تماشای تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب از سحابی‌ها و کهکشان‌ها، هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد. با اینکه وضوح تصاویر جیمز وب حیرت‌انگیز است، هیچ‌چیز با جادوی دریافت مستقیم فوتون‌هایی که هزاران و میلیون‌ها سال نوری را برای ورود به چشم شما در هنگام رصد آسمان طی کرده‌اند، برابری نمی‌کند.
بهترین رویداد‌های نجومی سال ۱۴۰۲
۲۲ اردیبهشت: سیاره زهره در اوج
سیاره زهره که پس از خورشید و ماه، درخشان‌ترین جرم در آسمان سیاره زمین است، در میانه‌ی خرداد امسال به بیشترین کشیدگی شرقی خود می‌رسد و بیشترین فاصله‌ی ظاهری از خورشید را در آسمان خواهد داشت. چند روز قبل از این زمان، زهره در ۲۲ اردیبهشت، بیشترین ارتفاع را از افق غربی دارد و در لحظه‌ی غروب خورشید، ۳۹ درجه بالا‌تر از افق دیده می‌شود. چند روز پس از بیشترین کشیدگی شرقی، زهره به اوج درخشش می‌رسد و قدر ظاهری ۴.۵- خواهد داشت.
بیشترین کشیدگی‌های زهره، تقریبا هر ۱٫۶ سال یکبار تکرار می‌شوند و بیشترین کشیدگی شرقی بعدی، دی ماه ۱۴۰۳ خواهد بود.
۱۳ خرداد: سیاره مریخ در خوشه کندوی عسل
در این شب، سیاره‌ی مریخ، در میان ستارگان پرشمار خوشه‌ی ستاره‌ای کندوی عسل (M44) جای می‌گیرد. تضاد رنگ سرخ مریخ با ستاره‌های خوشه، چشم‌انداز زیبایی ایجاد می‌کند.
زیر آسمان تاریک (بدون آلودگی نوری شهرها)، خوشه‌ی کندوی عسل با چشم غیرمسلح دیده می‌شود، ولی در شهرها، باید از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ برای رصد این رویداد استفاده کنید.
۲۳ خرداد: سیاره زهره در خوشه کندوی عسل
چند شب پس از ملاقات مریخ و M44، این بار سیاره‌ی زهره مهمان این خوشه می‌شود. در میدان دید تلسکوپ، زهره به شکل هلال تربیع (نیم‌دایره)، در کنار ستارگان خوشه دیده می‌شود.
۲۱ مرداد: بارش شهابی برساوشی
به نظر می‌رسد امسال، ماه تصمیم گرفته دست از سر علاقه‌مندان بارش‌های شهابی بر دارد تا بتوانند بدون مزاحمت نور ماه، بیشترین شهاب‌های ممکن را ببینند.
بارش شهابی برساوشی، مانند هر سال در شب ۲۱ مرداد تا طلوع آفتاب روز بعد به اوج خود می‌رسد. هر چند، این بارش از اواخر تیر تا ابتدای شهریور فعال است و در این بازه زمانی کم و بیش می‌توان شاهد شهاب‌های برساوشی بود.
برخلاف سال گذشته که ماه کامل بسیاری از شهاب‌ها را محو کرد، امسال در شب اوج بارش، هلال آخر ماه، تأثیر کمی خواهد داشت و رصدگران در صورت سفر به خارج از شهرها، تا ۱۰۰ شهاب در ساعت می‌توانند ببینند.
۵ شهریور: سیاره زحل در مقابله
شب ۵ شهریور، زمین بین خورشید و سیاره زحل قرار می‌گیرد و این سیاره در بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین وضعیت در طول سال قرار دارد. این بهترین فرصت برای رصد حلقه‌ها و قمر‌های این سیاره‌ی زیبا است.
۲۶ مهر و ۱۶ بهمن: اختفای ماه و قلب‌العقرب
تماشای پنهان شدن ستارگان و سیاره‌ها پشت ماه و ظاهر شدن مجددشان از سوی دیگر آن، تجربه‌ی جالبی برای هر انسانی است. این پدیده، اختفا نامیده می‌شود.
ماه در آسمان، در مسیر مشخصی از میان ستارگان حرکت می‌کند. در این مسیر، چند ستاره‌ی پرنور قرار دارند که اختفای آن‌ها دیدنی است. یکی از این ستارگان، ستاره‌ی سرخ‌رنگ قلب‌العقرب است. در سال ۱۴۰۲، دو اختفای ماه و قلب‌العقرب از ایران دیده می‌شود. البته هر اختفا بخاطر زاویه‌ی دید متفاوت رصدگران در نقاط جغرافیایی متفاوت سیاره‌ی زمین، فقط از مناطق محدودی دیده می‌شود.
به همین دلیل، اختفای ۲۶ مهر قلب‌العقرب از مناطق مرکزی و اختفای ۱۶ بهمن از جنوب شرقی ایران دیده می‌شوند.
