نقش خانواده در سلامت روان
خانواده با فراهم نمودن روابط نزدیک و مثبت می تواند نقش موثری بر ارتقای سلامت روانی افراد داشته باشد فضای خانه ، نخستین و بادوام ترین عاملی است که ، در رشد شخصیت افراد تأ ثیر می گذارد زیرا یک نظام اجتماعی و طبیعی است که مجموعه قواعد و اصول را برای اعضاء خود تعیین می کند. رابطه اعضاء این خرده فرهنگ، رابطه ای عمیق و چند لایه است که با هدف مشترک بنا شده است. در چنین نظامی، افراد به وسیله علایق و دلبستگی های عاطفی نیرومند، دیرپا و متقابل به یکدیگر متصل شده اند. خانواده کوچکترین جزء اجتماع بوده و با درکنار هم قرار گرفتن خانواده ها، جامعه شکل می گیرد.
دکتر مینا پور فرخ، روان شناس در این باره گفت:اعضای یک خانواده سالم از نظر عاطفی، اجتماعی، اقتصادی و روانی رشد کرده و به سوی اهداف اساسی گام بر می دارند. آنها نقاط قوت همدیگر را تقویت نموده و برای برطرف نمودن نقاط ضعف برنامه ریزی می کنند تا زندگی خود را بهبود بخشند. اولین مرحله زندگی که از بدو تولد انسان آغاز می شود و شکل می گیرد مرحله اجتماعی شدن است و در خلال آن رشد مراحل جسمی و روحی روانی صورت می گیرد. اگر مرحله اجتماعی شدن به درستی و به شکل کامل پیش نرود؛ بقاء انسان به خطر می افتد. وقتی فرد در شرایط تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران قرار می گیرد در حقیقت با قسمتی از هویت خود ارتباط برقرار می کند.
آشنا شدن با شبکه خانوادگی باعث می شود فشارها و نقش های خانواده سبک تر شود و فهم این نقش های خانوادگی به تعامل سازگارانه در خانواده کمک کرده و منجر به از بین رفتن بسیاری از سوء تفاهمات می شود. نظام خانواده به دو صورت نظام بسته و نظام باز می باشد. در خانواده با نظام بسته، ارزش فردی در برابر قدرت و اجرا در مقام دوم است و اعمال وابسته به تصمیمات صاحب قدرت می باشد. همچنین افراد این خانواده در برابر تغییر بسیار مقاومت کرده و انعطاف کمی دارند. اما در خانواده با نظام باز، ارزش فرد دارای بالاترین درجه بوده و اقدامات نتیجه واقعیت هستند. افراد خانواده از تغییر به عنوان یک مسئله طبیعی و مطلوب استقبال می نمایند و بسیار انعطاف پذیر می باشند.
الگوی دیگری هم در خانواده و ارتباطات بین فردی حکم فرماست که عبارتند از سازشگر- سرزنشگر- حسابگر- مبهم و تراز کننده. فرد سازشگر، سخنانش در جهت جلب توجه دیگران و به نوعی خودشیرین است و سعی می کند از هر موضوعی که موجب ناخوشایندی دیگران شود عذرخواهی کند و هرگز مخالفتی نشان ندهد. فرد سرزنشگر، ایرادگیر و پرتوقع است. از کلمات مخالفت آمیز و منفی استفاده می کند و علاقه دارد سلطه خود را بر دیگران تحمیل کند و نه اینکه واقعا حقیقت را دریابد. فرد حسابگر، بسیار مرتب و معقول به نظر می رسد و احساسات و هیجان کمتری دارد. آرام و خونسرد است و انعطاف کمی دارد و در تصمیم گیری های خود بیشتر منطقی و به دور از احساس برخورد کرده و سود و زیان و منفعت خود را در نظر می گیرد. فرد مبهم، خودش هم از احساسات و نیازهایش بی اطلاع بوده و همیشه شاکی است که هیچ کس به من توجه نمی کند. انگار این افراد بیشتر در جسم هستند تا فکر و ذهن و همیشه در روابط خود ابهام دارند. و اما حالت آخر که سالم ترین الگو در روابط بین فردی می باشد؛ فرد تراز کننده است. در فرد همتراز، نوعی کمال، روانی گفتار، سرحالی و گشادگی چهره همراه با جرات و جسارت وجود دارد و روابط فرد، بالنده بوده و نتایج رضایت بخشی را به دنبال دارد.
از آنجایی که احساس تعلق در بین اعضای خانواده یکی از دلنشین ترین و ایمن ترین روابط موجود می باشد لذا دورهمی های خانواده در بوجود آمدن و تقویت این حس بسیار موثر است. غذا خوردن در کنار خانواده فرصتی است تا افراد احساسات و عقاید ناشی از امور روزانه خود را با همدیگر سهیم شوند. تعطیلات آخر هفته و رفتن به سفر هم باعث بوجود آمدن شرایطی برای ایجاد یک ارتباط موثر و موفق می باشد. از آنجاییکه زندگی صنعتی امروزی این فرصت با هم بودن را کم کرده است ؛ لذا توجه به کیفیت و نه کمیت رابطه می تواند این زمان کوتاه را مفید و مفرح نماید.
