از خواص زیره می توان به توانایی آن در کمک به هضم، تقویت ایمنی و درمان بیماری هاي پوستی،بدخوابی،مشکلات تنفسی، آسم، برونشیت، آنمی و سرطان اشاره کرد.

زیره چیست؟

زیره به خانواده چتریان تعلق دارد. اصولا در آشپزی شبه قاره هند و برخی از کشورهای آسیا،آفریقا و آمریکا لاتین بعنوان ادویه یا چاشنی بکار می رود. زیره عطر قوی دارد و افزودن مقداری کمی از اسانس آن برای تهیه یک غذا کافی است. اسانس زیره خواص ضد باکتریایی، ضد نفخ، هضم کننده، دیورتیک (ادرار آور) و ضد عفونی کننده دارد.

مواد مغذی و خواص زیره

زیره منبع خوبی از انرژي، ویتامین A ،C، E ، B6،تیامین،ریبوفلاوین، نیاسین و املاحی مانند آهن، منیزیم، منگنز، مس،کلسیم، فسفر و پتاسیم است. همچنین سرشار از پروتئین و امینو اسید، کربوهیدرات، فیبر و مقدار قابل توجهی چربی و اسید چرب می باشد. مصرف روزانه یک قاشق چای خوری زیره می تواند نیاز روزانه مواد مغذی شما را تامین کند.

زیره علاوه بر عطر و طعم به کاهش وزن، تقویت گوارش و ایمنی و درمان بیماری هاي پوستی، بواسیر، بدخوابی و ناراحتی های تنفسی کمک می کند. در این مقاله از راستینه نگاهی دقیق تر به برخی از خواص آن خواهیم داشت :

تنظیم گوارش
زیره برای رفع مشکلات هاضمه بسیار مفید است. بوی زیره بخاطر ترکیب ارگانیک بنام کومین آلدهیداست. ترکیب اصلی اسانس که فعالیت غدد بزاقی دهان را فعال می کند و هضم غذا را تسهیل می کند. ترکیب بعدی تیمول است، این ماده غدد ترشح کننده اسید،صفرا و آنزیم های تکمیل کننده هضم غذا در معده و روده را تحریک می کند. زیره ضد نفخ است و مشکلات گاز معده را برطرف می کند و بدینوسیله هضم غذا و اشتها را بهبود می بخشد. اسانس، منیزیم و سدیم موجود در زیره، سیستم هاضمه را تقویت و دردهای شکمی برطرف می کند.

درمان بواسیر
عامل اصلی بواسیر(هموروئید) یبوست بهمراه عفونت در زخم ناحیه مقعد است که خود بخاطر یبوست ایجاد می شود. فیبر و ترکیبات ضد نفخ، ضدقارچ، آنتی میکروبی و تحریک کننده پودر زیره مانند ملین طبیعی عمل می کنند. چنین مشخصه هايي بخاطر وجود اسانس کومین آلدهید و ترکیبات خاصی از پیرازین است. افزودن زیره به رژیم غذایی می تواند به درمان عفونت های سیستم هاضمه و دفع ادرار کمک کند و سرعت هضم را بالا ببرد. لازم به ذکر است که زیره می تواند تمامی علائم و عوامل بواسیر را از بین ببرد.

پیشگیری از دیابت
گرچه تحقیقات ادامه دارد، اما نتایج اولیه نشان می دهد که زیره موثر ترین ادویه در کاهش دیابت است. بنابر آزمايشات موجود، در حيواناتي با که به آنها دانه زیره داده شد، میزان هیپوگلوسمی افت چشمگیری داشت. همچنین گلوکوزوریا (گلوکز زیاد در ادرار)نیز کاهش یافت. آزمايشات بر روی انسان در حال انجام است، اما طبق گزارشات اولیه زیره ابزار قدرتمند برای مبارزه با دیابت است.

