گزگز دست و پا به چه معناست و از علائم چیست ؟
همه ما ممکن است در برهه ای از زمان در اثر خوابیدن روی دست و یا نشستن طولانی روی پاهایمان گزگز کردن آن ها را تجربه کرده باشیم. این احساس پارستزی نامیده می شود و علاوه بر گز گز کردن ممکن است بی حسی، درد و یا ضعف نیز به همراه داشته باشد. گز گز دست و پا می تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود اما به طور کلی فشار و آسیب اعصاب از علل رایج آن می باشد در این قسمت از سلامت پلاس وی با ما همراه باشید تا برخی از علل احتمالی گز گز دست و پا را به شما معرفی کنیم.
علل گزگز کردن دست و پا
1. نوروپاتی دیابتی :
نوروپاتی دیابتی در اثر آسیب به اعصاب اتفاق میفتد. درحالی که نوروپاتی انواع مختلف دارد اما نوروپاتی محیطی نیز می تواند باعث گز گز دست و پا شود. نوروپاتی دیابتی زمانی اتفاق می افتد که اعصاب در اثر دیابت آسیب ببینند و همین امر باعث می شود دست و پا نیز بی تاثیر نمانند. علاوه بر آسیب اعصاب ممکن است حین قند خون بالا، اکسیژن کافی نیز به اعصاب نرسد و عملکرد آن ها مختل شود. براساس تخمین انیستیتوی ملی دیابت، نیمی از افرادی که مبتلا به دیابت هستند با نوروپاتی محیطی نیز درگیر می باشند.
2. کمبود ویتامین :
گاهی دلیل کمبود ویتامین علاوه بر عدم کافی بودن آن ها در رژیم غذایی ،جذب نکردن بدن نیز می باشد. برخی از ویتامین هایی که برای سلامتی و اعصاب ما مهم هستند و در صورت کمبود، باعث گز گز دست و پا می شوند عبارتند از:
- ویتامین B12
- ویتامینB6
- ویتامینE
- ویتامینB1
3. فشرده شدن اعصاب :
هنگامی که فشار زیادی برروی اعصاب وارد شود باعث می شود در واقع آن ها فشرده شوند. برخی مواردی که سبب این امر می شوند، عبارتند از:
- آسیب اعصاب
- حرکات تکراری
- شرایط التهابی
فرورفتگی اعصاب ممکن است بر بسیاری از قسمت های بدن اثر بگذارد اما هنگامی که قسمت تحتانی ستون فقرات را درگیر کند، سبب گز گز ساق پا تا انگشتان خواهد شد.
4. تونل کارپال :
تونل کارپال نوعی بیماری است و هنگامی که عصب میانی فشرده شود در حرکات مچ دست تداخل ایجاد خواهد شد. این بیماری بسیار شایع است و مبتلایان به آن در چهارانگشت اول دست خود بی حسی و احساس کج شدن را تجربه می کنند.
5. نارسایی کلیوی :
بر اثر دیابت یا فشار خون بالا ممکن است نارسایی کلیوی نیز رخ دهد. دراین شرایط کلیه ها به درستی کار نمی کنند در نتیجه مایعات و مواد زائد در بدن تجمع یافته و آسیب عصبی رخ می دهد. گز گز دست و پا اغلب در اثر این بیماری ایجاد خواهد شد.
6. بارداری :
تورمی که در طول بارداری ایجاد می شود ممکن است به برخی اعصاب فشار وارد کند به همین دلیل دراین دوران گز گز دست و پا رایج است که البته امری موقت بوده و پس از بارداری ازبین خواهد رفت.
7. استفاده دارویی :
استفاده از برخی داروها باعث آسیب عصبی و درنتیجه گز گز دست و پا می شود. در واقع، این امر می تواند یک عارضه جانبی برای استفاده از داروهای شیمی درمانی و ایدز باشد. برخی از داروهای دیگری که سبب گز گز دست و پا می شوند، عبارتند از:
- دارو های فشار خون و قلب مانند آمیودارون و هیدرالازین
- دارو های ضد عفونتی چون مترونیدازول و داپسون
- دارو های ضد تشنجی مانند فنیتوئین
8. اختلالات سیستم ایمنی :
بطور معمول سیستم ایمنی وظیفه حفاظت از بدن در برابر عوامل خارجی را برعهده دارد. بیماری خود ایمنی زمانی رخ می دهد که بدن اشتباها به سلول های خودی حمله کند. انواع بیماری های خود ایمنی که سبب گز گز دست و پا می شوند عبارتند از:
آرتریت روماتوئید:
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که باعث تورم و درد مفاصل شده و اغلب در مچ دست ها ظاهر می شود اما گاهی می تواند بر ساق پا یا انگشتان نیز تاثیر بگذارد. التهاب ناشی از این بیماری برروی مفاصل سبب گز گز دست و پا خواهد شد.
