نامه مهم اروپایی‌ها به رهبران ایران و آمریکا

چندین دیپلمات و مقام برجسته سابق از کشورهای مختلف اروپایی در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رهبران و تصمیم‌سازان در ایران و ایالات متحده، با هشدار نسبت به اینکه «فرصت برای حصول توافق رو به پایان است»، خواستار «اقدام فوری و انعطاف‌پذیری بیشتری در راستای تسهیل روند توافق» شدند.

بیش از ۴۰ نفر از رهبران، مقامات ارشد و دیپلمات‌های برجسته سابق اروپایی از جمله نخست وزیران سابق سوئد و نروژ، کارل بیلت و گرو هارلم براندتلند، هانس بلیکس، مدیر کل سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خاویر سولانا، دبیر کل سابق ناتو (وی همچنین به عنوان نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی خدمت کرده است) و وزرای خارجه سابق 9 کشور اروپایی در نامه‌ای خطاب به رهبران و تصمیم‌سازان ایران و آمریکا خواستار «اقدام فوری و انعطاف‌پذیری بیشتری در راستای تسهیل روند توافق» شده‌اند.

اکوایران در این باره نوشت: آن‌ها به تهران و واشنگتن هشدار داده‌اند که مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ایران به سمت «بن ‌بست فرسایشی که منجر به چرخه افزایش تنش هسته‌ای» خواهد شد، می‌رود.

خطر بزرگ بالقوه

بر اساس گزارش روزنامه گاردین، ۴۳ نفر از مقامات و دیپلمات‌های سابق از جمله هفت وزیر خارجه و دفاع سابق بریتانیا، در این نامه‌ سرگشاده با اشاره به اینکه «متن پیش‌نویس نهایی یک توافق احیا شده، آماده امضا است»، هشدار دادند که «برای رهبران آمریکا و اروپا از دست دادن فرصت برای خنثی کردن یک بحران هسته‌ای در خاورمیانه، اشتباه بزرگی است».

واشنگتن می‌گوید تحریم‌های سپاه پاسداران به توافق هسته‌ای مربوط نمی شود، بلکه به آنچه «رفتار خطرناک درازمدت در منطقه از جمله در سوریه، عراق و لبنان» توصیف می‌کنند، مربوط می‌شود.

پاتریک وینتور، سردبیر دیپلماتیک گاردین نوشت: امضاکنندگان این نامه سرگشاده مهم که شبکه رهبری اروپا آن را هماهنگ کرده، اعضای شبکه رهبری اروپا، اعضای هیئت‌مدیره گروه بین‌المللی بحران و اعضای شورای روابط خارجی اروپا هستند. همچنین این گروه شامل دیپلمات های ارشد سابق در 14 کشور از جمله جک استراو وزیر خارجه سابق، لرد کینگ و دس براون وزرای دفاع سابق و همچنین آلیستر برت وزیر محافظه کار سابق خاورمیانه است.

میراث اشتباه استراتژیک ترامپ

آنها می گویند «میراث اشتباه استراتژیک ترامپ در خروج از توافق را امروز می‌توان با چندین تن اورانیوم غنی شده‌ای که ایران از آن زمان انباشته کرد اندازه‌گیری کرد، و در هزاران سانتریفیوژ پیشرفته در حال چرخش ضرب کرد، و بر بازه زمانی به سرعت در حال کاهش "زمان گریز  هسته‌ای" ایران تقسیم کرد».

ایالات متحده در سال 2018 از توافق هسته ای خارج شد. جو بایدن در هنگام انتخابش به عنوان رئیس جمهور گفت مادامی‌که ایران به توافق پایبند باشد، می خواهد دوباره به آن بپیوندد.

راه عبور از مناقشه پایانی

یکی از پیشنهاداتی که اسرائیل از پذیرش آن بیم دارداین است که تحریم‌های مربوط به لیست FTO را بر بازوی خارجی سپاه پاسداران، نیروی قدس، حفظ کند، اما کلیت سپاه پاسداران را از فهرست خارج کند.