درمان بی خوابی
از خواص شگفت انگیز زیره است. همزمان تحریک کننده و آرام بخش است.این خاصیت بخاطر داشتن تنها یک ترکیب نیست. همانطور که بی خوابی فقط یک دلیل ندارد. اما تحقیقات نشان می دهد که مصرف ویتامین ها مخصوصا B complex و هضم مناسب به داشتن خواب راحت کمک می کند. برخی از ترکیبات اسانس زیره ماهیت خواب آور دارند و تاثیرات آرام بخش می گذارند. چنين ترکیباتی عوامل اصلی ایجاد بی خوابی و استرس را از بین می برند.

درمان آسم و برونشیت
کافئین (عامل تحریک کننده) و اسانس عطری (ضدعفونی کننده ) زیره ترکیبی مناسب برای افرادی است که از ناراحتی های تنفسی مانند آسم و برونشیت رنج می برند. زیره خلط آور است و از تجمع خلط و موکوس در راه های تنفسی جلوگیری می کند و از طریق عطسه،سرفه و تف کردن، خلط ها را از سیستم تنفسی پاک می کند. با این عمل، از شکل گیری مواد اضافی جلوگیری می کند و به درمان عامل اولیه بیماری کمک می کند.

مبارزه با سرما خوردگی
سرماخوردگی بیماری ویروسی است که هنگام ضعیف شدن سیستم ایمنی، بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. اسانس موجود در زیره همانند ضد عفونی کننده عمل کرده و با عفونت ویروسی عامل ایجاد سرماخوردگی مبارزه می کند. زیره موکوس اضافی سیستم تنفسی را خشک کمک می کند و از بیشتر شدن سرفه جلوگیری می کند. زیره سرشار از آهن است و مقدار قابل توجهی ویتامین C دارد. آهن و ویتامین C برای حفظ عملکرد سیستم ایمنی ضروری و از بروز عفونت یا بدتر شدن آن جلوگیری می کند.

افزایش شیردهی
زیره سرشار از آهن است و برای زنان شیرده یا باردار و دوران قاعدگی بسیار مناسب است. همچنین، تیمول موجود در زیره موجب افزایش ترشح غدد از جمله ترشح شیر از غدد پستانی می شود. بنابرین مصرف زیره به افزایش شیر دهی مادران کمک می کند. اگر زیره با عسل خورده شود، مفیدتر است. زیره مقدار قابل توجهی کلسیم دارد (بیش از ۹۰۰میلی گرم در هر ۱۰۰گرم)که معادل ۹۰درصد از نیاز روزانه بدن به کلسیم است. کلسیم اصلی ترین ترکیب شیر است و بنابرين برای مادران شیرده بسیار عالی است.

پیشگیری از آنمی
همانطور که پیش تر گفته شد، زیره سرشار از آهن است (بیش از ۶۶میلی گرم در هر ۱۰۰گرم) که ۵برابر نیاز روزانه فرد بالغ به آهن است. آهن اصلی ترین ترکیب هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون است. هموگلوبین مسئول اکسیژن رسانی به سلول های بدن است و کمبود آن منجر به آنمی می شود. بنابرین زیره می تواند افزودنی مقوی در رژیم غذایی افراد کم خون باشد. زیره می تواند علایم آنمی مانند خستگی، اضطراب، اختلال عملکرد ذهنی و مشکلات هاضمه را کاهش دهد.

کاهش ناراحتی های ذهنی
آهن موجود در زیره منجر به افزایش ساخت هموگلوبین و متعاقبا پیشگیری از آنمی می گردد. لازم به ذکر است که افزایش جریان خون فواید دیگری هم دارد. زمانی که جریان خون در بهترین حالت خود قرار گیرد،اکسیژن کافی به اندام ها و مغز می رسد و عملکرد سیستم های بدن بهینه می گردد. اکسیژن و آهن کافی در مغز موجب بهبود عملکرد ذهن می شود و احتمال ابتلا به بیماری های ذهنی مانند آلزايمر و زوال عقل کاهش می یابد.