مالتیپل اسکلروزیس:
مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به محافظ اعصاب (میلین) حمله می کند. بی حسی، احساس گز گز دست و پا و حتی صورت از علائم شایع این بیماری است.
لوپوس :
لوپوس می تواند بر هر قسمتی از بدن از جمله سیستم عصبی تاثیر بگذارد. دراثر تورم و فشرده سازی اعصاب ناشی از لوپوس گز گز دست و پا تجربه خواهد شد.
بیماری سلیاک :
این بیماری بر روده کوچک تاثیر می گذارد. مبتلایان به این بیماری هنگام مصرف گلوتن یک واکنش خود ایمنی را بروز می دهند و می توانند علائم نوروپاتی از جمله گز گز دست و پا را تجربه کنند.
9. عفونت ها :
بیماری هایی که موجب گزگز دست و پا می شوند
هنگامی که بیماری ارگانیسم ها به بدن حمله کند باعث عفونت می شود. عفونت ها ممکن است ویروسی، باکتریایی و یا قارچی باشند. برخی از بیماری های عفونی که سبب گزگز دست و پا می شوند عبارتند از:
بیماری لایم :
این بیماری یک عفونت باکتریایی می باشد که از طریق نیش آلوده حشرات منتقل می شود و در صورت عدم درمان می تواند بر سیستم ایمنی اثر گذاشته و سبب گز گز دست و پا شود.
زونا :
زونا نوعی آبله مرغان شدید و دردناک است که با فعال شدن ویروس واریسلازوستر ایجاد می شود.
بطور معمول زونا فقط قسمت کوچکی از بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهد که شامل دست، بازو، انگشتان و مچ دست و پا می شود و دراین قسمت ها بی حسی و گز گز تجربه خواهد شد.
10. هپاتیت B و C:
این دو نوع هپاتیت دراثر ویروس ها ایجاد می شوند که سبب التهاب کبد شده و درصورت عدم درمان سیروز و یا سرطان کبد را به همراه خواهند داشت. عفونت هپاتیت Cممکن است سبب نوروپاتی محیطی شود. در برخی موارد عفونت هپاتیتB وC می تواند وضعیتی به نام کریوگلوبولینمی را به همراه داشته باشد. این وضعیت هنگامی رخ می دهد که پروتئین های خاصی درخون تجمع کرده و باعث التهاب شوند که این التهاب سبب بی حسی و گز گز دست و پا خواهد شد.
11. ویروس اچ .ای.وی یا ایدز :
اچ آی وی ویروسی است که به سلول های سیستم ایمنی بدن حمله می کند و خطر ابتلا به عفونت و یا سرطان را افزایش می دهد. در صورتی که درمان انجام نشود این عفونت می تواند به آخرین مرحله از عفونت اچ آی وی یعنی ایدز منجر شود که در این شرایط سیستم ایمنی بدن به شدت آسیب خواهد دید. اچ آی وی می تواند بر سیستم عصبی نیز تاثیر بگذارد که گز گز دست و پا و بی حسی از علائم آن خواهد بود.
12. جذام :
جذام یک عفونت باکتریایی است که می تواند بر پوست، اعصاب و مجاری تنفسی اثر بگذارد. هنگامی که سیستم عصبی تحت تاثیر قرار بگیرد بی حسی و گز گز دست و پا مشاهده خواهد شد.
13. کم کاری تیروئید :
کم کاری تیروئید زمانی رخ می دهد که هورمون تیروئید به قدر کافی تولید نشود. اگر چه اغلب این مورد نادر بنظر می رسد که کم کاری تیروئید درمان نشود اما در صورتی که درمان نشود ممکن است به اعصاب آسیب رسانده و سبب بی حسی و گز گز دست و پا شود.
