کمبود کلسیم یا هیپوکالسمی چیست؟
کلسیم یک ماده معدنی حیاتی است و بدن از آن برای ساخت استخوان های محکم و دندان های قوی استفاده می کند. کاهش کلسیم و ویتامین دی در بدن باعث بروز مشکلات فراوانی از جمله هیپوکالسمی می شود. نتیجه تحقیقات نشان می دهد که علت اصلی دفع و کمبود کلسیم مصرف برخی مواد غذایی است.
همچنین کلسیم برای قلب و دیگر ماهیچه ها برای عملکرد مناسب مورد نیاز است زمانی که کلسیم کافی جذب نمی کنید، ریسک ابتلا به اختلالات افزایش می یابد مانند آنچه در ادامه بخش سلامت پلاس وی خواهید خواند:
- پوکی استخوان
- استئوپنی
- کمبود کلسیم (hypocalcemia)
کودکانی که کلسیم کافی دریافت نمی کنند ممکن است قدشان به اندازه کافی بلند نشود. باید مقدار توصیه شده کلسیم را هر روز از طریق غذایی که می خورید، مکمل ها یا ویتامین بدست آورید.
هیپوکالسمی چیست و عوارض آن کدامند؟
افراد برای داشتن عملکرد خوب عضلانی و عصبی، استخوان های قوی و دندان های سالم باید به میزان کافی کلسیم مصرف کنند . میزان کلسیم افراد بزرگسال باید بین 4.5 تا 5.5 میلی اکی والان در لیتر باشد که این میزان توسط عملکرد هورمون پاراتیروئید، روده و کلیه ها حفظ می شود.
از سن 40 سالگی بسیاری از افراد دچار کمبود کلسیم در بدن می شوند و مقدار کلسیم خون این افراد کمتر از حد معمول خواهد شد. این مشکل بر اثر رژیم های نامناسب غذایی ایجاد می شود . برای حفظ ذخیره کلسیم بدن باید علاوه بر مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم از مصرف برخی مواد غذایی دیگر که نابودکننده آن هستند، اجتناب کنید.
چه چیزی موجب هیپوکالسمی یا کاهش کلسیم می شود؟
بسیاری از مردم در سنین پیری در خطر کمبود میزان کلسیم هستند این کمبود می تواند ناشی از انواع عوامل باشد، از جمله:
- کمبود مصرف کلسیم در یک دوره زمانی طولانی، به ویژه در دوران کودکی
- داروهایی که ممکن است جذب کلسیم را کاهش دهند.
- عدم مصرف غذاهایی که غنی از کلسیم هستند مثل لبنیات
- تغییرات هورمونی، به خصوص در زنان
- عوامل ژنتیکی خاص
- کاهش غلظت آلبومین در سرم خون
مهم است مصرف درست کلسیم را در تمام سنین رعایت کنید.توصیه روزانه برای کلسیم برای هر دو جنس در کودکان و نوجوانان یکسان است.
زنان باید مصرف کلسیم خود را زودتر از مردان افزایش دهند و از میان سالی شروع کنند نیاز به کلسیم برای زنان به ویژه هنگام نزدیک شدن به یائسگی اهمیت دارد و در طول یائسگی، زنان نیز باید مصرف کلسیم خود را افزایش دهند تا خطر ابتلا به پوکی استخوان و کمبود کلسیم را کاهش دهند. کاهش استروژن در طول یائسگی باعث می شود که استخوان های یک زن سریع تر پوک شوند.
اختلال هورمونی کم کاری پاراتیروئید نیز ممکن است باعث بیماری کمبود کلسیم شود افراد مبتلا به این شرایط هورمون کافی تولید نمی کنند که میزان کلسیم را در خون کنترل می کند.
عوامل دیگر هیپوکالسمی شامل سو تغذیه و سو جذب هستند سو تغذیه زمانی است که مواد مغذی کافی را دریافت نمی کنید،سوجذب زمانی است که بدن نمی تواند ویتامین و مواد معدنی که نیاز دارید را از غذایی که می خورید، جذب کند.
دلایل کاهش کلسیم
- سطوح پایین ویتامین د که جذب کلسیم را دشوار می سازد.
- داروها، داروهایی مثل فنی توئین ، فنوباربیتال ، ریفامپین ، کورتیکواستروئید ، و داروهایی که برای درمان سطوح بالای کلسیم مورد استفاده قرار می گیرند.
- پانکراس
- کمبود و یا میزان بالای منیزیم
- فسفات بالا
- شوک روحی
- تزریق خون زیاد
- برخی از انواع سرطان خون یا مشکلات خونی
- نارسایی کلیه
- داروهای شیمی درمانی خاص
- سندرمHungry bone که ممکن است بعد از جراحی برای پارا تیروئید رخ دهد.
