روش نگهداری و پرورش گیاه سرخس
سرخس ها گروهی از گیاهان نهان زاد آوندی هستند که بسیار زیبا و انواع گوناگونی دارند . این گیاه طرفداران زیادی دارد و در اکثر خانه ها یافت می شود . زمانی که یک گیاه را درون خانه نگهداری می کنید ، راحت تر به نیازهای مراقبتی آن پی می برید .
گیاه سرخس نیز یکی از گیاهانی است که در داخل منزل نگهداری می شود و در اقلیم های شرجی دوام بهتری دارد . حال در این قسمت از نمناک درباره انواع گیاهان سرخس و راهکارهای مفیدی در مورد چگونگی مراقبت از این گیاه با شما صحبت می کنیم .
انواع گیاه سرخس در ایران
پرسیاوشان معمولی
این نوع سرخس که دارای دمبرگ دراز بی کرک و براق با پهنکی از تقسیمات کوچک است در مناطق مرطوب ، در کنار جویبارها و حلقه چاههای آب رشد می کند.
پرسیاوشان پا سیاه
این نوع سرخس دم برگ براق سیاه دارد و قسمت انتهایی برگ آن دارای تقسیمات باریک و فراوان است .
سرخس مار زبان
این نوع سرخس دو نوع برگ عقیم و بارور دارد . برگ عقیم بیضی شکل دارای کناره های کامل است وهاگدان ندارد اما برگ باور دارای دو ردیف اسپورانژ ، باریک و لوله ای شکل است.
سرخس بسپایک
این نوع سرخس که همیشه سبز است و برگهای پایا یا چند ساله دارد دارای حلقه مکانیکی اسپورانز ناقص است و رگبرگهای فرعی برگها که مرکز به لبه یا کناره آن نمی رسند.
زنگی دارو
ساقه زیرزمینی این سرخس از باقی مانده پوسیده برگهای قبلی پوشیده شده است و حلقه مکانیکی اسپورانژ آن ناقص می باشد.
سرخس بلوطی
این نوع سرخس دارای ساقه ای خزنده و بدون گل است که به صورت افقی در زیر سطح زمین رشد می کند . برگ ساقه های سبز رنگی به شکل عمودی از این ساقه رشد می کنند. تولید مثل گیاه سرخس بلوطی از طریق هاگهای ریز در زیر برگ ساقه ها می باشد.
مراحل کاشت و پرورش گیاه سرخس
1. دمای داخل محیط خانه را مناسب کنید :
بیشتر سرخس ها در محیطی دوام می آورند که دمای آن به صورت مداوم بین 64 تا 75 درجه فارنهایت یا 18 تا 24 درجه سلیوس باشد .
2. سرخس را به جای یک گلدان سفالی در یک گلدان پلاستیکی قرار دهید :
گلدان پلاستیکی رطوبت را بهتر از گلدان سفالی نگه می دارد .
3. سرخس ها را در یک خاک مناسب نگهداری کنید :
سرخس ها در زمین های سبز بیش از همه دیده می شوند . خاک آن باید کاملا ارگانیک باشد . زمانی که سرخس را در یک گلدان در محیط خانه قرار دهید ، باید محتوای ارگانیک بودن خاک را بالا ببرید و از خزه و ذغال سنگ درون آن استفاده کنید .
4. نور مناسب را برای گیاه فراهم کنید :
سرخس ها نور غیر مستقیم را ترجیح می دهند . نوری که در طول روز از پشت پنجره می تابد ، برای این گیاه کافی است . سرخس ها در کنار پنجره های غربی و جنوبی تابش خوبی ندارند زیرا نور در طول روز بسیار قوی و شدید می باشد . نور بیش از حد زیاد نیز باعث خشک شدن سرخس می شود .
سرخس ها در محیط هایی با نور کمتر عملکرد بهتری دارند اما نباید آن ها را در محیط تاریک قرار دهید . پس حتما گیاه را در محیطی قرار دهید که 4 الی 6 ساعت در معرض نور جانبی قرار بگیرید .
5. حتما آب مورد نیاز را به گیاه برسانید :
سطح خاک گلدان را لمس کنید . زمانی که سطح بالایی خاک خشک شد ، به آن آب دهید و آب دادن را تا جایی ادامه دهید که از زیر گلدان بیرون بزند و بهتر است که یک بشقاب را زیر گلدان قرار دهید .