۱۱ آبان: سیاره مشتری در مقابله
مانند زحل، مشتری هم در وضعیت مقابله، بهترین شرایط برای رصد را دارد و کمربند‌های جوی و سایه‌ی قمر‌های آن روی سطح گازی سیاره، بهتر از هر زمان دیگری در طول سال، دیده می‌شوند.
۱۸ آبان: اختفای ماه و زهره در روز
هر چند امسال اختفای سیارات پر نور پشت ماه، در طول شب، از ایران قابل دیدن نیست، ولی پرنورترین سیاره‌ی آسمان، در روشنایی روز پشت هلال ماه پنهان خواهد شد.
برای بسیاری از مردم که فکر می‌کنند ماه فقط شب‌ها در آسمان است و روز‌ها دیده نمی شود؛ شنیدن این خبر که سیاره‌ی زهره هم در روشنایی روز دیده می‌شود، باورکردنی نیست. ولی این سیاره به قدری پرنور است که اگر مکان آن را در آسمان بدانید، به سادگی با چشم غیرمسلح در آسمان آبی دیده می‌شود.
در زمان شروع اختفا، ماه و سیاره زهره نزدیک به افق غربی هستند و رصد آن‌ها دشوار است. مناطق شمال غربی ایران، شرایط بهتری برای رصد این رویداد خواهند داشت.
۲۳ آذر: بارش شهابی جوزایی
مانند بارش شهابی برساوشی، بارش جوزایی نیز پس از ۳ سال حضور پر رنگ ماه در آسمان، امسال در شب‌های آغازین ماه قمری روی می‌دهد و هلال باریک ماه، نمی‌تواند زیبایی شهاب‌ها را بپوشاند.
در شب اوج بارش شهابی جوزایی، در شرایط ایده‌آل رصدی، تا ۱۵۰ شهاب در هر ساعت می‌توان دید.
۳ اسفند: هم‌نشینی زهره و مریخ
صبحگاه ۳ اسفند ۱۴۰۲، دقایقی پیش از طلوع آفتاب، همسایه‌های زمین در منظومه شمسی، در کنار هم در آسمان دیده می‌شوند. فاصله آن‌ها در آسمان، حدود نیم درجه خواهد بود، ولی در واقع ۱۱۵ میلیون کیلومتر از هم فاصله دارند.
با توجه به فاصله کم آن‌ها از خورشید، فقط نیم ساعت پیش از طلوع آفتاب برای رصد این مقارنه فرصت خواهید داشت.
تقویم نجومی سال ۱۴۰۲
پلاس وی از مهر ماه ۱۴۰۰، با سری مقاله‌های راهنمای رصد آسمان شب، در ابتدای هر ماه، رویداد‌های رصدی آن ماه را معرفی می‌کند.
با خودم فکر کردم که بسیاری از کاربران، پس از خواندن مقاله در ابتدای ماه، هرگز در طول ماه، دوباره آن را مرور نمی‌کنند و احتمالا بسیاری از رویداد‌ها را فراموش می‌کنند.
برای همین تصمیم گرفتم رویداد‌های رصدی سال ۱۴۰۲ را در قالب یک تقویم Google Calendar آماده و تقدیم کاربران کنم. به این ترتیب، کاربران می‌توانند همیشه رویداد‌ها را در اپلیکیشن تقویم گوشی خود ببینند و در صورت تمایل، برای رویداد‌های تقویم، نوتیفیکیشن یادآوری تنظیم کنند.
پیش از استفاده از این تقویم، دانستن چند نکته ضروری است:
- رویداد‌های این تقویم، مانند رویداد‌های معرفی شده در مقالات راهنمای رصد آسمان شب، شامل پدیده‌هایی است که در محدوده‌ی جغرافیایی ایران قابل مشاهده‌اند.
- زمان‌های شروع و پایان هر رویداد، برای مختصات جغرافیایی شهر تهران محاسبه شده‌اند.
- توضیحات تکمیلی رویداد‌های هر ماه، در ابتدای آن ماه، همزمان با انتشار مقاله‌ی راهنمای رصد آسمان شب، به تقویم اضافه می‌شود. در این توضیحات، زمان‌ها بر اساس زمان طلوع و غروب خورشید معرفی می‌شوند تا از هر نقطه‌ی جغرافیایی قابل استفاده باشند.
- مقارنه‌های درج شده در تقویم، فقط شامل مقارنه‌هایی با فاصله زاویه‌ای ۵ درجه قوسی یا کمتر است و اگر فاصله‌ی دو جرم بیشتر بوده باشد، از آن‌ها چشم‌پوشی شده است.
- رویداد‌هایی که تماشای آن‌ها برای کاربران عادی، جالب‌توجه نبوده یا دشوار است، در تقویم گنجانده نشده است.
روش اضافه کردن تقویم نجومی سال ۱۴۰۲ به اپلیکیشن تقویم
با استفاده از گزینه‌های زیر، می‌توانید تقویم نجومی سال ۱۴۰۲ را به Google Calendar یا اپلیکیشن Calendar آیفون اضافه کنید:
برای دیدن مراحل اضافه کردن تقویم، از آموزش‌های زیر استفاده کنید:
