ناگفته های رضا رشیدپور از دید در شب تا حالا خورشید

بعد از سال ها دوری از تلویزیون با یک برنامه صبحگاهی برگشتید. خواستید کمی از فضای تلویزیون مجازی دور باشید یا دلیل دیگری داشت؟

من به کار سیستماتیک علاقه دارم و سعی می کنم ایده های متفاوتی را دنبال کنم. خیلی از چیزهایی که دیگران می گویند نمی شود، سعی می کنم ثابت کنم که می شود. در مقطعی که « دید در شب» را تولید کردم، در همان برنامه اول بسیاری از دوستان رسانه ای معتقد بودند این پروژه شکست می خورد، ولی با یک جمع باهوش و خوب کار را شروع کردیم و دیدیم موفق شد. این یک طرف ماجرا بود که من به آن هدفی که خواستم رسیدم و ثابت کردم اگر در فضای غیرتلویزیونی هم کار متفاوت انجام دهی، بیننده به سراغش می آید.

 

اما فضای تلویزیون مجازی یا رسانه مجازی هنوز در کشور ما سیستماتیک نیست و آسیب ها، فشارها و تهدید هایی دارد که نمی توان یک تنه از پس آنها برآمد. الزاما منظورم از تهدید یا مشکل، مشکلات امنیتی و قضائی نیست. بسیاری از نکاتی که دست به دست هم می دهند اتفاقی حرفه ای رخ دهد، هنوز در رسانه های مجازی به رسمیت شناخته نشده و کار حرفه ای باکیفیت را به رسمیت نپذیرفته ایم. به عنوان یک نمونه خوب از «دید در شب» صحبت می کنیم، ولی الزاما اینکه همه در یک حالت سیستماتیک به سمت تولید برنامه های حرفه ای برویم، هیچ وقت این طور نبوده.

 

هرچند به نظرم، به زودی اتفاق خواهد افتاد و در سه، چهار سال آینده رسانه های مجازی رشد بیشتری خواهند داشت. از یک طرف مشکلات تولید برنامه های این چنینی بود و از طرف دیگر اینکه خودم را جزئی از تلویزیون می دانم. من در تلویزیون رشد کردم و به این رسانه علاقه مند هستم. احساس کردم اگر به کارم در تلویزیون ادامه دهم، دامنه متفاوتی از مخاطب یا مخاطب جدید تری را می توانیم با فضای خوب رسانه ای آشنا کنیم. چون واقعیت این است که مخاطب برنامه «دید در شب» قشر خاص تر یا قشر تحصیل کرده جامعه بود. اما ما میلیون ها ایرانی در کنار هم هستیم و دیگران هم حق دارند از یک محصول خوب رسانه ای استفاده کنند. تلویزیون گستره نفوذ بالایی دارد و برگشتن به تلویزیون به این دلیل بود که طیف های دیگری از مخاطب را بتوانیم با یک محصول رسانه ای خوب همراه کنیم.

البته تلویزیونی که درباره اش صحبت می کنیم به لحاظ کیفی افت زیادی داشته و به نظر بسیاری، در این سال ها ریزش مخاطب زیادی را تجربه کرده است، مقصودم این است که تلویزیون مجازی در حال حاضر به یکی از رقبای تلویزیون ملی ما تبدیل شده و شاید علاقه مندی مردم هم به این مدیوم بیشتر شده است.

کمی دیدگاهمان نسبت به تلویزیون با هم فرق دارد. شاید من هم زمانی که در این هفت، هشت سال از دور تلویزیون را نگاه می کردم، تلویزیون را کمی بسته تر از چیزی که الان دارم لمس می کنم، احساس می کردم. بدنه تلویزیون بسیار حرفه ای و خوب است. افرادی که در تلویزیون مشغول فعالیت هستند، همه تلاششان را برای تولید یک اثر متفاوت می کنند. من به تفکرات سیاسی و جناح بندی های سیاسی کاری ندارم و معتقدم رسانه اصلا نباید درگیر جناح بندی های سیاسی شود.

