری که در صنعت سلامت الکترونیک در دنیا اتفاق افتاده زیر ۱۰ درصد مسیری است که باید اتفاق می‌افتاد. من معتقدم آینده سلامت در دنیا مولتی پلیر خواهد بود و هر کدام از پلتفرم‌ها در یک حوزه تخصصی کار می‌کنند و یک قسمت را هدف قرار می‌دهند. ما خودمان از روز اول روی نوبت‌دهی و پذیرش آنلاین تمرکز کردیم و بقیه سرویس‌ها را به عنوان لاین‌های جانبی یا لاین‌های جدیدی بر اساس نیاز نوبت‌دهی آنلاین دنبال کردیم.»
ساسان معدل هم معتقد است گستردگی بازار سلامت الکترونیک باعث می‌شود پاسخگویی به آن هم به پلتفرمهای متفاوتی نیاز داشته باشد: «ممکن است ما با استارتاپ‌های بزرگ دیگر در وجه‌هایی شبیه باشیم ولی در وجه‌های دیگری بسیار متفاوت هستیم. یک شکل کردن این بازار امکان‌پذیر نیست. اگر همه این استارتاپ‌ها با هم رشد کنند باز هم برای رشد جا دارد. در نهایت بازیگران اصلی چهار پنج تا بیشتر نیستند و دکتر تو در نوبت‌دهی می‌تواند ادعا کند که از سه پلتفرم برتر بازار است »
تا امروز نزدیک به ۱۸ هزار پزشک با این پلتفرم قرارداد دارندکه هم پزشکان جوان و متخصص و هم پزشکان باسابقه و نام آشنا را شامل می شوند. ارتباط موثر پلتفرم و پزشکان باعث شده کیفیت خدمات به کاربران هم بیشتر شود. به گفته آزادی: «هم یوزر می‌تواند پزشک خیلی خوب و مناسب وضعیت خود را در پلتفرم ما پیدا کند که نوبت‌دهی داشته باشد هم اینکه وقتی مراجعه می‌کند به مطب‌ها بتواند کیفیت خوبی را در پذیرش تجربه کند. البته این مسیر بسیار سختی بوده و ما مرتب رصد می‌کنیم. مواردی مثل میزان انتظار بیمارها در مطب، نوع برخورد منشی و آراستگی مطب نظرسنجی می‌شود و پزشک‌ها امتیاز می‌گیرند.»
به گفته او پزشکان امروز روی کامنت‌هایی که از مردم می‌گیرند حساسیت دارند و میزان زمان انتظار در مطب‌ها دارد کاهش پیدا می‌کند: «نزدیک ۷۰ درصد مراجعاتمان به مطب تا ۱۵ دقیقه معطلی را تجربه می‌کند و ۳۰ درصد بالای ۱۵ دقیقه و این اتفاق با پیگیری‌های ما انجام شده است.»
در حال حاضر بیش از سه میلیون و ۳۰۰ هزار کاربر در این پلتفرم رجیستر شده‌اند و ماهانه ۲۰ میلیون بازدید از صفحات که شامل وب‌سایت و مجله سلامت می‌شود برای این پلتفرم به دنبال داشته‌اند.
نزدیک به هشت میلیون از این بازدید، به مجله سلامت دکتر تو اختصاص دارد. فعالیت این مجله از سال دوم کار دکتر تو شروع شد و تلاش کرده تا اطلاعات قابل اعتماد و مستند روز در دنیا را در دسترس کاربران قرار دهد. اطلاعاتی که به آن‌ها در زمینه شناخت بیماری‌ها و علائم و داروها کمک کنند و بتواند آن‌ها را از بحرانی به اسم گوگل دایاگنوس پرهیز دهد.
دکتر تو در حال تقویت محتوای خود است و پادکست رادیو ۳۷ یکی از محصولات محتوایی این پلتفرم است. همچنین به تازگی به سفارش UN پادکستی در ده قسمت درباره بیماری ایدز تولید و منتشر کرده است. آن‌ها معتقدند محتوای مناسب مسیر توسعه خوبی پیش رویشان می‌گذارد.
آزادی می‌گوید نرخ خروج منابع انسانی از دکتر تو پایین است و آن تعداد اندک هم کسانی هستند که به دلیل مهاجرت از مجموعه جدا می‌شوند: «فرهنگ سازمانی ما چیزی است که خیلی از آن بهره بردیم و فرهنگ نانوشته‌ای است که به مرور شکل گرفته است. رویکرد ما در دکتر تو یادگیری است. توانستیم کارهای جدید انجام دهیم و از مشورت بهره می‌گیریم در نتیجه تصمیمات خطا در کارمان به حداقل می‌رسد.»
