اگر شما هم یکی از میلیون‌ها نفری هستید که به دلیل اپیدمی ویروس کرونا در خانه مانده‌اید و دیگر به مکان‌های عمومی، مثل رستوران، مراجعه نمی‌کنید حتما احساس کرده‌اید که بیشتر از حد معمول در حال آشپزی کردن هستید. شاید شما هم در حال برنامه‌ریزی کردن برای کاهش ضایعات غذایی هستید ولی نمی‌دانید با قسمت‌های غیر قابل خوردن مواد غذایی، مثل پوست سیب‌زمینی و پوست نارنگی، چکار کنید. راه‌حل این دغدغه‌ی شما در این مطلب است؛ تولید کمپوست در خانه به جای ریختن این مواد در سطل زباله.
فرقی ندارد در حومه‌ی شهر هستید، در یک روستا زندگی می‌کنید یا در یک آپارتمان کوچک؛ امروز با خواندن این مطلب در دیجی‌کالا مگ یاد می‌گیرید که در ۵ مرحله‌ی ساده در خانه مواد زائد خوراکی خود را به یک کمپوست عالی تبدیل کنید.
مرحله‌ی ۱ – ضایعات مواد غذایی را مشخص کنید
با میوه‌ها و سبزیجات شروع کنید. پوست سیب‌زمینی، برگ‌های توت‌فرنگی، کیسه‌های چای، تفاله‌ی قهوه، پوست تخم‌مرغ، گل‌های قدیمی و خشک شده و حتی موهای انسان! همه‌ی این‌ها ضایعاتی هستند که می‌توانند به کمپوست تبدیل شوند.
قرار دادن گوشت و محصولات لبنی در این لیست کمی پر زحمت است. لئونارد دیگز، مدیر عملیات مزعه‌ی Pie Ranch، می‌گوید: «برای تکمیل این لیست باید از خودتان بپرسید آیا این ماده باعث جذب جوندگان می‌شود؟ آیا شیرآبه‌اش حشرات را به سمت خود جذب می‌کند؟ و اگر جواب منفی بود آن را در لیست ضایعات غذایی با قابلیت تبدیل به کمپوست قرار دهید. احتمالا جواب هر دو سوال برای محصولات گوشتی مثبت است.»
چیزهای دیگری هم که باعث جذب آفت می‌شوند برای کمپوست مناسب نیستند. غذای پخته شده، چیزهای روغنی، مواد کره‌ای و استخوان از این دست مواد هستند. همچنین بعضی از محصولات، مثل کیسه‌های سبز قابل کمپوست شدن و دستمال‌های قابل شست‌وشو، که روی آن‌ها عبارت «قابل کمپوست شدن» نوشته شده است برای تهیه‌ی کمپوست صنعتی مناسب هستند و در روش خانگی کاربردی ندارند.
مرحله‌ی ۲ – ضایعات غذایی را ذخیره کنید
وقتی مشغول تهیه‌ی کمپوست هستید باید یکی از بخش‌های مهم در مخزن کمپوست ضایعات آشپزخانه‌ی شما باشد. وجود این ضایعات در مخزن کمپوست سرعت تجزیه را بیشتر می‌کند (در مرحله‌ی ۴ روش اضافه کردن ضایعات به مخزن را یاد می‌گیرید). پس باید یک ظرف ذخیره‌ی در آشپزخانه‌اتان داشته باشید تا بتوانید ذره ذره ضایعات را در آن بریزید. دیگز می‌گوید: «لازم نیست یک ظرف فانتزی و زیبا برای این کار انتخاب کنید. یک جعبه‌ی شیر قدیمی یا یک سطل ماست هم می‌تواند ظرف ذخیره‌ی مناسبی در آشپزخانه‌تان باشد.» برای جلوگیری از جمع شدن حشرات در ظرف ذخیره و انتشار بوی بد، می‌توانید آن را پشت یخچال قرار دهید یا ضایعات را در یک کیسه‌ی کوچک در فریزر نگهداری کنید.