 

اما فضای کار اجتماعی، فرهنگی و هنری در تلویزیون با تعامل فراهم است و اتفاقا فکر می کنم بچه هایی که کار رسانه را خوب بلدند اگر با آغوش باز به سمت تلویزیون برگردند و با مدیرانش تعامل کنند، می توان مردم را با محصولات فرهنگی و رسانه ای بهتری همراه کرد. یکی از مشکلات این است که بسیاری از بچه های خوش فکر با داشتن ذهنیتی مثل اینکه تلویزیون جای کارکردن نیست، از این رسانه دوری می کنند.پس به نظر شما، واقعیت چیز دیگری است.

 

 رضا رشیدپور در برنامه حالا خورشید 

واقعیت در حوزه سیاسی با واقعیت در معاونت سیما و حوزه شبکه های تلویزیونی مثل شبکه سه یا شبکه «نسیم» متفاوت است. من کارمند معاونت سیاسی نیستم و نمی دانم آنجا چه خبر است.

این موضوع خیلی به سیاست مربوط نمی شود. در حال حاضر دسترسی مردم به شبکه های مجازی بیشتر از گذشته شده و حق انتخاب دارند و به نظر می رسد جنس برنامه سازی در قالب شبکه های مجازی با خطوط قرمزی که کم رنگ تر از تلویزیون است، توانسته نظر مخاطبان ایرانی را جلب کند. شاید ساده تر بتوان گفت جای خالی تلویزیون های خصوصی را پر کرده است.

این دو را با هم مقایسه نکنیم، چراکه خود من برای سنجش میزان تأثیرگذاری برنامه هایی که می سازم، منبع خوبی به شمار می آیم. با مردم در تعامل هستم و تقریبا نظراتشان را می دانم. برنامه «حالا خورشید» حال خوبی دارد و «دید در شب» تلنگری برای تفکر مخاطبش بود. هر دو هم به یک اندازه شیرین هستند. هر دو هم مخاطب خودشان را داشتند و حتی در برخی موارد با یکدیگر هم پوشانی دارند. پاسخ من به پرسش شما این است که فضای تلویزیون محدود است.

 

طبیعتا همین است، مقررات تلویزیون و خطوط قرمزش پررنگ تر از فضای مجازی است. اما من آسیب را این نمی دانم، اتفاقا در نهایت محدودیت ها هم می شود برنامه های خوب ساخت. مگر «دورهمی» با همین محدودیت ها ساخته نمی شود؟ اما بیننده میلیونی دارد. «حالا خورشید» بیننده زیادی دارد و در چارچوب تلویزیون هم ساخته می شود. آسیب اصلی برای رسانه هایی مثل صداوسیما شبکه های اجتماعی هستند و آن قدر سرعت انتقال اطلاعات بالا رفته که مثلا وقتی چهار صبح بازی فوتسال است، ما حتی هفت صبح هم خبر را بخوانیم، دیر است و خبر سوخته. این در حالی است که مثلا سه، چهار سال گذشته این شرایط نبود.

به هرحال، مدت هاست تعریف رسانه عوض شده است.

بله. کاملا تعریف رسانه عوض شده، یعنی در لحظه هر شخصی در هر کجای دنیا رسانه است. کافی است یک نفر چند دقیقه مثلا از بازی فوتسال فیلم بگیرد و در تلگرام منتشر کند، به سرعت دست به دست می شود و همه باخبر می شوند. در این شرایط، تلویزیون دیگر هیچ کاری نمی تواند انجام دهد. بنابراین به نظر من، اصلی ترین آسیب یا رقیب برای رسانه ملی، شبکه های مجازی و اجتماعی هستند که اتفاقا از یک طرف، چون خودم را بزرگ شده تلویزیون می دانم فارغ از خط وربط های سیاسی، احساس کردم لازم است به تلویزیون کمک کنیم. اینکه همه در فضای مجازی جمع شویم و آن سمت را پررنگ تر کنیم، کمی بی انصافی در حق نسل هاست، چون همه می دانیم فضای مجازی چه آسیب های پررنگی دارد. آسیب ها که الزاما سیاسی نیست.