- حذف بافت غده تیروئید به عنوان بخشی از عمل جراحی برای حذف غده تیرویید
- مصرف الکل
- مصرف بی فسفات ها
- مصرف کافئین و لیموناد زیاد
اگر مقدار کلسیم روزانه خود را از دست بدهید، یک شبه کمبود کلسیم پیدا نخواهید کرد اما هنوز هم مهم است که روزانه به اندازه کافی کلسیم مصرف کنید چون بدن به سرعت از آن استفاده می کند. سبزی خوارها به احتمال زیاد به سرعت کمبود کلسیم پیدا می کنند، چون آن ها محصولات لبنی غنی از کلسیم مصرف نمی کنند.
کمبود کلسیم علایم کوتاه مدت ایجاد نمی کند، چون همانطور که بخش سلامت پلاس وی توضیح داده است بدن با گرفتن مستقیم کلسیم از استخوان، سطح کلسیم را حفظ می کند. اما سطح پایین مقدار کلسیم می تواند اثرات جدی داشته باشد
علائم کاهش کلسیم یا هیپوکالسمی چیست؟
کمبود کلسیم در مراحل اولیه ممکن است باعث بروز هیچ گونه بیماری نشود. با این حال، با پیشرفت این شرایط، علائم رشد خواهند یافت. علائم شدید هیپوکالسمی عبارتند از:
- سردرگمی و یا از دست دادن حافظه
- انقباض ماهیچه
- حس کرختی و سوزش در دست ها و پاها و صورت
- افسردگی
- گرفتگی عضلات ماهیچه
- ناخن های شکننده
- شکستن آسان استخوان
- هذیان
- سرگیجه و از دست دادن تعادل بدن
- تپش قلب
- افزایش دفع ادرار و احساس درد بعد از ادرار کردن
- احساس کمبود هوا و درد در ناحیه قفسه سینه
- التهاب لب ها
- حالت تهوع و بی اشتهایی
- اسهالی که بعد از دو روز برطرف نمی شود
کمبود کلسیم می تواند همه قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، که منجر به ناخن های ضعیف، کندی رشد مو و پوست نازک شود. همچنین کلسیم نقشی مهم در تولید انتقال دهنده عصبی و انقباض عضلانی دارد. بنابراین، نقص های کلسیم می توانند در غیر این صورت افراد سالم را تحت تاثیر قرار دهند.
علائم نورولوژیکی
اگر شروع به تجربه علائم نورولوژیکی مانند از دست دادن حافظه، بی حسی و خارش، هذیان، و یا حمله کنید، ملاقاتی با پزشک تان در سریع ترین زمان ممکن انجام دهید.
- کاهش سطح لخته شدن خون
- افزایش خونریزی رگ های خونی
- نامنظمی ضربان قلب
- اسپاسم حنجره و برونشیت
- علایم چوستک(منقبض شدن عصب صورت )
کاهش کلسیم چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علائم بیماری کمبود کلسیم را دارید با پزشک تماس بگیرید آن ها تاریخچه پزشکی شما را بررسی خواهند کرد و درباره تاریخچه خانوادگی کمبود کلسیم و پوکی استخوان از شما سوال خواهند کرد اگر پزشک به کمبود کلسیم شک دارد برای چک کردن میزان کلسیم به یک نمونه خون نیاز خواهد داشت.
کاهش کلسیم یا هیپوکالسمی در اطفال (نوزاد)
هیپوکلاسمی در نوزادان بعد از تولد رخ می دهد در بیشتر موارد زایمان نوزاد در دو روز اول پس از تولد رخ می دهد. اما شروع آن می تواند سه روز پس از تولد یا بعد از آن رخ دهد.عوامل خطر برای نوزادان در برگیرنده کوچک بودن سن آنها و دیابت مادر است. شروع دیر هنگام هیپوکالسمی اغلب با شیر گاو یا فرمول شیمیایی با فسفات زیاد ناشی می شود.
علائم کاهش کلسیم یا هیپوکالسمی نوزادان:
- تغذیه ضعیف
- حمله
- تنفس کند
- ضربان قلب سریع تر از ضربان قلب عادی
تشخیص با آزمایش خون انجام می شود و درمان معمولا شامل دادن کلسیم تزریقی به و پس از چند روز مکمل های غذایی است.
