از زمان فیلتر شدن تلگرام تا امروز، اصرار مسئولان به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی با انکار بسیاری از کاربران مواجه شده و دود این سیاست نادرست به چشم پیام‌رسان‌های بومی رفته است، چراکه کاربران ذهنیتی منفی نسبت به آن‌ها پیدا کرده‌اند. البته این ذهنیت تنها دلیل مخالفت عده‌ای از کاربران با حضور در پیام‌رسان‌های بومی نیست. مساله امنیت و حفظ حریم خصوصی هم یکی از نگرانی‌های کاربران برای پیوستن به این پلتفرم‌ها است.
در کنار این موارد، موضوع تعدد پیام‌رسان‌های داخلی هم مطرح است که بسیاری از کارشناسان آن را یکی از دلایل عدم استقبال کاربران ایرانی از پیام‌رسان‌های بومی می‌دانند. استدلال کارشناسان این است که هرچه تعداد پیام‌رسان‌ها بیشتر باشد پراکندگی کاربران بیشتر شده و برقراری ارتباط سختتر می‌شود؛ چون هر کاربر ممکن است یکی از این پلتفرم‌ها را انتخاب کند که الزاما انتخاب سایر کاربران نیست و همین موضوع برقراری ارتباط را سخت می‌کند.
همین مساله باعث شده وزارت ارتباطات طرحی را کلید بزند تا بعد از سال‌ها که از ساخت پیام‌رسان‌های بومی می‌گذرد بلاخره این پلتفرم‌ها به یکدیگر متصل شوند. زارع‌پور درباره این طرح و زمان اجرای آن گفت: «تا دهه فجر پیام‌رسان‌ها به هم متصل خواهند شد که مثلاً اگر بله دارید بتوانید به کسی روی ایتا پیام بدهید.»
بر اساس اعلام وزیر ارتباطات، اتصال پیام‌رسان‌های به یکدیگر باید تا کمتر از ۲۰ روز دیگر محقق شود؛ این در حالی است که مدیرعامل یکی از پیام‌رسان‌ها می‌گوید هنوز درباره جزئیات این طرح و این که تجربه کاربری آن چطور خواهد بود، ابهاماتی دارند. مدیرعامل یک پیام‌رسان‌ها دیگر هم اعتقاد دارد اجرایی شدن این طرح تا موعد تعیین‌شده غیرممکن نیست اما در صورتی قابل اجرا است که وزارت ارتباطات مسیر ارتباطی پایدار و مناسبی برای آن فراهم کند.
زومیت با مدیرعامل سه پیام‌رسان ایرانی درباره این موضوع گفت‌وگو کرده است تا ضمن بررسی دیدگاه آن‌ها درباره این طرح، روند پیشرفت آن در هر یک از پیام‌رسان‌های بومی را دریابد. در جریان پیگیری این موضوع از پیام‌رسان‌های مختلف، مدیران تعدادی از آن‌ها تمایلی به گفت‌وگو درباره این موضوع نداشتند. روابط عمومی پیام‌رسان روبیکا اعلام کرد موضعی در قبال این طرح ندارد و اظهار نظری نخواهد داشت. روابط عمومی پیام‌رسان بله هم به زومیت گفت که درباره این موضوع «فعلا تصمیم به مصاحبه نداریم.»
باید به یک مدل مطلوب برسیم
فرهاد مرادی، مدیرعامل پیام‌رسان سروش‌پلاس، این طرح را در صورتی مثبت می‌داند که بتواند تجربه کاربری مطلوبی برای کاربران پیام‌رسان‌های ایرانی به وجود بیاورد: «حرف ما این است که وقتی قرار است یک سرویس یا فیچری ارائه شود باید امکانات مناسبی داشته باشد تا کاربر موقع استفاده دچار مشکل نشود و تجربه کاربری خوبی داشته باشد. این اصلی است که در توسعه تمام امکاناتمان در نظر می‌گیریم و هر وقت موضوعی مطرح می‌شود سعی داریم آن را با اصول استاندارد توسعه محصول بررسی کنیم و مطابق استانداردها پیش برویم.»
مساله تجربه کاربری این طرح برای پیام‌رسان سروش‌پلاس محل سوال است و آن‌ها در حال بررسی این مساله هستند که آیا در این موضوع به یک مدل مطلوب می‌رسند یا نه. مرادی علت مبهم بودن این موضوع را این طور توضیح داد: «من نمونه‌ای از interconnection را در پیام‌رسان‌های موجود در دنیا ندیده‌ام و از همین حیث این طرح برای ما مبهم است.»