 

مدتی قبل خبری می خواندم مبنی بر اینکه زمان گفت وگوی خانواده های ایرانی در ٢٤ ساعت به ١٧ دقیقه کاهش پیدا کرده و این را خانم مولاوردی، معاون رئیس جمهور، اعلام کردند و حتما آمار موثقی دارند و این فاجعه است. فکر می کنم مقصران آن حتما فضاهای مجازی هستند. ما وقتی با هم حرف نزنیم، اتفاقات بدی رخ می دهد، تلویزیون هم مانع حرف زدن است، اما نه به اندازه تلگرام و اینستاگرام. بنابراین برای اینکه آسیب ها را مدیریت و بالانس تلویزیون و فضای مجازی را متعادل تر کنیم، احساس می کنم لازم بود اگر از دستم کمکی برمی آمد برای تلویزیون انجام دهم.

چرا برنامه صبحگاهی را انتخاب کردید؟

وقتی به شبکه سه آمدم، کاملا انتخاب و اختیار با من بود. به نظرم، هنر این است، جایی که شما به آن نمی گویید پیک آنتن، برنامه بسازیم وگرنه ساخت یک برنامه در ساعات پربیننده تلویزیون، با گذاشتن دو تا مبل و یک گفت وگو شونده، طبیعتا بیننده پیدا می کند، چون بلدم چطور گفت وگو کنم. نمی خواستم «دید در شب» را در تلویزیون تکرار کنم. علاوه بر اینکه برنامه صبحگاهی را دوست دارم و اصلا برای من نوستالژی دارد. به نظرم، صبح ها کسی به فکر ماهواره دیدن نیست و اگر تلویزیون برنامه مناسبی برای مردم داشته باشد، قطعا مخاطب همراهی می کند.

 

گفتگو با رضا رشیدپور مجری حالا خورشید

نقدهای اجتماعی بسیاری در برنامه از سمت شما مطرح شده؛ مثل واکنش سازمان تأمین اجتماعی یا وزارت نقت نسبت به گفته های شما در برنامه، به هرحال، مدت هاست بسیاری از برنامه سازان در تلویزیون عطای نقد اجتماعی را به لقایش بخشیده اند، تا به حال از سمت تلویزیون اخطار نگرفته اید؟

جالب است بیشترین اخطاری که گرفتیم بیرون از سازمان صداوسیما بوده است. مدیران رسانه ملی یا مدیران میانی ای که من با آنها ارتباط دارم، آدم های حرفه ای هستند و واقعا کمترین اخطار را از طرف مدیران سازمان داشتم. البته اخطار مدیران سازمان هم حرفه ای بوده، مثلا جایی گفتند ریتم برنامه کند است یا نقدهایی درباره کیفیت گزارش ها داشتند. اما اخطار درباره نقد و واردشدن در فضاهای چالشی بیشتر به بیرون از سازمان صداوسیما مربوط است، به نظرم، سازمان تأمین اجتماعی در مقابل نقدهایی که مطرح شد تندروی کرد، وزارت نفت و شهرداری هم خیلی تندروی کردند.

پس با وجود همه چالش ها، فضای کار در تلویزیون را مناسب می بینید.

در حوزه فرهنگی - اجتماعی بله. به نظر من، همه چیز بستگی به تعامل درست دارد. ما بعد از سال ٨٨ دارای سوءتفاهم های عمیق هستیم. دو طرف همدیگر را روشن نمی بینند و به هم اعتماد نمی کنیم و حرف نمی زنیم. صورتمان را می چرخانیم و همدیگر را ندید می گیریم. این ندیدگرفتن ها، سوءتفاهم ها را عمیق تر می کند. به نظرم، باید این فضا از بین برود، چراکه ما ملت بزرگی هستیم و این قدر فرصت نداریم تا به فرصت سوزی ادامه دهیم، باید به بدنه رسانه و فرهنگ و هنر برگردیم و بخشی از نیازهای فرهنگی هنری مردم را برطرف کنیم. تصمیم من این بود که تعامل کنیم، همدیگر را بفهمیم و به هم اعتماد کنیم.

به قدرت تأثیر گذاری اشاره کردید. معتقدم وجود برخی برنامه سازان و مجریانی که تابه حال کارهای خوبی تولید کرده اند آن قدر انگشت شمار است که نمی توان در مجموعه بزرگی مثل سازمان صداوسیما تغییرات کیفی خیلی زیادی به لحاظ نوع برنامه سازی یا تغییر ذائقه مخاطب ایجاد کرد، البته در این سال ها بسیاری از برنامه سازان خوب تلویزیون حضورشان در این رسانه کم رنگ شد و تصور می کنم تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.

طبیعتا وجود سه، چهار نفر برای انبوه شبکه های تلویزیونی به قول شما، رقم مناسبی نیست. اما ما محصول این تلویزیون فراوان داریم؛ آدم هایی مثل رضا شهیدی فر، محمد صالح علا، حسین پاکدل، اسماعیل میرفخرایی و بسیاری دیگر از نخبه های فرهنگی که باید به تلویزیون برگردند. باید این سوءتفاهم ها جایی حل شود، به قول شما، شاید یک دست صدا ندارد، اما جمله ای هست که نمی دانم پرفسور سمیعی گفتند یا گاندی یا کوروش کبیر (با خنده) می گوید:«در تاریکی به جای اینکه اندوه و قصه بخوری به اندازه فانوس خودت روشنایی ببخش». فانوس ما هم این مقدار نور دارد، کاری نداریم باقی مسیر تاریک یا روشن است، به اندازه فانوسی که در دست داریم، چراغی روشن و مردم را با محصول فرهنگی خوب روبه رو می کنیم.

کمی از تجربه کار در تلویزیون مجازی صحبت کنیم. فکر می کنم تجربه خوبی را پشت سر گذاشتید و البته با این حجم از مصاحبه های چالشی، دشمن هم زیاد پیدا کردید.

دشمن نه، اما رقیب زیاد (با خنده) فکر می کنم بزرگ ترین هنرم این است.چالشی ترین مصاحبه را در نظر بگیرید، من هنوز با آن دوستان رفاقت دارم؛ آدم هایی که اتفاقا سخت ترین مصاحبه ها را با آنها انجام دادم، از جناح های فکری مختلف، مثل جناب رسایی، خیلی گفت وگوی ما داغ بود. من به عنوان یک هم وطن به آنها احترام می گذارم و ایشان هم لطفشان متقابل است یا خانم چرخنده، آقای شهرام جزایری و... فکر می کنم تفاوتش این است که من با شخصیت آدم ها کاری ندارم، شخصیت آنها برای من محفوظ است.

 

من با جوانب حرفه ای یا زرد کارشان کلنجار می روم. رقیب زیاد پیدا کردم، البته هیچ وقت نمی توانند برای «دید در شب» رقیب محسوب شوند، این برنامه رکوردها را جابه جا کرد و اولین بود. بنابراین خوشحالم آقای جیرانی هم چنین برنامه ای دارند. مصاحبه آقای پورعرب را دیدم و دوست داشتم و دیگران را دعوت می کنم در این فضا فعال شوند چون خیلی به تولید محتوا نیاز داریم؛ در اینترنت، ما مصرف کننده شد ه ایم و تولید ما در حوزه محتوا کم است.

 

به شدت دنبال تولید سری دوم این برنامه هستم و به محض اینکه از برنامه «حالا خورشید» فارغ شوم، سبک جدیدی از گفت وگو را در فصل دوم «دید در شب» پیگیری خواهم کرد. من نمی توانم دو کار را هم زمان با هم انجام دهم و باید «حالا خورشید» را تمام کنم تا به آن برنامه برسم. ایده ای درباره فصل دوم این مجموعه دارم که الان درباره اش صحبت نمی کنم و کاملا برای مخاطب تازگی خواهد داشت.

چرا در تلویزیون این ایده را اجرا نمی کنید؟

دامنه انتقاد پذیری در آنتن رسانه ملی بسیار پایین است، تأکید می کنم نه از طرف مدیران رسانه ملی، بلکه از طرف مخاطبان. یعنی کوچک ترین اتفاقی با چالش بیرونی روبه رو می شود. آستانه تحمل در بین مدیران و مسئولان به شدت پایین آمده و کوچک ترین نقدی که در ارتباط با عملکردشان مطرح شود تبدیل به یک چالش می شود و در چنین شرایطی تولید برنامه ای گفت وگومحور که با مردم صریح و شفاف صحبت کند و مشکلات را بیان کند، واقعا کار سختی است. به همین مناسبت دوست ندارم طعم خوب «دید در شب» را کاهش یا تغییر دهم. دوست دارم «دید در شب» در ذهن مردم باقی بماند و در سری جدید صحبت های شفاف تر و صریح تری ببینند تا اینکه با محصولاتی که در طیف مخاطب رسانه ملی داریم، مجبور شویم «دید در شب» را کم رنگ تر کنیم.

 

دغدغه بازیگری ندارم. کار هنری را با بازی تئاتر شروع کردم و چند جایزه دانشجویی و کشوری هم دریافت کردم، اما بعد از مدتی مسیرم سمت اجرا پیچید و این حوزه برایم پررنگ تر شد. افتخار می کنم در کارنامه بازیگری ام هرچند خوب بازی نکردم اما با کارگردان های خوبی مثل خانم میلانی، حمید نعمت اله، مسعود کیمیایی، مهران مدیری، مهدی کرم پور یا علی عطشانی کار کردم. درباره فیلم «قاتل اهلی» هم آقای کیمیایی لطف کردند و پیشنهاد بازی در این فیلم را مطرح کردند و من هم طبعا استقبال کردم.

 

قبل از شروع کار جلساتی با خودشان و آقای پرویز پرستویی داشتم و درباره کار صحبت کردیم. فضا به لحاظ کارکردن بسیار خوب بود و نقشی که بازی کردم شباهت هایی به خودم دارد و محصول کار هم به نظرم، یک اتفاق حتی در پرونده آقای کیمیایی است و فیلم متفاوتی از مسعود کیمیایی است و خوشحالم سهم کوچکی در این فیلم داشتم.

تلویزیون در یکی،دو سال اخیر، فرازونشیب های بسیاری را پشت سر گذاشت و تصور می کنم در حال حاضر به لحاظ درون سازمانی به آرامش نسبی رسیده است. شرایط را چطور ارزیابی می کنید؟

آقای علی عسگری یک مدیر فنی و از نظر بنده در سازمان صداوسیماست و رسانه را به لحاظ فنی خوب می شناسد. من هم فکر می کنم تلویزیون چندین ماه است که از تنش های دورن سازمانی دور شده و به یک ثبات درون سازمانی رسیده است که به تولیدات روی آنتن کمک خواهد کرد. ما قبل از پول و مسائل مالی به آرامش نیاز داریم. اما باز اینجا دوست دارم حقیقت را شفاف تر بیان کنم که من با بسیاری از تصمیمات آقای سرافراز، به عنوان یک نیروی مختصر حرفه ای موافق بودم؛ از جمله کاهش دامنه نیروی انسانی، ادغام برخی شبکه ها و هدفمندکردن شبکه های تلویزیونی. به نظرم، اینها کارهای خوبی بودند که آقای سرافراز در حال انجامشان بود اما سرعت این تغییرات را نتوانست با سطح آستانه تحمل سازمان هماهنگ کند. فکر می کنم سرعت تغییراتشان تند بود. اما نخستین محصول علی عسگری برگشتن آرامش و ثبات به بدنه سازمان است.