احتمالا شما همزمان به قلیان و ورزش علاقه‌مند هستید و می‌خواهید ببنید که قلیان کشیدن چه تاثیری بر ورزش و بدنسازی شما دارد؟
استفاده از قلیان تاریخچه‌ای طولانی دارد و قرن هاست که مردم در ایران و هند باستان از قلیان استفاده می‌کرده‌اند. امروزه افراد، غالبا در خانه، کافه‌ها یا سالن‌ها قلیان می‌کشند. متاسفانه برخی، تصورات اشتباهی دارند مبنی بر اینکه کشیدن قلیان برای سلامتی آنها مضر نیست یا به اندازه سیگار خطرناک نیست. در این مقاله به بررسی خطرات سلامتی ناشی از کشیدن قلیان می‌پردازیم و درباره رابطه قلیان و ورزش خواهیم گفت.
تاثیر قلیان روی بدنسازی
قلیان شما را در معرض دود تنباکو قرار می‌دهد. متاسفانه تا به این لحظه، حداقل 82 ماده شیمیایی سمی و سرطان زا در دود قلیان شناسایی شده است؛ اگرچه این دود از آب عبور می‌کند، اما تاثیر مواد شیمیایی خطرناک و اعتیادآور آزاد شده از تنباکو را از بین نمی‌برد و شما با هر پُک قلیان، این دود را به درون ریه‌های خود فرو می‌برید. قطعا این موضوع بر عملکرد شما در بدنسازی تاثیر منفی دارد و نشان می‌دهد که قلیان و ورزش با یکدیگر سرِ سازگاری ندارند.
سوختن زغال چوبی که برای گرم کردن تنباکوی قلیان استفاده میشود، ممکن است که خطرات بیشتری برای سلامتی داشته باشد، زیرا فرایند احتراق، مواد خطرناکی مانند مونوکسید کربن، فلزات و سایر مواد شیمیایی را تولید می‌کند. حتی اگر فردی مستقیماً قلیان نکشد، در صورتی که در معرض دود آن قرار بگیرد و آن دود را استشمام کند، از آسیب‌ها و ضررهای استعمال قلیان، بی‌نصیب نمی‌ماند.
خطرات و عوارض قلیان برای بدن و بدنسازی
همه ما از خطرات و تهدیدهای سیگار برای سلامتی باخبریم. ضررهای قلیان بسیار مشابه سیگار است. اکنون به برخی از عوارض قلیان اشاره خواهیم کرد تا به طور کامل مشخص شود که هیچ راهی نمی‌تواند قلیان و ورزش را به هم وصل کند. ورزش برای همه موارد زیر مفید و قلیان عامل یا تشدید کننده آن‌هاست.
1. سرطان
اولین دلیل ناسازگاری قلیان و ورزش این است که متاسفانه افرادی که قلیان می‌کشند در خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله سرطان مثانه، سرطان مری، سرطان ریه، سرطان دهان و سرطان معده هستند. در حالیکه ورزش اصولی و مناسب از این بیماری‌ها می‌تواند پیشگیری کند.
2. آسیب به سلامت زنان
دومین دلیل عدم رابطه قلیان و ورزش مربوط به زنان میشود. چندین مطالعه گسترده نشان می‌دهد که زنانی که قلیان می‌کشند، در معرض خطر یائسگی زودرس و کاهش تراکم استخوان قرار دارند. همان‌طور که می‌دانید، انجام ورزش به سلامت کلی بدن (خانم و آقا) کمک می‌کند.
3. کاهش باروری
کشیدن قلیان ممکن است منجر به کاهش باروری در مردان و زنان شود. یک مطالعه نشان داد که تحرک اسپرم (توانایی اسپرم برای شنا کردن در جهت مناسب) و مورفولوژی اسپرم (اندازه و شکل اسپرم) در مردانی که اهل قلیان کشیدن بودند، بسیار کم‌تر و ضعیف‌تر از مردانی است که قلیان نمی‌کشند.