هرگز از آب معدنی برای این گیاه استفاده نکنید زیرا باعث پوسیدگی ریشه می شود . برنامه آب دهی به گیاه را بر اساس دمای اتاق تغییر دهید ، به طور مثال اگر دمای اتاق شما گرم تر از 75 درجه فارنهایت و یا 24 درجه سلسیوس می باشد، باید آب دادن را بیشتر کنید .
اگر اتاق خنک تر از 65 درجه فارنهایت یا 18 درجه سلیوس است ، اجازه دهید که خاک کمی خشک شود و بعد دوباره به آن آب بدهید . اگر بیش از حد به آن آب بدهید، کم کم به رنگ زرد تغییر می یابد . پژمردگی نیز نشانه کم آبی می باشد .
6. رطوبت محیط را در اطراف گیاه افزایش دهید :
رطوبت اطراف سرخس به اندازه میزان آب دادن به ریشه ها اهمیت دارد . سرخس ها عاشق رطوبت هستند و بنابراین باید در معرض رطوبت و بخار قرار بگیرند و در نتیجه شاداب تر از همیشه خواهند بود . اگر رطوبت محیط کم باشد ، رنگ سرخس کم کم به قهوه ای تبدیل می شود .
حتما یک فضای پهناور را برای گیاه فراهم کنید تا جریان هوا به خوبی در آن رد و بدل شود و به تک تک قسمت های سرخس برسد .
سرخس خود را داخل حمام بگذارید تا مدت زمانی را با رطوبت بالا سپری کند ، همچنین می توانید از یک دستگاه بخور برای آن استفاده کنید .
می توانید یک ظرف آب را در کنار گلدان سرخس قرار دهید و مراقب باشید که آب این ظرف به گیاه برخورد نکند و زمانی که آب درون ظرف تبخیر می شود، رطوبت اطراف گیاه نیز بالا می رود .
همچنین می توانید ساقه ها و برگ های سرخس را نیز با آب اسپری کنید . از اسپری آبی استفاده کنید که مناسب با دمای محیط باشد و آب آن بیش از حد سرد و یا گرم نباشد که این کار باعث افزایش رطوبت محیط نمی شود ، بلکه برگ های گیاه را تمیز نگه می دارد و حشرات را دور می کند .
7. در طول فصل رشد ، به این گیاه کمتر کود بدهید :
فصل رشد نیز بین فروردین تا شهریور است . کود عصاره ماهی گزینه مناسبی برای این گیاه است . کود بیش از حد زیاد و غنی باعث سوختن ساقه ها می شود .
8. برای سالم به نطر رسیدن گیاه و افزایش رشد آن، ساقه های آسیب دیده را هرس کنید :
می توانید تمام ساقه ها و برگ های اطراف مرکز گیاه را برش دهید تا برگ های مرده آن را از انتهای چسبیده شده به ساقه بزنید .
9. با حشرات مبارزه کنید :
حشراتی مثل عنکبوت و زنبورها در اطراف این گیاه می چرخند ، می توانید آن ها را با بخار مستقیم آب از گیاه دور کنید .
10. این گیاه را در فصل بهار تقسیم کنید و گلدان آن را عوض کنید :
در فصل بهار رویش این گیاه بیشتر از همیشه است . گیاه را از گلدان بردارید و آن را با سایز مناسب ریشه در یک گلدان دیگر قرار دهید . 4 تا 6 ماه صبر کنید تا رشد گیاه به مقدار قابل قبولی برسد .
11. گیاه سرخس را از دانه بکارید :
گاهی اوقات ترجیح این است که سرخس را از دانه بکارید . گیاه را در فصل تابستان قلمه بزنید و آن را در محیط مناسب قرار دهید و سپس خاک مناسب را برای دانه ها بریزید و با مهربانی به آن آب دهید .
می توانید گلدان را در یک کیسه پلاستیکی بگذارید و در پلاستیک را محکم ببندید . دما را بین 18 تا 21 درجه سلسیوس یا 65 تا 70 درجه فارنهایت نگه دارید و زمانی که قد رشد گیاه به 5 سانتی متر رسید ، آن را در یک گلدان جداگانه قرار دهید .