نویسندگان نامه اذعان می‌کنند که لغو سیاست نامگذاری سپاه در FTO دشوار است، اما تأکید می‌کنند «راه‌هایی برای ارائه مزایای مشابه نام‌گذاری کنونی وجود دارد که بررسی کامل آنها را ضروری می‌کند، در عین حال درخواست خاص ایران را نیز برآورده می‌کند».

درک عمق و شدت پیامدهای عدم توافق

به باور آن‌ها «ایران به نوبه خود نباید انتظار داشته باشد که توافق هسته ای به حوزه های گسترده تری از اختلافات بین تهران و واشنگتن رسیدگی کند».

نویسندگان می‌افزایند: «هر دو طرف باید با این درک که «پیامدهای استراتژیک شکست توافق، شدید و عمیق خواهد بود، به مرحله نهایی مذاکره نزدیک شوند».

متن نامه سرگشاده به رهبران ایران و آمریکا

طرف های مذاکره در حال حاضر در فاصله نزدیکی با بازگرداندن برجام قرار دارند، اما تمدید این دوره‌ سکون، پیشرفت‌های حاصل شده را از بین می برد. در این نامه سرگشاده، بیش از 40 مقام ارشد سابق اروپایی از رهبری آمریکا و ایران می‌خواهند که مذاکرات را برای نتیجه موفقیت‌آمیز مدیریت کنند.

در این نامه سرگشاده که توسط اعضای شبکه رهبری اروپا، اعضای هیئت مدیره گروه بین المللی بحران و اعضای شورای روابط خارجی اروپا امضا شده، امده است:

«ما نامه می نویسیم تا نگرانی فزاینده خود را ابراز کنیم از اینکه مذاکرات برای بازگرداندن پایبندی ایران و آمریکا به تعهدات خود ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ظاهرا وارد دوره‌ای از رکود شده است که پیشرفت واقعی و خوشایند حاصل شده در ماه‌های اخیر به سوی خنثی کردن بحران و احیای یک دستاورد منع اشاعه که برای صلح و امنیت بین‌المللی حیاتی است را تهدید می‌کند.

تلاش اروپا برای زنده نگه داشتن برجام

در زمانی که همکاری فراآتلانتیک برای پاسخ به تهاجم غیرقانونی روسیه به اوکراین حیاتی‌تر شده است، برای رهبران ایالات متحده و اروپا اجازه از دست دادن فرصت خنثی کردن بحران هسته‌ای در خاورمیانه اشتباه بزرگی است.

برجام موفقیت آمیز بود. دیپلماسی چندجانبه مستمر، که در آن تعدادی از امضاکنندگان نامه نیز شخصاً درگیر بودند، توافقی را تضمین کرد که اهداف مشترک ما در زمینه عدم اشاعه را پیش برد.

حفظ منافع حاصل از توافق، محدود کردن ذخایر اورانیوم غنی شده و سطح غنی سازی ایران و تمدید جدول زمانی برای انباشت مواد شکافت پذیری که همه زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی باشند، دلایلی بود که دولت‌های اروپایی تصمیم بی‌پروای دولت ترامپ مبنی بر کنار گذاشتن توافق بدون جایگزین مناسب را رد کردند و پس از خروج ایالات متحده در سال 2018 برای زنده نگه داشتن این توافق سخت تلاش کردند.

استراتژی‌ای که ایالات متحده بیش از دو سال پس از این خروج دنبال کرد، تنها بر اساس «فشار حداکثری بود و کوچکترین نتیجه‌ای، جز تشدید تنش هسته‌ای، پتانسیل جنگ خطرناک منطقه‌ای و محرومیت اقتصادی برای مردم ایران در پی نداشت.

میراث اشتباه استراتژیک ترامپ در خروج از توافق را امروز می‌توان با چندین تن اورانیوم غنی شده‌ای که ایران از آن زمان انباشته کرد اندازه‌گیری کرد، و در هزاران سانتریفیوژ پیشرفته در حال چرخش ضرب کرد، و بر بازه زمانی به سرعت در حال کاهش "زمان گریز  هسته‌ای" ایران تقسیم کرد.

پرزیدنت بایدن به درستی بازگشت متقابل ایالات متحده و ایران به تعهدات مربوطه خود تحت توافق 2015 را به عنوان یک اصلاح مسیر ضروری شناسایی کرد.

از آوریل 2021، مذاکرات در وین به سختی اما سازنده پیش رفت و پیش نویس سندی را آماده کرده است که در ازای رهایی ایران از تحریم های اعمال شده در دوران دولت ترامپ که مغایر با برجام هستند، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران را معکوس میکند.

همانطور که جوزپ بورل از اتحادیه اروپا بیش از یک ماه پیش بیان کرد، "یک متن نهایی اساسا آماده و روی میز است".

۲  سناریوی احتمالی

دو سناریو احتمالی در پیش است.

در یکی، ایالات متحده به سرعت رهبری قاطع و انعطاف لازم را برای حل و فصل مسائل باقیمانده از اختلافات سیاسی (نه هسته ای) با تهران نشان می دهد.

در دیگری، طرف‌ها وارد یک وضعیت بن‌بست فرسایشی می‌شوند، که منافع هیچ‌یک از طرفین را تامین نمی‌کند، که خطر تبدیل شدن به چرخه تشدید تنش هسته‌ای را به دنبال دارد، که هر یک به ناچار با استفاده بیشتر از ابزارهای قهری مقابله می‌کنند.

عبور از مانع نهایی

می‌دانیم که سیاست این موضوع، به ویژه در مورد جزئیاتی مانند نامگذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست FTO، که بنا بر گزارش ها آخرین موضوع اختلافی است، دشوار است.

در حالی که البته جزئیات را سیاستگذاران ایالات متحده تعیین می کنند، ما معتقدیم که راه‌هایی برای ارائه مزایای مشابه نامگذاری کنونی وجود دارد که در عین حال درخواست خاص ایران را برآورده و بررسی کامل آن را ضروری می‌کند. ایران به نوبه خود نباید انتظار داشته باشد که توافق هسته‌ای به حوزه‌های گسترده تری از اختلافات بین تهران و واشنگتن رسیدگی کند. هر دو طرف باید با درک این موضوع که پیامدهای استراتژیک شکست شدید و عمیق خواهد بود، به مرحله نهایی مذاکره نزدیک شوند.

توافق کاملاً ممکن

بر اساس تجربه طولانی ما در دیپلماسی و حکمرانی، ما توافق را کاملاً ممکن می‌بینیم. ما از پرزیدنت بایدن و رهبران ایران می‌خواهیم که در برخورد با یک موضوع حیاتی برای رژیم جهانی منع اشاعه و ثبات منطقه‌ای انعطاف‌پذیری نشان دهند و این مذاکرات را به نتیجه موفقیت‌آمیز برسانند».

امضا کنندگان این نامه شامل مقامات ارشد سابق از ۱۵ کشور اروپایی مختلف، عبارتند از:

جمهوری چک

1. یان کاوان، وزیر امور خارجه سابق و معاون نخست وزیر، رئیس سابق UNGA و رئیس هیئت مدیره اتاق بازرگانی چک-اسلواکی-ایران (CSIOK)

دانمارک

2.موگنس لیکتفت، وزیر خارجه سابق و رئیس هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد

فرانسه

3. ژرار آرود، نماینده سابق فرانسه در سازمان ملل، مدیرکل سابق امور سیاسی و امنیتی.

4. میشل دوکلوس، سفیر سابق و مشاور ویژه، انستیتو مونتاین (پاریس)

5. ژان دیوید لویت، نماینده دائم سابق فرانسه در سازمان ملل

6. ژنرالبرنارد نورلین، فرمانده سابق فرماندهی دفاع هوایی و فرماندهی رزم هوایی

آلمان

7. ولفگانگ ایشینگر، سفیر سابق و رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ

8. یوشکا فیشر، وزیر خارجه سابق و معاون سابق صدراعظم

9. آنجلا کین، نماینده سابق سازمان ملل در امور خلع سلاح

10. کارستن وویگت، رئیس سابق گروه پارلمانی آلمان و روسیه در بوندستاگ و رئیس سابق مجمع پارلمانی ناتو.

11. ژنرال کلاوس نائومان، وزیر سابق دفاع آلمان و رئیس سابق کمیته نظامی ناتو.

