وقتی قورباغههای شیشهای کوچک در طول روز به خواب میروند، تقریباً ۹۰ درصد از سلولهای قرمز خون خود را از گردش خون خارج میکنند. مطالعهای جدید نشان میدهد این سلولهای رنگین درون پاکتهای مخفی درون کبد قورباغه جمع میشوند. کبد این سلولها را پشت سطح آینهمانند خود پنهان میکند.
بهگزارش ساینسنیوز، زیستشناسان از قبل میدانستند قورباغههای شیشهای پوست شفافی دارند؛ اما پنهانکردن موقت خون قرمز ترفندی است که بهتازگی درزمینهی استتار مهرهداران کشف شده است. کارلوس تابوادا، بیوشیمیدان دانشگاه دوک و یکی از کاشفان خون پنهان میگوید: «قلب پمپاژ خون قرمز که رنگ طبیعی خون است، متوقف میکند و فقط مایع آبیرنگی را پمپاژ میکند.»
جسی دلیا، یکی از کاشفان است که در موزهی تاریخ طبیعی آمریکا مشغول به کار است. وی میگوید چیزی که ممکن است برای انسان شگفتانگیزتر باشدو مستعد لختهی خون است، این است که در این قورباغهها بدون اینکه خون لخته شود، تقریباً کل سلولهای قرمز خون برای ساعتها درکنارهم جمع میشود.
۲۳ دسامبر پژوهشگران در مجلهی ساینس گزارش کردند که پنهانکردن سلولهای قرمز خون میتواند شفافیت قورباغههای شیشهای را دو تا سه برابر کند. این شفافیت سبزرنگ میتواند برای این قورباغههای کوچک بسیار مهم باشد که در طول روز در جاهایی مانند زیر برگ درختان پنهان میشوند.
وقتی دلیا مجبور شد در آزمایشگاه از قورباغههای شیشهای (Hyalinobatrachium fleischmanni) عکسهایی تهیه کند، متوجه پدیده توصیفشده شد. او سالها رفتار قورباغههای شیشهای را مطالعه کرده بود؛ اما هرگز آنها را در حالت خواب ندیده بود. وقتی او به چند تصویر جذاب نیاز داشت، چند قورباغه را در ظرف آزمایشگاه قرار داد و درنهایت دید که این حیوانات در طول روز چگونه میخوابند. دلیا میگوید: «هیچ خون قرمزی را در گردش خون آنها نمیدیدم. ویدئویی از آن ضبط کردم. شگفتآور بود.»
وقتی دلیا پروژهی خود را برای حمایت مالی به آزمایشگاهی در دانشگاه دوک فرستاد، از این موضوع جا خورد که پژوهشگر جوان دیگری نیز در همان آزمایشگاه قصد داشت شفافیت قورباغههای شیشهای را مطالعه کند. بااینحال، سرپرست آزمایشگاه، سونکه جانسن، به دلیا و رقیبش، تابوادا گفت که آنها مجموعه مهارتهای متفاوتی دارند و باید باهم روی این موضوع کار کنند. دلیا میگوید: «فکر میکنم که در ابتدا لجباز بودیم؛ اما اکنون او را بهاندازهی اعضای خانوادهام به خود نزدیک میبینم.»
نشاندادن اینکه سلولهای قرمز خون در قورباغههای زنده چه کاری انجام میدهند، بسیار دشوار بود. میکروسکوپ نوری برای دیدن درون کبد که سطح خارجی آینهمانندی دارد، کارایی ندارد. علاوهبراین، نمیشد از روشهایی استفاده کرد که قورباغهها را بیدار میکردند؛ زیرا در این صورت سلولهای قرمز خون فوراً در بدن آنها به گردش درمیآمدند. حتی بیهوشکردن قورباغهها هم بیفایده بود؛ زیرا در این حالت فرایند مذکور اتفاق نمیافتاد. بنابراین، دلیا و تابوادا از تکنیکی به نام «تصویربرداری فوتوآکوستیک» استفاده کردند که بیشتر مهندسان از آن استفاده میکنند.
در تکنیک تصویربرداری فوتوآکوستیک، نوری به مولکولهای مختلف برخورد میکند و موجب آزادشدن اندکی انرژی میشود. درنتیجهی این امر، ارتعاشات ظریفی ایجاد میشود که میتواند فضاهای درونی پنهان را آشکار کند. جونجی یائو در دانشگاه دوک به تیم قورباغه شیشهای پیوست تا این تکنیک را برای استفاده در کبد قورباغهها اصلاح کند؛ بهطوریکه حیوانات طی این فرایند بیدار نشوند.
همانطورکه در ویدئو دیده میشود، وقتی قورباغههای شیشهای کوچک به خواب میروند، تقریباً ۹۰ درصد از سلولهای قرمز خونشان در کبد ذخیره میشود و شفافیت حیوان را افزایش میدهد. این امر ممکن است به پنهانشدن قورباغهها از شکارچیان کمک کند (بخش اول ویدئو) وقتی این حیوانات بیدار میشوند، خون دوباره در بدن آنها به گردش درمیآید (بخش دوم ویدئو).
سارا فریدمن، زیستشناس مرکز علمی شیلات آلاسکا از ادارهی ملی اقیانوسی و جوّی ایالات متحده میگوید اگرچه این قورباغهها «شیشهای» لقب گرفتهاند، گاهی اوقات شفافیت در میان مهرهداران از این هم شدیدتر است. او در ماه ژوئن تصویری از حلزونماهی خالدار (Crystallichthys cyclospilus) تازهصیدشدهای را در توییتر منتشر کرد که بیشترِ قسمتهای بدنش بهاندازهای شفاف بود که وقتی او ماهی را در دست گرفته بود، خطوط انگشتان و رنگ پوستش از آن سمت بدن ماهی مشاهدهشدنی بود.
فریدمن میگوید ماهی تارپون و مارماهی و شیشهماهیان و نوعی گربهماهی شیشهای آسیایی در مراحل لاروی تقریباً بهطورکامل شفاف هستند. او میگوید اگرچه داشتن بدن شفاف در این موجودات برای ما بسیار جالب است، به آنها مزیتی برای بقا میدهد.