14. قرارگیری در معرض سموم :
سموم و مواد شیمیایی برای اعصاب مضر هستند و قرارگیری در معرض آن ها می تواند سبب گز گز دست و پا شود.
برخی از نمونه های سموم عبارتند از:
- فلزات سنگینی چون جیوه ، سرب و آرسنیک
- آکریلامید که نوعی ماده شیمیایی است و در صنعت کاربرد دارد
- اتیلن گلیکول که در ضدیخ ها یافت می شود
- هگزاکربن که در حلال ها و چسب ها وجود دارد
15. فیبرومیالژیا :
فیبرومیالژیا شامل گروهی از علائم از جمله:درد گسترده ماهیچه ها، خستگی و تغییرات خلق و خو می شود. برخی مبتلایان به این بیماری ممکن است سردرد، مشکلات دستگاه گوارشی، بی حسی و گز گز دست و پا نیز تجربه کنند . علت این بیماری هنوز مشخص نیست.
16. کیست گانگولین :
کیست گانگولینی توده ای از مایعات است که به خصوص در مچ دست ظاهر می شود و ممکن است به اعصاب فشار وارد کند و باعث گز گز دست یا انگشتان شود اگرچه خود کیست دردی ندارد . علت این کیست ها همچنان ناشناخته است.
17. اسپوندیلوز گردنه رحم :
این بیماری هنگامی رخ می دهد که به دلیل تغییرات سنی قسمتی از ستون فقرات گردنی به فتق ،دژنراسیون و یا آرتروز منجر شود. بعضی اوقات این تغییرات به نخاع فشار وارد می کند و باعث وخیم تر شدن اوضاع نیز می شود که در این شرایط گز گز دست و پا مشاهده خواهد شد.
18. پدیده رینود :
پدیده رینود در جریان خون در بازو ها و ساق پا تاثیر می گذارد. واکنش شدید به سرماخوردگی یا استرس سبب می شود تا رگ های خونی دراین قسمت ها کوچک شده و درنتیجه جریان خون نیز کاهش میابد. این امر سبب بی حسی و گز گز در انگشتان دست و پا می شود.
19. واسکولیت :
واسکولیت زمانی رخ می دهد که رگ های خونی ملتهب شوند در نتیجه خون رسانی به قسمت های آسیب دیده مختل خواهد شد که در برخی از انواع واسکولیت بی حسی، ضعف و گز گز تجربه خواهد شد.
20. سندروم گیلین :
سندروم گیلین نوعی اختلال سیستم عصبی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بخشی از سیستم عصبی حمله می کند. این سندروم گاهی پس از اتمام یک بیماری شروع می شود. گز گز بی علت و احتمالا درد دست و پا از علائم اولیه این سندروم می باشد.
چگونگی تشخیص گزگز دست و پا
چنانچه به علت گز گز دست و پا به پزشک مراجعه کردید ، او برای تشخیص دقیق ممکن است یکی از موارد زیر را انجام دهد :
- معاینه فیزیکی که شامل آزمایش عصبی می شود تا رفلکس ها، عملکرد حرکتی و حسی را مشاهده کند.
- با در نظر گرفتن سابقه پزشکی از داروهایی که استفاده می کردید سوال کند.
- انجام یک آزمایش خون که میزان ویتامین ها و هورمون های موجود در خون ، عملکرد اندام ها و میزان سلول های خونی را مورد ارزیابی قرار دهد.
- ازمایشات تصویر برداری شامل ام .ار.ای ،رادیولوژی و سونوگرافی
- انجام سرعت انتقال عصبی یا الکترو میوگرافی برای تست عملکرد عصب
- بیوپسی عصبی یا پوستی
درمان گزگز دست و پا
در واقع چنانچه در بخش سلامت پلاس وی گفته ایم درمان و تجویز دارو برای گز گز دست و پا پس از تشخیص پزشک مشخص می شود اما برخی از گزینه های درمانی ممکن است شامل یک یا چند تا از موارد زیر باشد :
- تجویز دوز داروی فعلی یا دارویی جایگزین
- مکمل های ویتامین
- کنترل دیابت
- درمان عفونت، ارتریت روماتوئید و لوپوس
- عمل جراحی برای درمان اعصاب فشرده شده و برداشت کیست
- تجویز داروی مسکن
- تغییر در سبک زندگی مانند پیروی از یک رژیم غذایی سالم ، ورزش و مراقبت از پاها
