در سال ۱۹۸۶ مرد جوانی با مشاهده ناخوشایندی به روانپزشک خود مراجعه کرد. او برای درمان اسکیزوفرنی داروی تیوریدازین مصرف می‌کرد که متوجه شد دچار ارگاسم خشک شده است (ارگاسم خشک حالتی است که در آن مرد به اوج لذت جنسی می‌رسد، اما انزالی رخ نمی‌دهد). تقریباً سه دهه بعد، این داستان الهام‌بخش ایده جدید و هیجان‌انگیزی شد: آیا داروی مشابهی می‌تواند اساس قرص ضدبارداری مردانه باشد؟
درنهایت، پژوهشگران داروی دیگری با همان اثرات سرکوب‌کننده انزال را کشف کردند. داروی مذکور فنوکسی بنزامین بود که از داروهای ضد فشارخون است. هیچ‌یک از این داروها به‌تنهایی به اندازه کافی بی‌خطر نیستند تا به مردان سالم داده شوند، اما هدف پژوهشگران، پیدا کردن نحوه عمل آن‌ها و سپس تکرار این مکانیسم با استفاده از دارویی دیگر بود. سال‌ها پژوهش و توسعه در این راستا انجام شد، اما مانع بزرگی سر راه پژوهشگران ظاهر شد.
اگرچه قرص مردانه مؤثر و بی‌خطر این پتانسیل را دارد که بار مسئولیت پیشگیری از بارداری را از دوش زنان بردارد و از میلیون‌ها بارداری ناخواسته که هر سال رخ می‌دهد، جلوگیری کند، ایده ارگاسم نامرئی برای برخی از مردان جالب نبود. برخی از مردان، قرص‌های موسوم به «کلین شیت» را ناتوان‌کننده و عقیم‌کننده درنظر می‌گرفتند. این روش درنهایت مورد حمایت مالی قرار نگرفت و پژوهشگران دوباره به نقطه آغاز بازگشتند.
امروزه هنوز قرص‌های ضدبارداری مردانه واقعیت پیدا نکرده‌اند. اخیر پژوهش انجام‌شده روی موش‌ها هدف امیدوارکننده‌ی جدیدی را پیدا کرده است: کلید مولکولی‌ای که می‌تواند اسپرم را به مدت دو ساعت بی‌تحرک نگه دارد. اما درحالی‌که این پروتئین تحول‌آفرین خوانده شده است، هنوز تا تأیید برای استفاده در انسان راه طولانی در پیش دارد.
درواقع، مشکلی که در این زمینه وجود دارد، هرگز پیدا کردن داروهای مؤثر نبوده است.
در طول نیم قرن گذشته روش‌های متعددی برای کنترل بارداری مردانه پیشنهاد شده است که برخی از آن‌ها به کارآزمایی‌های بالینی انسانی راه پیدا کرده‌اند. اگرچه هریک درنهایت با مانعی محکم برخورد کرده‌اند. حتی روش‌هایی که ایمن و مؤثر هستند، به‌خاطر عوارض جانبی نامطلوب کنار گذاشته شده‌اند. چندین قرض مردانه به این دلیل رد شده‌اند که موجب بروز علائمی می‌شوند که در بین زنانی که نسخه‌های زنانه قرص را مصرف می‌کنند، بسیار شایع است.
چرا گرفتن تأیید برای قرص‌های ضدبارداری مردانه این قدر سخت است؟ آیا موانع بیشتر فرهنگی هستند تا علمی؟
یک مسئله اخلاقی
برای درک این موضوع که چرا عوارض جانبی قرص‌های ضدبارداری مردانه کمتر قابل‌قبول است، بهتر است به اواخر دهه ۱۹۵۰ برگردیم، یعنی زمانی که برای اولین‌بار قرص ترکیبی زنانه ساخته شد. در آن زمان، استانداردهای رسمی که به‌طور گسترده مورد پذیرش باشد، برای کارآزمایی‌های بالینی وجود نداشت و این دارو (که ترکیبی از دوز بالایی از استروژن و پروژسترون است) در آزمایش‌های بحث‌برانگیزی در چندین کشور مانند پورتوریکو آزمایش شد. در آزمایش‌ها فقط ۱۵۰۰ زن ثبت‌نام کردند و اگرچه نیمی از شرکت‌کنندگان از آزمایش خارج شدند و سه نفر از دنیا رفتند، داروی مذکور در سال ۱۹۶۰ از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شد.