به اعتقاد او، این که کاربران می‌توانند به پیام‌رسان‌های مختلف پیام بدهند بدون این که نیاز باشد آن پیام‌رسان را نصب کنند مهم‌ترین مزیت این طرح است، اما همچنان این نگرانی وجود دارد که اگر در اجرای این طرح مشکلی وجود داشته باشد، تجربه نامطلوبی برای کاربر می‌سازد که به ضرر پیام‌رسان‌ها خواهد بود: «باید این را در نظر بگیریم که تجربه کاربری این پروژه ممکن است بسیار سخت باشد؛ یعنی اگر ما نتوانیم تجربه کاربری خوبی طراحی کنیم عملا هر چقدر هم این طرح حسن داشته باشد به یک استفاده خوب از سمت کاربر منجر نمی‌شود و طرح شکست می‌خورد.»
مرادی نگرانی‌اش را با ذکر مثالی بیشتر توضیح می‌دهد: «برای مثال، ممکن است یک کاربر در سروش‌پلاس پیامی ارسال کند اما دریافت‌کننده در یک پیام‌رسان دیگر برای دریافت پیام مشکلی داشته باشد؛ در این میان، کاربر ممکن است فکر کند پیام‌رسان سروش‌پلاس مشکلی دارد یا خراب است. این مساله باعث می‌شود کاربر تجربه بدی از پیام‌رسان ما پیدا کند.»
او در ادامه تاکید می‌کند که اگر چنین مشکلاتی وجود نداشته باشد این طرح می‌تواند بسیار خوب باشد و برای سروش‌پلاس هم مزایایی داشته باشد.
تجمیع نه؛ فقط با اتصال موافق هستیم
مدیرعامل سروش‌پلاس به این که طرح اتصال پیام‌رسان‌ها به یکدیگر در برخی منابع به «تجمیع پیام‌رسان‌ها» تعبیر شده است، اشاره و تصریح کرد: «موضوع تجمیع پیام‌رسان‌ها مطرح نیست و ما اصلا با تجمیع موافق نیستیم. طرحی که مطرح شده این است که پیام‌رسان‌ها به یکدیگر متصل شوند که مثلا کاربر سروش‌پلاس بتواند به ایتا پیام بدهد.»
او اعتقاد دارد برای محقق شدن این طرح در زمان اعلام‌شده همکاری تمام پیام‌رسان‌ها و پشتیبانی وزارت ارتباطات ضروری است: «وزارت ارتباطات باید مواردی را که مورد نیاز است پشتیبانی کند و همه پیام‌رسان‌ها هم باید امکانات لازم را فراهم کنند تا بتوانیم باهم همکاری کنیم. مجموع این همکاری‌ها باید انجام شود تا به ددلاین مد نظر برسیم. الان نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که به ددلاین می‌رسیم یا نه، باید جلوتر برویم تا مشخص شود.»
به گفته فرهاد مرادی، تا امروز کلیات مربوط به طرح اتصال پیام‌رسان‌ها از سوی وزارت ارتباطات مطرح شده و سروش‌پلاس در حال حاضر در پروسه بررسی این طرح است.
چرا اجرای طرح اتصال بین پیام‌رسان‌ها ضروری است؟
مهدی انجیدنی، مدیرعامل پیام‌رسان گپ، بدون هیچ چون و چرایی این طرح را لازم و برای کاربران و پلتفرم‌ها مفید دانسته و گفت: «در همه پلتفرم‌های موجود مثل اپراتورهای تلفن همراه، بانک‌ها و انواع اکوسیستم‌ها، اگر ارتباط متقابل وجود نداشته باشد کاربرها محدودیت‌‌های جزیره‌ای پیدا می‌کنند و نمی‌توانند به‌صورت کامل به همه خدمات دسترسی داشته باشند.»
به گفته او، با تحقق این طرح پروژه‌های مختلف با اَشکال و مزیت‌های متفاوتی می‌توانند اجرا شوند، کنار هم کار کنند و کاربران این امکان را دارند که از میان آن‌ها دست به انتخاب بزنند. ایجاد تنوع مزیت دیگری است که انجیدنی به آن اشاره کرده و افزود: «با این قابلیت ویژگی رقابت‌پذیری و تنوع در پیشخوان‌هایی که مردم با آن‌ها در ارتباط‌اند حفظ می‌شود.»
مدیرعامل پیام‌رسان گپ در توضیح اهمیت اجرایی شدن این طرح قوانینی را ذکر کرد که برای اتصال پلتفرم‌ها در جهان وجود دارد و گفت: «از چند سال قبل قوانین بین‌المللی درباره ارتباط متقابل میان پیام‌رسان‌ها (messengers interoperability) وضع شده و اکنون، این موضوع یکی از واجباتی است که در دنیا از سمت حاکمیت‌ها به پلتفرم‌ها برای ارائه خدمات بهتر به مردم الزام می‌شود. برای مثال، در اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۱ به‌عنوان قانون اجباری درآمده است.»