مرحله‌ی ۳ – محلی را برای ساخت کمپوست انتخاب کنید
در این مرحله باید فضای زندگی خود را بررسی کرده و محلی مناسب برای قرار دادن مخزن تولید کمپوست پیدا کنید. اگر حیاط‌خلوت ندارید و می‌خواهید به روش سنتی، یعنی دفن در باغچه، کمپوست تولید کنید می‌توانید از همسایه‌هایتان که باغچه دارند بخواهید که محلی را برای شما در نظر بگیرند. همچنین می‌توانید در باغچه‌ی پیاده‌رو محلی برای این کار آماده کنید.
اگر می‌خواهید تولید کمپوست در آپارتمان خودتان انجام شود می‌توانید از کرم‌های مخصوص این کار استفاده کرده و «ورمی کمپوست» تولید کنید. برای این کار به یک ظرف بزرگ با حداقل حجم ۵ گالن نیاز دارید. اگر به مخزنی به این اندازه دسترسی ندارید می‌توانید یک جعبه‌ی چوبی قدیمی یا حتی یک مبل قدیمی را به مخزن تولید کمپوست تبدیل کنید.
جفری نیل، رییس کمپانی کمپوست Loop Closing، روش ژاپنی «بوکاشی» را یکی از روش‌های تخمیر مناسب برای آپارتمان‌ها می‌داند. تمام چیزی که برای این کار لازم داریم یک ظرف بزرگ دردار است. شما باید بتوانید در ظرف را کامل ببندید تا باکتری‌های موجود در ضایعات کار تخمیر را انجام دهند.
البته باز هم می‌گوییم اگر آپارتمان شما کوچک است و حیاط ندارید می‌توانید ضایعات را به شخص دیگری بدهید تا در محلی مناسب کمپوست تولید کند. بعضی از شهرداری‌ها هم می‌توانند ضایعات مناسب کمپوست را از شما تحویل بگیرند. اما اگر فضای بیرونی مناسبی مثل حیاط یا حیاط خلوت دارید می‌توانید یک سطل آشغال قدیمی، صندوق یا هر چیزی که در دسترس دارید مخزن تولید کمپوست را آماده کنید.
مرحله‌ی ۴ – مخلوط کمپوست را تهیه کنید
در دنیای کمپوست کردن شما با دو دسته‌ی اصلی از مواد به نام‌های سبزها و قهوه‌ای‌ها سروکار دارید.
سبزها معمولا ضایعات غذایی هستند. پوست میوه و سبزیجات، قهوه و شاخه‌های گیاهان از دسته‌ی سبزها هستند. سبزها ماده‌ی اصلی برای رشد میکروب، یعنی نیتروژن اضافه، تولید می‌کنند. میکروارگانیسم‌ها قهرمان‌های واقعی این فرآیند هستند و مسؤولیت سنگین تجزیه بر عهده‌ی آن‌هاست.
قهوه‌ای‌ها کربن بیشتری دارند. شانه‌های تخم‌مرغ، روزنامه‌ها، برگ خشک و برگ‌های سوزنی کاج از این دسته هستند. قبل از قرار دادن قهوه‌ای‌ها در مخزن باید آن‌ها را کاملا خرد کنید.
برای اینکه بتوانید بهراحتی مواد سبز و قهوه‌ای را تشخیص داده و از هم جدا کنید یادتان باشد که مواد سبز معمولا مرطوب و مواد قهوه‌ای خشک هستند. وقتی مواد را در مخزن کمپوست قرار می‌دهید باید قهوه‌ای ها را در زیر و سبزها را روی قهوه‌ای‌ها بگذارید.
دیگز می‌گوید: «قهوه‌ای‌ها از اجزای کلیدی فرآیند کمپوست هستند چون اجازه می‌دهند آب و هوا در مخزن جریان پیدا کرده و به اصطلاح هوادهی انجام شود. این کار به ما اطمینان می‌دهد که میکروارگانیسم‌ها می‌توانند بهراحتی کار خودشان را انجام دهند. اگر میزان آب زیاد باشد میکروارگانیسم‌ها نمی‌تواند کار خودشان را به درستی انجام دهند و در آخر انبوهی زباله‌ی مرطوب و بدبو خواهیم داشت.»
برای اینکه این موضوع را بهتر به خاطر بسپارید باید به مخزن کمپوست خود به‌عنوان یک کومه‌ی آتش نگاه کنید. همان‌طور که آتش برای سوزاندن چوب به هوا نیاز دارد، تولید کمپوست هم به ورودی‌هایی برای تامین اکسیژن میکروب‌ها نیاز دارد. پس باید هوادهی به شکل مناسبی در مخزن به جریان افتد.
