هدررفتن غذا و اسراف آن، در دنیا به مشکلی بسیار بزرگ‌تر از آنچه تصور کنید تبدیل شده است. جالب است بدانید حدود یک‌سوم غذای تولیدشده در جهان به دلایل مختلف هدر می‌رود. این مقدار برابر با هدررفتن ۱٫۳ میلیارد تن مواد خوراکی در هر سال است. جالب‌تر اینجاست که کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند ایالات متحده آمریکا بیش از کشورهای درحال‌توسعه مواد غذایی را هدر می‌دهند. سازمان حافظت از محیطزیست این کشور اعلام کرده است که آمریکایی‌ها در سال به‌طور متوسط ۹۹ کیلوگرم غذا اسراف می‌کنند. اگر تابه‌حال فکر می‌کردید که هدردادن مواد غذایی مشکلی برای زندگی شما ایجاد نمی‌کند، بهتر است با هم نگاهی مجدد به این موضوع داشته باشیم. همچنین در این نوشته به معرفی ۲۰ نکته آسان و کاربردی برای کاهش و جلوگیری از هدر رفتن و اسراف مواد غذایی خواهیم پرداخت.
هدردادن مواد غذایی و تغییرات آب‌وهوایی
هدردادن مواد غذایی باعث هدررفتن منابع مالی مختلف میشود. از نگاه زیست‌محیطی غذای دورریخته‌شده در محل دفن زباله، گاز متان تولید می‌کند. متان دومین گاز گلخانه‌ای مخرب است که تغییرات آب‌و‌هوایی‌ِ سال‌های اخیر از نتایج تولید این گاز است.
اسراف غذا باعث کمبود آب میشود
با هدردادن غذا در حقیقت حجم زیادی آب هم اسراف میشود. به گزارش «مؤسسه منابع جهانی»، ۲۴ درصد از آب استفاده‌شده برای کشاورزی به دلیل هدردادن غذا اسراف میشود. این مقدار برابر با ۴۵ ترلیون گالن، معادل ۱۷۰ ترلیون لیتر است.
ممکن است این اعداد شما را متعجب کرده باشد اما خوب است بدانید که با رعایت نکات بسیار ساده‌ای که در این مقاله به آنها اشاره می‌کنیم، می‌توانید این ضرر را به‌نحو قابل‌توجهی کاهش بدهید.
۲۰ روش برای کاهش اسراف مواد غذایی
۱. هوشمندانه خرید کنید
بسیاری از مردم عادت دارند مواد غذایی را بیشتر از نیاز خود خریداری کنند. درحالی‌که خرید انبوه و یکباره، راحت‌تر و به‌صرفه‌تر به‌نظر می‌رسد اما تحقیقات نشان داده است که این روش موجب افزایش خرید مواد غذایی اضافه میشود.
برای جلوگیری از خرید مواد غذایی اضافه سعی کنید به‌جای خرید هفتگی، در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر به فروشگاه‌های مواد غذایی مراجعه کنید. با این کار خرید مواد غذایی غیرضروری را کاهش می‌دهید.
سعی کنید پیش از مراجعه به فروشگاه، همه‌ی مواد غذایی باقی‌مانده از خرید قبلی را مصرف کنید تا آنها را را بی‌دلیل دور نریزید.
همچنین بهتر است قبل از رفتن به مرکز خرید فهرستی از نیازهای خود تهیه کنید و فقط به قصد خرید آنها به فروشگاه بروید. این کار باعث میشود خریدهای بی‌دلیل کمتری انجام بدهید و از هدررفتن مواد غذایی جلوگیری کنید.
۲. مواد غذایی را به‌شکل درست نگهداری کنید
اگر برای نگهداری مواد غذایی تمهیدات مناسبی نداشته باشید، دورریز غذاهای شما بسیار زیاد خواهد شد. بنابه گزارش مرکز تحقیقات شورای حفاظت منابع طبیعی آمریکا، دوسوم میزان هدررفتن غذا به دلیل فساد مواد غذایی است. بسیاری از مردم با نحوه‌ی ذخیره‌سازی میوه‌ها و سبزیجات آشنا نیستند که این امر موجب فاسدشدن زودرس و عدم امکان استفاده از مواد غذایی خریداری‌شده میشود.
برای مثال سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، سیر، خیار و پیاز باید در دمای اتاق نگه داشته شوند و هرگز نباید آنها را منجمد کرد.
جداسازی خوراکی‌هایی که گاز اتیلن تولید می‌کنند روش مناسبی برای جلوگیری از فاسدشدن سریع مواد غذایی است. اتیلن سرعت رسیدن و کامل‌شدن فرایند رشد میوه را افزایش می‌دهد که درنهایت منجربه فاسدشدن میوه میشود.
مواد غذایی‌ای که درحال رسیدن از خود گاز اتیلن آزاد می‌کنند عبارتند از:
- موز؛
- آووکادو؛
- گوجه‌فرنگی؛
- طالبی؛
- هلو؛
- گلابی؛
- پیازچه.
