صورت فلکی شیر یکی از صور فلکی زیبای آسمان شب است که به دلیل قرار گرفتن در دایره‌البروج از اهمیت خاصی در میان صور فلکی برخوردار است. این صورت فلکی دارای قدمت بسیار زیادی است چرا که در عهد باستان در ملل گوناگونی چون: ایران (پارس)، بابل، سومر، روم و یونان شناخته شده بود و حتی رد پای آن را می توان در تمدن‌های آمریکای جنوبی نیز مشاهده کرد. زمان رسیدن به نصف النهار ۲۱ فروردین و مساحت آن ۹۴۷ درجه مربع می‌باشد.

این صورت فلکی در فصل بهار در نیمکره شمالی و در پاییز در نیمکره جنوبی قابل مشاهده‌ است. نقش آسمانی شیر (اسد) جزو صور معدودی است که به نام خود شباهت زیادی دارند. سر صورت فلکی شیر و یال آن با هم شکل داس را می سازند. در ران شیر نیز یک مثلث از ستارگان وجود دارند.

ستاره‌ها

ستاره آلفا به نام قلب الاسد (در لاتین نام این ستاره سلطان کوچک معنی می شود) کم فروغ ترین ستاره قدر یکم و در حد ۴/۱ است. طیف آن از نوعV B7 و به فاصله ۶۹ سال نوری از ما قرار دارد. ستاره قلب الاسد مانند نقطه زیر علامت سؤال بوده و مکان آن خیلی نزدیک به دایره البروج است. ستاره بتای اسد به نام دم شیر، در زبان عربی هم، چنین معنایی را دارد. طیف آن از نوع A3 V، با قدر۱/۲ و فاصله ۳۹ سال نوری است. امروزه می دانیم که ستاره قلب الاسد حدود ۸۵ سال نوری از زمین فاصله دارد و ۳۵۰ بار نورانی‌تر از خورشید می درخشد.

اجرام عمقی آسمان

در صورت فلکی اسد تعداد زیادی کهکشان وجود دارد که درخشنده ترین آنها از قدر ۹ است: ۶۵M و ۶۶ M(یک جفت نزدیک)، ۳۶۲۸NGC، ۵۹M و ۹۶M، (نزدیک به هم)، از ساکنان صورت فلکی شیر بوده و همه مارپیچ هستند.

در افسانه

«اسد» در زمان مصر باستان هم از تقدس ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. این تقدس به طغیان سالانهٔ نیل و قرار گرفتن خورشید در صورت فلکی اسد مربوط می‌شده، چه این طغیان برای باروری زمین اهمیت حیاتی داشته‌است.اسطورهٔ این صورت فلکی زیبا و درخشان به رنج اول هرکول- قهرمان افسانه‌ای یونان- مرتبط می‌شود. هرکول در مأموریت اول خود موظف بود شیری را که در روستای نِمیا (Nemea) موجب آزار و اذیت اهالی شده بود و به شیر نِمیا هم معروف بود، از بین ببرد.در عین حال کاری که هرکول انجام داد به وسیله «گیل گمش» خدای خورشید انجام گرفته بود، برخی می‌گویند که ارتباط این صور فلکی با خدای خورشید حاصل انطباق این صورت فلکی درمنطقه البروج بابلی با انقلاب تابستانی است. صورت فلکی اسد در تاریخ مصر، جایگاه طلوع خورشید پس از آفرینش آن (در نزدیکی ذنب الاسد) می‌باشد و از این رو به آن خانه خورشید نیز می‌گویند.

منابع:

کتاب صورتهای فلکی – دکتر گری مکلر – دکتر مارک چارترند مترجم مهندس احمد دالکی

کتاب صورتهای فلکی دکتر اوبلاکر ترجمه بهروز بیضایی

مطالعه بیشتر در: Leo