چگونگی تکثیر گیاه سرخس
از طریق ساقه های رونده ریشه زا
هنگام تولید ساقه های رونده ریشه زا توسط گیاه ، اگر انتهای ساقه ها با خاک برخورد کند گیاهان کوچک بوجود می آیند .
بعد از ریشه دار شدن، این گیاهان کوچک می توانید آنها را از هم جدا کنید و گیاهان جدیدی تولید نمایید. این روش هنگامی که گیاه در طول بهار و تابستان انجام می شود .
ازطریق هاگهای بوجود آمده در سطح زیرین برگها
می توانید از طریق هاگهای بوحود آمده در سطح زیرین برگها گیاه سرخس را تکثیر کنید . برای این کار روی یک صفحه کاغذ سفید هاگها را جمع آوری کنید و درون سینی بذر که حاوی کمپوست بذر و قلمه است بکارید سپس سینی بذر را با کیسه پلاستیکی بپوشانید .
وقتی که سرخس ها 5/2 سانتیمتر شدند، آنهار ا بیرون آورده و درون گلدانی حاوی کمپوست با قطر دهانه 6 سانتیمتر بکارید . گیاه را در محلی قرار دهید که از خورشید به آن مستقیم نتابد. برای آبیاری زیر گلدان بشقابی قرار داده و آب را داخل بشقاب پر کنید.
روش تکثیر در انواع سرخس ها
سرخ برگ پهن(Asplenium)
این نوع سرخس با کاشت اسپور افزایش پیدا می کنند . می توانید برای افزایش سرخس برگها در مخلوطی از خاکبرگ پوسیده و ماسه خم کنید تا گیاهک ها ریشه دار شوند سپس آنها را جدا کنید .
سرخس معمولی مجعد (Nephrolepis)
این نوع سرخس با تقسیم بوته افزایش می یابد زیرا فاقد اسپور بارور هستند . در افزایش این گیاه ریزوم های خزنده و دستک سرخس نقش دارد. برای افزایش گیاه می توان انتهای ساقه رونده را با خاک گلدان تماس دهند تا گیاه کوچکی به دست آید سپس بعد از ریشه دار شدن آن را از گیاه مادری جدا نمایند.
سرخس شاخ گوزنی(Platycerium)
افزایش این نوع سرخس از طریق جدا کردن پاجوش ها از ریشه ها است . این نوع سرخس با اسپور نیز قابل افزایش است.
روش افزایش اسپور:
برای افزایش سرخس ها به مقدار زیاد پس از رسیدن اسپورها و تغییر رنگ آنها به قهوه ای،برگ های بارور را قطع کرده و در پاکت های کاغذی قرار داده و درهوای خشک و دمای اتاق 20 تا 25 درجه سانتی گراد نگهداری می کنند.پس از چند روز اسپورها کشت میشوندو برای کاشت آن،از بستر های مختلف مثل خاک لوم و خاکبرگ پوسیده ویا آگار استفاده می کنند .
پس از گندزدایی و تسطیح سطح خاک، نگام کاهش یافتن رطوبت خاک اسپورها را به طور یکنواخت پراکنده می کنند و گلدان را با یک شیشه گندزدایی شده می پوشانند و برای اینکه نور به آن نرسد روی آنرا با یک کاغذ می پوشانند.با سبز شدن سطح کاشته شده ،به تدریج نور را افزایش میدهیم.
آفات و بیماریها و عوارض گیاه سرخس
آفاتی که در سرخس به علت کمبود رطوبت ایجاد می شود عبارتند از :
مگس سفبد، شپشک آردآلود، کنه، شته
برای مبارزه با این آفات می توان از را هایی مانند : افزایش رطوبت ، هرس کردن به روش تقسیم ریشه ، حذف تدریجی برگ ها استفاده کرد .
مشکلاتی که در سرخس به علت زیاد بودن رطوبت ایجاد می شود عبارتند از :
بیماری های قارچی بوتریس و فوزاریوم، لکه برگی، پوسیدگی ریشه
برای درمان این مشکلات بهتر است از قارچ کش ها برای ضد عفونی کردن بستر ، آبیاری در صبح کمک بگیرید.