برای این کار باید ضایعات را لایه‌لایه در مخزن بریزید. ابتدا یک لایه قهوه‌ای و سپس یک لایه سبز، آن‌قدر این کار را انجام دهید تا ضایعات تمام شود. قطر هر لایه باید ۲ تا ۵ سانتی‌متر باشد پس تعداد لایه‌ها به میزان مواد زائد شما بستگی دارد. همچنین می‌توانید مقداری لایه‌ی قهوه‌ای در قسمت بالایی و آخرین لایه قرار دهید تا از جمع شدن حشرات و بو گرفتن مخزن جلوگیری کند.
نسبت ترکیب قهوه‌ای و سبز در هر دستورالعمل تولید کمپوست به یک شکل بیان شده است. از نسبت مساوی تا چهار قسمت قهوه‌ای و یک قسمت سبز در دستورالعمل‌های مرجع عنوان شده است اما در نهایت خواهید دید که میزان قهوه‌ای شما بیشتر از سبز است و مجبور هستید لایه‌های قهوه‌ای را ضخیم‌تر از سبز بریزید تا به خوب با هم ترکیب شوند و هوادهی به شکل مناسبی انجام شود.
مرحله‌ی ۵ – صبر کنید و هوادهی را ادامه دهید
فکر می‌کنید چقدر باید منتظر باشید؟ دیگز می‌گوید: «اگر هوا گرم باشد در مدت ۲ ماه کمپوست شما آماده است. اگر سرد باشد تولید کمپوست حداقل ۶ ماه طول می‌کشد. اما برای به دست آوردن بهترین کمپوست و تجزیه‌ی تمام قسمت‌هایش باید یک سال صبر کنید.»
در طول مدت زمانی که منتظر آماده شدن کمپوست هستید باید گاهی مواد را با کمک یک چوب بچرخانید یا برگردانید. مثال آتش را فراموش نکنید، باید مطمئن شوید که به همه‌ی قسمت‌ها هوا می‌رسد و بخشی مرطوب‌تر از حد معمول نیست. اگر نسبت سبز و قهوه‌ای مخزن شما مناسب باشد مواد به چرخش کمتری نیاز دارند و هر یک هفته یا ۱۰ روز باید این کار را انجام دهید.
هرچه ضایعات بیشتری داشته باشید، سرعت تولید کمپوست هم بیشتر می‌شود.
نیل می‌گوید: «برای فهمیدن زمان دقیق آماده شدن کمپوست باید از بینی‌اتان کمک بگیرید.» بوی بد کمپوست نشانه‌ی خوبی است. اگر بوی سطل زباله یا محل دفن زباله به مشامتان رسید یعنی کمپوست شما آماده‌ی استفاده است.» بوی کمپوست آماده شده مخلوطی از بوی چوب، خاک و بوی شیرین و ترش است. ظاهر آن هم مخملی و کرکی است. وقتی کمپوست شما آماده شد می‌توانید آن را در باغچه یا گلدان بریزید یا به همسایه‌ها و پارک محله بدهید تا به‌عنوان کود از آن استفاده کنند.
سخن آخر
تولید کمپوست در خانه کار سختی نیست فقط لازم است که هر ۵ مرحله را به شکل کامل انجام دهید و برای به نتیجه رسیدن کارتان صبر داشته باشید. ما در خانه ضایعات خوراکی زیادی تولید می‌کنیم که مستقیم به سطل زباله می‌روند و باعث تولید شیرآبه‌های آسیب‌رسان به طبیعت می‌شوند. اما با تولید کمپوست نه تنها میزان زباله‌ی تولیدی را کم می‌کنیم، بلکه یک کود طبیعی و مغذی برای گیاهانمان هم تولید کرده‌ایم. این کار چند مزیت برای طبیعت دارد؛ حجم زباله‌ی تولیدی کم شده است، شیرآبه‌ی مضر وارد طبیعت نمی‌شود و از کود شیمیایی برای پرورش گیاهان استفاده نمی‌کنیم. اگر شما هم تجربه‌ی تولید کمپوست در خانه را دارید در قسمت کامنت‌ها برایمان از تجربیاتتان بنویسید.