او با بیان این که اتصال پیام‌رسان‌ها به یکدیگر یک سیاست بین‌المللی است که هم برای پیام‌رسان‌ها و هم برای کاربران مطلوب است، یک مزیت دیگر تحقق این طرح را جلوگیری از ایجاد انحصار دانست و توضیح داد: «موضوع جلوگیری از مونوپول شدن یک پلتفرم یکی از مواردی است که از سال‌ها قبل در قوانین آمریکا و اتحادیه اروپا مطرح شده است. آن‌ها قوانینی دارند که نمی‌گذارد یک پلتفرم بیشتر از درصد مشخصی از جامعه کاربری را در حوزه خودش به دست بگیرد.»
به گفته انجیدنی، طرح اتصال پیام‌رسان‌ها هم زیرمجموعه همین قوانین ضد انحصاری است تا با جلوگیری از به انحصار درآمدن بازار توسط یک پلتفرم، فرصت رشد برای سایر پلتفرم‌های پیام‌رسانی ایجاد شود.
نیازمند یک مسیر ارتباطی پایدار هستیم
مدیرعامل گپ اعتقاد دارد آماده کردن زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح ضروری‌ترین بخش آن است که باید توسط وزارت ارتباطات فراهم شود: «در فرایند اتصال پیام‌رسان‌ها نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌های لازم هستیم که فکر نمی‌کنم فرایند زمان‌بری باشد. این پروژه‌ها پروژه‌های بزرگ و ملی هستند و وزارت ارتباطات باید مسیر ارتباطی پایدار و مناسبی برای آن فراهم کند چون حجم کاربر در پیام‌رسان‌های ایرانی بسیار زیاد است.»
به گفته انجیدنی کشور در تکنولوژی‌های حوزه پیام‌رسان پیشرفت فراوانی داشته و توانمندی فنی بالایی در این عرصه وجود دارد. با اتکا به این ظرفیت‌ها، مدیرعامل پیام‌رسان گپ، تحقق این طرح تا دهه فجر را امکان‌پذیری دانسته و گفت: «چون در جریان جزئیات پیشرفت طرح نیستم درباره این که تا زمان تعیین‌شده محقق می‌شود یا نه نظری ندارم اما فکر می‌کنم غیرممکن هم نیست. تجربه و دانش کافی را داریم و حالا یک هفته زودتر یا دیرتر بلاخره می‌توانیم این طرح را محقق کنیم.»
این اتصال باید زودتر از این‌ها برقرار می‌شد
علی‌محمد کردنایج، سخنگو و مدیر ارتباطات پیام‌رسان آی‌گپ، در گفت‌وگو با زومیت از موضع مثبت این پیام‌رسان در خصوص این طرح خبر داد و تحقق آن را ضروری دانست: «آی‌گپ به طور کلی با موضوع اتصال پیام‌رسان‌ها به یکدیگر کاملا موافق است. این کار استفاده از توان و تمام ظرفیت‌های موجود را طلب می‌کند. استراتژی آی‌گپ با استراتژی وزارت ارتباطات در یک راستا است و برای اجرایی شدن این طرح از تمام ابزار و توانمان استفاده می‌کنیم.»
او با اشاره این که این اتفاق باید خیلی زودتر از این‌ها انجام می‌شد، نتیجه متصل شدن پیام‌رسان‌ها به یکدیگر را ایجاد تجربه کاربری مناسب دانست و اظهار کرد: «این اتصال باعث می‌شود تمامی ظرفیت‌های پیام‌رسان‌های مختلف به اشتراک گذاشته شوند و قطعا یک احساس تجربه کاربری مثبت را برای کاربر به وجود می‌آورد. این نکته بزرگترین نقطه قوت این طرح است و در مجموع، تصمیم درستی است که وزارت ارتباطات گرفته و تمام پیام‌رسان‌ها هم باید در این حوزه کمک کنند.»
به گفته سخنگوی آی‌گپ، وزارت ارتباطات برای اجرای این طرح چند فاز مشخص کرده که باید مطابق با یک جدول زمانی پیش برود: «در جلسات مختلفی که مدیرعامل آی‌گپ با مقام عالی وزارت و سازمان فناوری اطلاعات داشته‌اند این موضوع مطرح و به لحاظ فنی و اجرایی بررسی شده است. یک جدول زمانی هم تهیه شده که اجرای فازهای مختلف این فرایند باید طبق آن انجام شود.»
او در پاسخ به این سوال که آی‌گپ در کدام مرحله از اجرای این طرح است، گفت: «فرایند اجرای این موضوع در پیام‌رسان آی‌گپ آغاز شده و طبق برنامه زمان‌بندی که وزارت ارتباطات داده پیش می‌رویم تا انشالله بتوانیم این اتصال را در موعد مقرر انجام دهیم.» کردنایج معتقد است اگر تمام پیام‌رسان‌ها هم طبق برنامه زمان‌بندی اعلام‌شده پروژه را جلو ببرند و ملزوماتش را آماده کنند این طرح در زمان مقرر محقق خواهد شد.