سپس در ژوئن ۱۹۶۴ همه‌چیز تغییر کرد. انجمن پزشکی جهانی، خصوصاً پس از دادگاه نورنبرگ که برخی از پزشکان را متهم به انجام جرائم پزشکی در آلمان نازی می‌کرد، تشخیص داد که لازم است مقررات جدیدی در زمینه‌ی اخلاق پزشکی وضع شود. بیانیه هلسینکی برای محافظت از شرکت‌کنندگان در پژوهش‌های پزشکی طراحی شد. این بیانیه شامل قیدهایی بود که به موجب آن دانشمندان باید شرکت‌کنندگان در کارآزمایی را در اولویت قرار می‌دادند و مزیت‌ها و خطرات درمان‌های آزمایشی را ارزیابی می‌کردند.
قرص ضدبارداری ترکیبی قبل از وضع قوانین جدید تأیید شده بود، اما اگر امروزه ساخته می‌شد، با فرایند آزمایش بسیار سختگیرانه‌تری مواجه می‌شد.
نسخه‌های امروزی قرص‌های ضدبارداری ترکیبی برای بیشتر زنان بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند، اگرچه در موارد نادر می‌توانند موجب فشار خون بالا و لخته‌شدن خون شوند. بااینحال، آن‌ها همچنین می‌توانند عوارض جانبی خفیف‌تری ازقبیل نوسانات خلقی، تهوع، سردرد و حساسیت سینه را ایجاد کنند. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این قرص‌ها می‌توانند شکل بدن را نیز تغییر دهند.
دلیل دیگر بالاتر بودن استاندارهای موردنیاز برای قرص‌های ضدبارداری مردانه (هم از نظر عوارض جانبی قابل‌قبول و هم از نظر ایمنی کلی) این است که مردان (به‌جز مردان تراجنس) نمی‌توانند باردار شوند. سوزان واکر، استادیار پیشگیری از بارداری و سلامت باروری در دانشگاه آنگلیا راسکین بریتانیا می‌گوید: «باید به این موضوع فکر کنید که چگونه کمیته‌های اخلاقی خطرات و مزیت‌ها را ارزیابی می‌کنند. اگر زوجی داشته باشید که درگیر این مسئله باشند، این زن است که خطرات فیزیکی بارداری احتمالی را متحمل می‌شود. درمقایسه با این خطرات، عوارض جانبی ناخوشایند قابل قبول‌تر است.»
در ایالات متحده، سالانه حدود ۷۰۰ زن براثر عوارض ناشی از بارداری و زایمان جان خود را از دست می‌دهند، درحالی‌که حدود ۵۰ هزار زن به بیماری‌های شدید ناشی از بارداری و زایمان دچار می‌شوند. در سطح جهان حدود ۲۹۵ هزار زن در جریان و پس از زایمان جان خود را از دست می‌دهند.
به‌طور طبیعی اگر مردان بخواهند رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته باشند، با خطرات توصیف‌شده مواجه نمی‌شوند، بنابراین استانداردهای ایمنی برای هرگونه روش پیشگیری از بارداری که آن‌ها ممکن است از آن استفاده کنند، بالاتر است.
قرص‌های ضدبارداری مردانه هورمونی را درنظر بگیرید. نسخه‌های متعددی از این قرص‌ها از دهه ۱۹۷۰ توسعه یافته است. در آن زمان، پژوهشگران به مدت چند ماه هر هفته تستوسترون را به داوطلبان تزریق کردند و سپس تاثیر این تزریق‌ها را بر تولید اسپرم بررسی کردند. کارآزمایی اولیه نشان داد این روش بسیار مؤثر است. مطالعات بعدی به بررسی این موضوع پرداختند که آیا می‌توان با افزایش هورمون دیگری مانند پروژستین (نسخه مصنوعی از هورمون تولیدمثلی زنانه پروژسترون) تأثیر این روش را افزایش داد.
اگرچه مشکلی وجود داشت: هورمون‌درمانی با عوارض جانبی مختلفی همراه است که بسیاری از آن‌ها در میان زنانی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، شایع است. تستوسترون به‌تنهایی می‌تواند موجب آکنه، چرب شدن پوست و افزایش وزن شود و این امر موجب توقف زودهنگام برخی از کارآزمایی‌ها شد.