4. بیماری قلبی و سکته مغزی
قلیان کشیدن فشار خون و ضربان قلب شما را بالا می‌برد که ممکن است خطر حمله قلبی و سکته را افزایش دهد. کشیدن قلیان همچنین می‌تواند باعث گرفتگی عروق و بیماری قلبی شود. دقیقا ورزش باعث تقویت و بهبود عملکرد قلب و مغز میشود. می‌بینیم که قلیان و ورزش در این مورد هم کاملا ضد یکدیگر عمل میکنند.
5. بیماری ریه
حتی مصرف کوتاه مدت قلیان با اختلال در عملکرد ریه مرتبط است. ممکن است متوجه شوید که هنگام انجام کارهای فیزیکی راحت‌تر دچار تنگی نفس، ضعف و حتی تهوع می‌شوید. با گذشت زمان، کشیدن قلیان همچنین خطر اختلال در عملکرد ریوی و بیماری های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) را افزایش می‌دهد.
6. خطرناک برای بارداری مادر و تولد نوزاد
قلیان کشیدن در دوران بارداری با خطرات زیادی از جمله اختلالات کروموزومی، حاملگی خارج رحمی، بیماری و مرگ و میر نوزادان، محدودیت رشد داخل رحمی و وزن کم نوزاد هنگام تولد مرتبط است.
7. شیوع بیماری
کشیدن قلیان نیز می‌تواند باعث شیوع بیماری‌های عفونی شود. از آنجایی که افراد معمولاً هنگام سیگار کشیدن در یک محیط اجتماعی و نزدیک به هم قرار می‌گیرند، چندین نفر اغلب از یک قلیان با یک سریِ شلنگ استفاده میکنند. این کار باعث میشود تا سرماخوردگی و سایر عفونت‌ها، از جمله تبخال دهان و مونونوکلئوز به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. در این حالت همچنین احتمال ابتلا به عفونت‌های تنفسی نیز وجود دارد.
8. پیری زودرس
همه ما می‌دانیم که برای شادابی و نشاط بیشتر باید ورزش را در برنامه روزانه خود وارد کنیم. در این مورد هم مسیر قلیان و ورزش کاملا مخالف یکدیگر است. قلیان باعث پیری زودرس پوست میشود؛ زیرا قلیان کشیدن می‌تواند میزان اکسیژنی را که به پوست می‌رسد را کاهش دهد. اگر با یک برنامه مشخص و به طور مرتب ورزش کنید، قطعا زودتر و بهتر به نتیجه دلخواه خود خواهید رسید. مربیان ما در این مسیر می‌توانند کمک‌تان کنند.
تاثیر قلیان بر تناسب اندام و بدنسازان
همان‌طور که گفتیم قلیان کشیدن برای هیچکس مناسب نیست و اساسا رابطه‌ای بین قلیان و ورزش نمی‌توان پیدا کرد. ورزش برای سلامتی بدن انجام میشود و قلیان کشیدن زحمت شما را بی‌اثر خواهد کرد. از دیگر تضادهای بین قلیان و ورزش و به عبارتی آسیب‌های دیگر قلیان به ورزش و ورزشکاران، می‌توان موارد زیر را برشمرد:
کم شدن ظرفیت تنفسی ورزشکار
بدیهی‌ترین دلیل ضدیت قلیان و ورزش این است که ورزش، حتی ورزش غیرهوازی، به ظرفیت بالای ریه‌ها نیاز دارد، اما استعمال دخانیات، به هر شکلی( سیگار، قلیان) ظرفیت ریه‌ها را کاهش می‌دهد. قطران موجود در دود، ریه‌ها را می‌پوشاند و باعث میشود تا خاصیت ارتجاعی کیسه‌های هوا کاهش یابند. خلط تولید شده ناشی از دود قلیان هم می‌تواند ریه‌های ورزشکار را دچار احتقان کند.
متاسفانه باید بدانید این آسیبی هست که حتی با قلیان کشیدن دیر به دیر و کم هم گریبان شما را خواهد گرفت. از این گذشته خبر بد اینکه حتی اگر فقط در معرض دود باشید و خودتان استعمالی نداشته باشید هم دچار عوارض آن خواهید شد.
خستگی زود هنگام
برای رسیدن به حداکثر عملکرد ورزشی، قلب، ریه‌ها و عضلات شما به خون غنی از اکسیژن نیاز دارند. اما وقتی دود تنباکو را استنشاق می‌کنید (چه خودتان بکشید چه در محیط پر از دود باشید)، مونوکسید کربن (فقط یکی از بیش از 4000 ماده شیمیایی موجود در تنباکو – که بیش از 50 مورد از آنها باعث سرطان می‌شوند) به گلبول‌های قرمز خون شما متصل میشود. در نتیجه، اکسیژن جابه‌جا میشود ولی به ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های بدن نخواهد رسید. این اتفاق باعث افزایش اسید لاکتیک میشود (ماده ای که باعث میشود تا عضلات شما احساس سوزش، خستگی، تنفس سنگین‌تر و افزایش درد بعد از ورزش کنند).
این کاهش اکسیژن استقامت بدنی شما را کاهش می‌دهد و انجام خوب ورزش را دشوارتر می‌کند. انجام کارهای روزمره را نیز برای شما سخت‌تر خواهد کرد؛ مانند بالا رفتن از پله ها. علاوه بر این، اگر قلیان می‌کشید، به دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی، ضربان قلب شما بیشتر از افراد غیر قلیانی در حالت استراحت قرار می‌گیرد. این بدان معناست که قلب شما باید سخت تر کار کند تا اکسیژن کافی به بدن شما برسد. حالا متوجه عملکرد متفاوتِ قلیان و ورزش شدید؟
عضله سوزی و کاهش وزن ناسالم
قلیان (و هر دود و دمی) بر متابولیسم بدن اثر منفی دارد و به عبارتی با آن تداخل دارد. علاوه بر این، تحرک ورزشکار را کم می‌کند. مردان قلیانی در واقع 350 تا 575 کالری بیشتر از غیر قلیانی‌ها در روز دریافت میکنند. مطالعات نشان می‌دهد که افرادی که اهل سیگار و قلیان هستند، چربی بدن‌شان عمدتاً به شکل شکمی یا مرکزی به شکل سیب توزیع میشود که این شکل توزیع چربی، اثرات منفی بر سلامتی آنها دارد. یک رژیم غذایی خوب و انجام ورزش روتین بهترین راه برای رسیدن و حفظ وزن سالم است.
با ابزار زیر می‌توانید نسبت دور کمر به لگن خود را و در نهایت میزان تناسب اندام‌تان را محاسبه کنید.
محاسبه WHR
چگونه ورزش به ترک قلیان کمک می‌کند؟
بله. همه ما می‌دانیم که، دود قلیان برای سلامتی و عملکرد ورزشی مضر است و به عبارتی قلیان و ورزش روبروی هم قرار می‌گیرند. اگر تصمیم به ترک قلیان گرفته‌اید به شما تبریک می‌گوییم؛ اما ترک آن شاید چندان آسان نباشد. ممکن است با ترک قلیان، در ابتدا علایمی مانند تحریک پذیری، مشکلات خواب یا حتی افسردگی داشته باشید. اما اصلا جای نگرانی نیست؛ با چندین راهکار، می‌توان روند ترک را راحت‌تر و سریع‌تر طی کرد.
خوشبختانه ورزش برای کاهش علائم ترک نیکوتین مفید و موثر است. مطالعات نشان می‌دهد که حتی یک جلسه کوتاه 10 دقیقه‌ای ورزش با شدت متوسط هم می‌تواند اثرات فوری بر کاهش هوس سیگار و قلیان داشته باشد. اما چگونه؟ یکی از بزرگترین چالش‌های ترک قلیان، مدیریت رنج ترک نیکوتین و غلبه به هوس کشیدن دوباره آن است.
هر چه مدت طولانی‌تری اهل قلیان بوده‌اید، گیرنده‌های نیکوتین بیشتری در مغز شما ایجاد میشود که هر کدام هوس نیکوتین و دوپامین ناشی از دود را دارند. یادآوری این نکته می‌تواند مفید باشد که این هوس‌ها برای همیشه دوام نمی‌آورند و قطعا شما قدرت مبارزه با آنها را دارید.
ورزش، چه یک پیاده‌روی سبک باشد یا یک جلسه ورزشی سخت‌تر، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کمک به ترک قلیان باشد، زیرا می‌تواند به کاهش عناصر فیزیکی و روانی اعتیاد کمک کند. در اینجا فقط برخی از راه‌هایی که ورزش می‌تواند به شما در ترک سیگار کمک کند را می‌آوریم:
استرس را مدیریت می‌کند
ورزش باعث ترشح اندورفین میشود، هورمون‌هایی که به شما احساس خوبی می‌دهند و می‌توانند احساس استرس یا اضطراب را کاهش دهند. با انجام ورزش به شکل مرتب، می‌توانید استرس خود را مدیریت و راحت‌تر قلیان را ترک کنید.
یک حواس پرتی خوب
یک راه حل ساده این است: زمانی را که قبلا صرف وقت گذرانی در سفره خانه و قلیان کشیدن می‌کرده‌اید، حالا صرف ورزش و باشگاه کنید. یعنی به عبارتی خلا آن تفریح را با ورزش پر کنید، این کار به تمرکز ذهن شما کمک خواهد کرد و حواس شما را از قلیان منحرف کند.
کاهش میل به قلیان
مطالعات نشان می‌دهند که ورزش متوسط میل به قلیان را کاهش می‌دهد. این موضوع هم تاثیر زیادی در سهولت ترک شما دارد. هرجا که سخن از ورزش است؛ قلیان محلی از اعراب ندارد. تمام این راهکارها به ما می‌گوید که قلیان و ورزش هیچ وجه اشتراکی با یکدیگر ندارند.
جلوی چاق شدن را می‌گیرد
بسیاری از مردم نگران هستند که اگر قلیان و سیگار را ترک کنند، وزن اضافه کنند. اما ورزش جلوی این افزایش وزن را می‌گیرد. ورزش گرسنگی را کاهش می‌دهد و با سوزاندن کالری بیشتر، از چاقی و اضافه وزن شما جلوگیری می‌کند.
مثبت شدن تست دوپینگ با قلیان
آیا با قلیان کشیدن تست دوپینگ من مثبت میشود؟
دوپینگ، قلیان و ورزش چه ارتباطی با یکدیگر می‌توانند داشته باشند؟ غیر از تمام آسیب‌هایی که قلیان کشیدن برای سلامتی ورزشکار و به خطر افتادن وجهه اجتماعی او دارد، خطر مثبت شدن تست دوپینگ هم وجود دارد.
قلیان به خودی خود یک کار ممنوع و جرم محسوب نمی‌شود؛ اما اگر تنباکوی مورد استفاده، به مواد محرک و مخدر آلوده باشد، تست دوپینگ ورزشکار مثبت اعلام میشود. چنین اتفاقی برای یک ورزشکار بسیار ناراحت کننده و خطرناک است؛ چرا که ممکن است منجر به محرومیت و جریمه‌های سنگین در زندگی ورزشی او شود.
سخن پایانی
قلیان و ورزش هیچ تناسبی با یکدیگر ندارند. ورزش برای سلامتی و بهبود عملکرد فرد انجام میشود و قلیان، مسیری متفاوت را می‌رود و برای بدن ضررهای زیادی دارد که در این مطلب به طور مفصل در موردشان گفتیم. ضمنا اگر قصد ترک قلیان یا سیگار را دارید، ورزش می‌تواند کمک بزرگی به شما در این راه بکند.