کمبود کلسیم یا هیپوکالسمی چطور درمان می شود؟
کمبود کلسیم معمولا به آسانی درمان می شود این کار به طور معمول شامل افزودن کلسیم بیشتر به رژیم غذایی است.با مصرف مقدار زیادی از مکمل های کلسیم خود درمانی نکنید.
مصرف بیش از مقدار توصیه شده بدون تجویز پزشک می تواند منجر به مشکلات جدی مانند سنگ کلیه شود.مهم است توجه داشته باشید که برخی داروها می توانند به طور منفی با مکمل های کلسیم تداخل داشته باشند. این داروها شامل موارد زیر هستند.
مشکلات و عوارض احتمالی کاهش کلسیم یا هیپوکالسمی چیست؟
مشکلات ناشی از بیماری فقر کلسیم شامل آسیب چشمی، ضربان قلب غیر عادی و پوکی استخوان است. مشکلات ناشی از پوکی استخوان عبارتند از:
- معلولیت
- شکستگی های ستون فقرات و یا استخوان های دیگر
- دشواری در راه رفتن
- اگر این بیماری درمان نشود کشنده خواهد بود.
چگونه می توان از کاهش کلسیم و هیپوکالسمی جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از کمبود کلسیم لازم است که مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین د مصرف شود. گزینه واقعی غنی از کلسیم کنجد است، که حاوی مقدار زیادی کلسیم نسبت به محصولات لبنی است.
اما کلسیم از لبنیات بهتر جذب می شود و همچنین مقدار زیادی کلسیم در پنیر، بادام، حبوبات و سبزیجات سبز مثل اسفناج ،رزماری، پونه وجود دارد. برای جذب کلسیم بدن به ویتامین د نیاز دارد. دو منبع تولید وجود دارد:محصولات و نور خورشید.
محصولات دارای ویتامین د
ویتامین د در محصولات زیر بسیار زیاد است:
- محصولات لبنی؛
- تخم مرغ،
- غذاهای دریایی؛
- سیب زمینی،
- جو دو سر
- قارچ
- آب پرتقال
- سبزیجات برگ سبز
- کنجد
- بادام
- خرما
- انجیر
- کشمش
- مرکبات
میوه ها و سبزیجاتی مانند: کیوی، شاه توت، تمشک، پاپایا، شلغم، کرفس، هویج، کلم ها، پیاز، تره فرنگی، آرتیشو، آندیو یا کاسنی فرنگی، گل کلم و جلبک ها
در زمان گرم سال بدن می تواند زمانی که در معرض نور خورشید قرار می گیرد، ویتامین د تولید کند.
تغییرات سبک زندگی برای درمان کاهش کلسیم
علاوه بر حفظ مقادیر سالم کلسیم و ویتامین د، با تغییراتی در سبک زندگی می توانید برای بهبود سلامتی استخوان انجام دهید. این موارد عبارتند از:
- وزن سالم بدن را حفظ کنید
- مرتب ورزش کردن
- محدود کردن مصرف دخانیات
مواد غذایی که زیاده روی در آنها مانع از جذب کلسیم می شود
اگر در رژیم غذایی تان میزان زیادی پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم مرغ مصرف می کنید باید بدانید این غذاها در سوخت و ساز بدن اختلال ایجاد نموده و سبب دفع کلسیم خون می شودپس در خوردن این غذاها افراط نکنید.
قبلا هم در سلامت پلاس وی گفتیم که خوردن غذاهای شور خطر دفع کلسیم از طریق ادرار را افزایش می دهد پس از پاشیدن نمک اضافه به غذاها خودداری کرده و غذاهای کنسروی، اسنک های شور، غذاهای آماده و صنعتی و فست فودها را بیش از حد مصرف نکنید زیرا بدن ما تنها به 2 گرم نمک نیاز دارد.
هر چند سیگار و دخانیات غذا محسوب نمی شوند اما پرمصرف ترین های مواد روزانه که کلسیم را نابود می کنند پس بهتر است همه افراد به خصوص خانم های بالای 40 سال بعد از یائسگی دخانیات مصرف نکنند.
مصرف زیاد نوشیدنی های حاوی قند مانند نوشابه که سرشار از فسفر هستند باعث اسیدی شدن بدن شده و کلسیم را نابود می کند. اسیدی شدن بدن به معنای از بین رفتن کلسیم خون است. بدن تلاش می کند که این عدم تعادل را با فسفر جبران کند. متأسفانه بعد از گرفتن ذخیره فسفر و بعد از تنظیم pH بدن کلسیم را از دست می دهد.
الکل، قهوه و محصولات تصفیه شده مانند نان سفید، برنج، آرد بدون سبوس و قند باعث کلسیم زدایی از بدن می شوند.