واکر با اشاره به مورد تزریق ضدبارداری که نشان داده شد در کاهش غلظت اسپرم کاملاً مؤثر است، می‌گوید: «کارآزمایی‌های بسیار موفقی از تزریق‌های ضدبارداری مردانه وجود داشته است. این روش بسیار کارآمد بود، اما به‌خاطر نگرانی درمورد عوارض جانبی مانند تغییرات خلقی و تغییرات پوستی متوقف شد که برای افرادی که با قرص‌های ضدبارداری زنانه کار می‌کردند، اصلاً عجیب نبود.»
راهی برای پذیرش
بااینحال چندین گزینه‌ی ضدبارداری غیرهورمونی نیز برای مردان پیشنهاد شده است. یکی از این گزینه‌ها واکسنی است که پروتئینی را هدف می‌گیرد که در بلوغ اسپرم نقش دارد و همچنین نوعی وازکتومی موقت به نام مهار بازگشت‌پذیر اسپرم کنترل شده یا RISUG.
در روش RISUG، نوعی پلیمر مصنوعی به مجرایی تزریق می‌شود که اسپرم‌ها را از بیضه بیرون می‌برد (مجرای وابَران) تا از خروج اسپرم ممانعت کند. این روش در ابتدا به‌عنوان روشی برای استریل کردن لوله‌های آب توسعه یافت، اما بعداً برای ایمن بودن در بدن انسان اصلاح شد. این روش اکنون در کشور هند، در کارآزمایی بالینی مرحله سوم یعنی مرحله آخر آزمایش قبل از تأیید درمان قرار دارد.
اگرچه مانند قرص‌های ضدبارداری کلین شیت، حتی پیشگیری از بارداری غیرهورمونی نیز ممکن است برای برخی از مردان جذاب نباشد. واکر می‌گوید: «طبق تجربه‌ای که از گفت‌وگو با مردان درباره این موضوع دارم، دریافته‌ام که آن‌ها درمورد باروری آینده خود و عوارض جانبی ناشناخته‌ای نگران هستند که ممکن است پس از سال‌ها استفاده از محصول خود را نشان دهد. آن‌ها درمورد اثرات آن بر عملکرد و احساسی که از رابطه جنسی دارند، نگران هستند.»
تأمین بودجه نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد. درمورد قرض کلین شیت، نظرسنجی بنیاد پارسموس ایالات متحده نشان داد درحالی‌که ۲۰ درصد از مردان می‌گفتند قرص مذکور را مصرف نخواهند کرد، نسبت برابری می‌گفتند آن را مصرف می‌کنند. بقیه افراد مردد بودند. بااینحال، این درمان پیش از انجام آزمایش‌های حیوانی و کارآزمایی‌های انسانی بودجه خود را از دست داد.
واکر می‌گوید چندین مؤسسه خیریه درزمینه‌ی تامین بودجه پژوهش‌های داروهای ضدبارداری مردانه تلاش می‌کنند، اما او حدس می‌زند در شرایطی که روش‌های ضدبارداری زنانه به‌خوبی عمل می‌کنند، شرکت‌های داروسازی ممکن است انگیزه چندانی برای ساخت داروهای ضدحاملگی مردانه نداشته باشند. واکر می‌گوید: «فکر می‌کنم که افراد در دنیای پیشگیری از بارداری مردانه ریسک‌گریزتر هستند. مردان نیز ریسک‌گریزتر هستند، هیئت‌های اخلاقی ریسک‌گریزتر هستند و احتمالاً شرکت‌های دارویی نیز ریسک‌گریزتر هستند.»
واکر حداقل ۱۵ سال است که در زمینه‌ی پیشگیری از حاملگی و سلامت باروری کار می‌کند و درحالی‌که قبلاً بر این باور بود که به‌زودی قرص مردانه ضدبارداری ساخته خواهد شد، اکنون امید چندانی ندارد. او می‌گوید: «دیگر خوشبین نیستم. به‌نظر می‌رسد که هر روشی با مانع مقبولیت مواجه می‌شود.»
چه کسی می‌داند،، شاید جدیدترین کاندیدای امیدوارکننده یعنی پروتئینی که به‌طور موقت اسپرم را در موش‌ها بی‌حرکت می‌کند، سرانجام بر دهه‌ها چالش غلبه کند. اما بعید است که بسیاری از زنان در سراسر جهان به آن خوشبین باشند.