مراقبت از پوست
تقریبا همه می دانند که ویتامین E برای حفظ سلامت پوست و جلوگیری از بروز علائم پیری زودرس مفید است. مصرف آن پوست را جوان و درخشنده نگه می دارد. این ویتامین به وفور در زیره وجود دارد. اسانس موجود در زیره خواص ضدقارچی و ضد عفونی دارد و از بروز بیماری های قارچی و میکروبی پوست جلوگیری می کند. البته همه مشکلات پوستی بخاطر بیماری یا عفونت نیست، برخی از مشکلات علائم پیری اند. ویتامین E همانند آنتی اکسیدان عمل می کند و با رادیکال های آزاد مبارزه می کند. رادیکالهایی که به پوست حمله می کنند و منجر به بروز علائم پیری زودرس مانند چروک،لک و افتادگی پوست می شوند. چنین خاصیتی به همراه ظرفیت آنتی باکتریال، پوست سالم و زیبا برای سالیان دراز حتی تا زمان پیری فراهم می سازد.

درمان دانه
دانه راه خروجی دفع مواد سمی و مواد خارجی از جمله میکروب ها از بدن است. یعنی دانه علامت تجمع مقدار زیادی مواد سمی در بدن است. در افرادی که بطور منظم از زیره در غذا استفاده می کنند، احتمال بروز علائم وجود مواد سمی مازاد مانند جوش، دانه کمتر است. ترکیباتی مانند کومین آلدهید، تیمول و فسفر، عوامل سم زدایی مناسب برای دفع منظم سم از بدن می باشند. روش سالم برای دفع مواد سمی، سیستم دفع ادرار است و نه دانه پوستی.

تقویت سيستم ایمنی
همانطور که پیشتر اشاره شد، وفور آهن، اسانس،ویتامین C و ویتامین A موجود در زیره سیستم ایمنی را تقویت می کند. ویتامین C یکی از قوی ترین آنتی اکسیدان های بدن است و عملکرد و فعالیت گلبول های سفید را تحریک می کند. ویتامین C همچون آنتی اکسیدان با تاثیرات مخرب رادیکالهای آزاد (محصولات جانبی متابولیسم سلولی )مبارزه می کند. آنتی اکسیدان ها رادیکالهای آزاد را خنثی می کنند و از بروز بیماری هايي مانند قلبی و سرطان جلوگيري می کنند.

جلوگیری از سرطان
زیره ترکیبات سم زدا دارد و ترشح آنزیم های ضد سرطان و سم زدا از غدد را تحریک می کند. علاوه بر این، حاوی آنتی اکسیدان هايي مانند ویتامین C و ویتامین A و اسانس است. آنتی اکسیدان ها بجز فواید بیشمار دیگر، خواص ضد سرطانی دارند. آنتی اکسیدان های زیره در پیشگیری از سرطان روده بسیار موثر اند.

سایر فواید
زیره برای درمان نارسایی کلیه،ضعف حافظه و گزش حشرات مفید است. با این همه خاصیت، چطور به زیره نه بگوییم.

مصارف زیره

بخاطر طعم و عطر ویژه، از دانه، آسیاب شده و روغن آن به روش های مختلفی استفاده می شود.

مصارف آشپزی
زیره ادویه ای است که در آشپزی هند بیشتر برای پخت غذاها با ادویه کاری کاربرد فراوانی دارد.

• اسانس زیره – از دانه زیره گرفته می شود، از این روغن در مواد آرایشی مانند کرم ها،ادکلن ها و لوسیون ها استفاده می شود.
• مواد طعم دهنده- بعنوان طعم دهنده نوشیدنی ها و دسر ها کاربرد دارد.
• مصرف دارویی- از دانه های زیره برای تولید داروهای درمان مشکلات همچون اسهال، کولید، التهاب، اسپاسم روده و ماهیچه و نفخ استفاده می شود.
• مقوی قوای جنسی –اگر زیره آسیاب شده با عسل و فلفل مخلوط شود،موجب تقویت میل جنسی می شود. در میان اعراب زیره بدلیل این خاصیت محبوب است.