۳. نحوه‌ی حفظ و نگهداری مواد غذایی را یاد بگیرید
اگر فکر می‌کنید تخمیرکردن و ترشیانداختن مواد غذایی به‌تازگی باب شده‌اند جالب است بدانید که این روش‌های نگهداری از هزاران سال پیش به‌کار گرفته می‌شده است؛ برای مثال روش ترشیانداختن با نمک یا سرکه از ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد رواج داشته است.
ترشیانداختن، خشک‌کردن، تهیه‌ی کنسرو، تخمیر، انجماد و … همگی روش‌هایی هستند که می‌توانید برای طولانی‌ترشدن مهلت استفاده از غذا به‌کار ببرید و درنتیجه تولید زباله را کاهش بدهید.
بیشتر روش‌های نگهداری، ساده و چه‌بسا سرگرم‌کننده هستند. این روش‌ها نه‌تنها اثرات کربنی را کاهش می‌دهند، بلکه پول شما را نیز ذخیره می‌کنند.
برای مثال کنسروکردن سیب‌های رسیده و تبدیل آنها به سس سیب یا درست‌کردن ترشی با هویج تازه، یک محصول خوشمزه و بادوام را به‌وجود می‌آورد که حتی کودکان نیز از آن لذت می‌برند.
۴. در خرید موادغذایی کمال‌گرا نباشید
آیا می‌دانید زیرورو کردن بیش‌ازحد میوه‌ها برای سواکردن میوه‌‌ی عالی و فوق‌العاده به‌نوعی اسراف محسوب میشود؟ با وجود طعم و مواد مغذی یکسان، افراد اغلب از میوه‌ها و سبزیجاتی که شکل زیبایی ندارند صرف‌نظر می‌کنند.
مصرف‌کننده به دنبال میوه و سبزی بی‌عیب‌ونقص است و به‌این‌ترتیب بخش بزرگی از محصولات کشاورزی خوب و مناسب اسراف میشود. برخی فروشگاه‌ها برای فروش مواد غذایی نه‌چندان عالی و درجه‌یک، تخفیفات قابل‌توجهی پیشنهاد می‌کنند تا هدررفتن آنها کاهش بیابد. پیشنهاد می‌کنیم مواد غذایی نه‌چندان عالی را نیز از فروشگاه‌ها یا کشاورزان خریداری کنید.
۵. یخچال را مرتب کنید
حتما ضرب‌المثل «از دل برود هرآنچه از دیده برفت» را شنیده‌اید. این ضرب‌المثل را برای مواد غذایی هم می‌توان به‌کار برد. وقتی یخچال خانه‌ی شما پر از مواد خوراکی است بسیار جذاب به‌نظر می‌رسد اما درنهایت به اسراف مواد غذایی ختم میشود.
مواد غذایی را طوری در یخچال بچینید که بتوانید به‌راحتی آنها را ببینید و زمان خرید و مهلت استفاده از آنها را در نظر داشته باشید تا از فاسدشدن آنها جلوگیری کنید.
برای مصرف خوراکی‌ها از روش اولویت‌بخشی استفاده کنید و موادی را که زودتر خریداری کرده‌اید، زودتر مصرف کنید. برای مثال اگر یک بسته ماده غذایی مشابه آنچه هم‌اکنون دارید، خریده‌اید آن را پشت بسته‌ی قدیمی‌تر قرار بدهید. با این کار از فاسدشدن و اسراف ماده غذایی قدیمی‌تر جلوگیری می‌کنید.
۶. باقیماندهی غذا را نگه دارید
مسئله‌ی مواد غذایی باقی‌مانده فقط مختص زمان برگزاری جشن‌ها و مهمانی‌ها نیست. بسیاری از وعده‌های غذایی ما کامل مصرف نمی‌شوند و هرچند سعی می‌کنیم باقیماندهی غذا را نگهداری کنیم، اغلب فراموش می‌کنیم آنها را مصرف کنیم و زمانی متوجه می‌شویم که دیگر قابل مصرف نیستند.
قراردادن باقیماندهی مواد غذایی در ظروف شیشه‌ای شفاف به شما کمک می‌کند که وجود آنها را فراموش نکنید.
اگر هر روز و برای هر وعده غذا درست می‌کنید تعیین یک روز برای مصرف هرآنچه در یخچال انباشته شده است روش مناسبی برای اجتناب از دورریختن غذاست. به‌علاوه این کار موجب صرفه‌جویی در هزینه و زمان شما نیز میشود.
۷. پوست میوه‌ها را هم مصرف کنید
بیشتر افراد پوست میوه، سبزیجات و مرغ را جدا می‌کنند و دور می‌ریزند. تأسف‌بار است چراکه بخش زیادی از مواد مغذی این خوراکی‌ها در بخش خارجی آنها قرار دارد. برای مثال پوست سیب داری مقدار زیادی فیبر، ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست. همچنین دانشمندان در پوسته‌ی سیب موادی با نام تری‌ترپنوئیدها یافته‌اند که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی در بدن عمل می‌کنند و قابلیت مقابله با سرطان دارند.