مجارستان

12. بالاش سودای، نماینده دائم مجارستان در سازمان ملل متحد (وین)

ایتالیا

13. جانکارلو آراگونا، سفیر سابق و دبیرکل سابق سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE)

14. ژنرال وینچنزو کامپورینی، رئیس سابق ستاد نیروی هوایی و رئیس ستاد کل دفاع

15. دریاسالار جیامپائولو دی پائولو، وزیر دفاع سابق

16. دکتر ناتالی توچی، مدیر انستیتوی امور بین‌الملل و مشاور ویژه سابق نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی جوزپ بورل.

17. استفانو استفانینی، سفیر سابق و عضو هیئت اجرایی شبکه رهبری اروپا

18. کارلو ترزا، سفیر سابق خلع سلاح و عدم اشاعه، رئیس MTCR و هیئت مشورتی دبیرکل سازمان ملل در امور خلع سلاح.

لیتوانی

19. ویگاوداس اوساکاس، وزیر خارجه سابق و سفیر سابق اتحادیه اروپا در روسیه و افغانستان

هلند

20. پروفسور کلااس دی وریس، وزیر سابق امور داخلی

نروژ

21. دکتر گرو هارلم براندتلند، نخست وزیر سابق و مدیرکل سابق سازمان بهداشت جهانی (WHO)، معاون رئیس انجمن بزرگان.

لهستان

22. بوگدان کلیچ، وزیر سابق دفاع ملی

23. آندری اولچوفسکی، وزیر سابق امور خارجه

24. پروفسور آدام دی. روتفلد، دانشگاه ورشو و وزیر سابق امور خارجه

صربستان

25. گوران سویلانوویچ، وزیر سابق امور خارجه جمهوری فدرال یوگسلاوی و دبیر کل سابق شورای همکاری منطقه ای.

اسپانیا

26. خاویر سولانا، وزیر سابق امور خارجه، نماینده سابق اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، و دبیر کل سابق ناتو.

سوئد

27. کارل بیلت، نخست وزیر سابق و وزیر امور خارجه سابق

28. دکتر هانس بلیکس، وزیر خارجه سابق و مدیرکل سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA)

29. رالف اکیوس، رئیس سابق موسسه تحقیقات صلح استکهلم، و سفیر سابق سوئد در ایالات متحده

ترکیه

30. وحیت اردم، معاون سابق وزیر صنایع دفاع و معاون سابق مجمع پارلمانی ناتو.

31. احمد اوزومجو، نماینده دائم ترکیه در ناتو و مدیرکل سابق سازمان منع تسلیحات شیمیایی (OPCW)

32. تاکان ایلدم، دستیار سابق دبیرکل ناتو و سفیر سابق

انگلیس

33. باب اینسورث، وزیر دفاع سابق

34. سر تونی برنتون، سفیر سابق در فدراسیون روسیه

35. لرد (دس) براون از لیدیتون، وزیر دفاع سابق و رئیس شبکه رهبری اروپا

36. آلیستر برت، وزیر خارجه سابق خاورمیانه در وزارت امور خارجه و مشترک المنافع

37. لرد (دیوید) هانای از چیسویک، سفیر سابق اتحادیه اروپا و سازمان ملل

38. بارونس محترم (پاولین) نویل جونز، وزیر سابق امنیت و مبارزه با تروریسم

39. سر نیک هاروی، نماینده سابق پارلمان و وزیر سابق دولت در نیروهای مسلح

40. لرد (جان) کر از کینلوچارد، عضو مستقل مجلس اعیان

41. لرد (تام) پادشاه بریگواتر، وزیر دفاع سابق

42. لرد (مارک) مالوخ براون، رئیس، بنیادهای جامعه باز، و معاون سابق دبیرکل سازمان ملل

43. مادلین مون، نماینده سابق پارلمان و رئیس سابق مجمع پارلمانی ناتو

44. ژنرال لرد (دیوید) رامسبوتام، افسر بازنشسته ارتش بریتانیا، ژنرال آجودان سابق و ژنرال ADC به اعلیحضرت ملکه

45. جک استراو، وزیر خارجه سابق

46.   لرد (دیوید) تریسمن، معاون پارلمانی سابق وزارت امور خارجه و مشترک المنافع و دبیر کل سابق حزب کارگر.