پوست مرغ نیز حاوی مواد مفیدی همچون ویتامین A، ویتامین B، پروتئین و چربی‌های سالم است. مرغ همچنین منبع مفیدی از آنتی‌اکسیدان سلنیوم است که به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کند.
این فواید تنها به پوست سیب و مرغ محدود نیستند؛ پوست سیب‌زمینی، هویج، خیار، انبه، کیوی و بادمجان نیز قابل خوردن و مغذی هستند (البته وجود مواد شیمیایی در نمونه‌های صنعتی و موارد منع مصرف را نیز باید در نظر گرفت). مصرف پوسته‌ی مواد نه‌تنها مفید بلکه خوشمزه هم هست و موجب صرفه‌جویی در هزینه‌ها و کاهش هدررفتن غذا میشود.
۸. زرده تخم‌مرغ را دور نریزید
هرچند افراد بسیاری رژیم کم‌چربی را کنار گذاشته‌اند اما بسیاری از افراد همچنان هنگام مصرف تخم‌مرغ از زرده آن صرف‌نظر می‌کنند که اغلب به دلیل نگرانی از نقش آن در افزایش سطح کلسترول خون است.
بااین‌حال بررسی‌ها نشان داده است که برای بیشتر افراد، مصرف کلسترول مطابق برنامه‌ی غذایی تأثیر نامحسوسی بر میزان کلسترول خون دارد. درواقع کبد شما بخش عمده‌ی کلسترول بدن را تولید و دائما سطح آن را در خون تنظیم می‌کند. اگر کلسترول بیشتری مصرف کنید، کبد کلسترول کمتری تولید می‌کند. همچنین بررسی‌ها نشان داده است که اکثر افراد حتی با کلسترول بالا می‌توانند بدون خطر از یک تخم مرغ کامل بهره ببرند.
زرده تخم‌مرغ حاوی مقادیر بالایی پروتئین، ویتامین A، آهن، سلنیوم و ویتامین B است. اگر این بخش از تخم‌مرغ را به دلیل مزه آن مصرف نمی‌کنید، می‌توانید آنها را به دیگر مواد غذایی اضافه کنید تا عطر و طعم آن پوشیده شود. همچنین می‌توانید از زرده تخم‌مرغ برای تهیه‌ی ماسک مرطوب‌کننده‌ی مو استفاده کنید.
۹. دانه‌ی میوه‌ها را به‌عنوان بذر نگهداری کنید
بخش وسیعی از ۰٫۶ میلیارد کیلوگرم کدوتنبلی که در سال در ایالات متحده تولید میشود، به هدر می‌رود. هرچند حکاکی روی این کدوها در جشن هالوین مرسوم است اما روش‌هایی برای جلوگیری از هدررفتن آن وجود دارد. در کنار مغز خوشمزه‌‌ی این محصول، بذر آن نیز لذیذ و مقوی است. منیزیم و مواد معدنی مفیدی برای سلامت قلب و خون در این محصول وجود دارد که به بهبود میزان قند خون و فشار خون کمک می‌کند.
برای نگهداری از بذر کدوتنبل آنها را بشویید و خشک کنید. سپس با کمی روغن زیتون و نمک تفت بدهید. از دانه‌های بلوط نیز می‌توان با همین روش استفاده کرد.
۱۰. مواد غذایی را مخلوط کنید
مخلوط کردن مواد غذایی مغذی ترکیب لذیذی را به‌وجود می‌آورد و از هدررفتن غذا جلوگیری می‌کند.
شاید ساقه، ریشه و پوست محصولات کشاورزی از نظر ظاهر چندان اشتهاآور نباشند نباشند، اما افزودن آنها به یک اسموتی (مخلوط میوه) روشی برای بهره‌بردن از منافع سرشار آنهاست.
ساقه‌ی سبزی‌هایی مانند کلم و گوجه‌فرنگی که مملو از فیبر و مواد مفید هستند، تکه‌های چغندر، توت‌فرنگی و هویج، چاشنی فوق‌العاده‌ای به‌نظر می‌رسند. پوست میوه و سبزیجات، گیاهان پلاسیده، موزهای بسیار رسیده، ساقه‌های شکسته‌ی بروکلی و خیلی موارد دیگر را می‌توان به‌نحوی به جریان مصرف و استفاده بازگرداند.
۱۱. از مواد باقیماندهی آشپزی‌تان غذای دیگری درست کنید
آماده‌سازی غذا برای مصرف در آینده روش مناسبی برای استفاده از مازاد مواد غذایی است. سر، ساقه‌ها، پوست و هر بخش باقیماندهی مواد غذایی را با کمی روغن زیتون یا کره مخلوط و سپس آب را به آن اضافه کنید و از ترکیب معطری که به‌وجود می‌آید لذت ببرید.
این روش تنها به سبزیجات محدود نمی‌شود. به‌جای اینکه باقیماندهی مرغ یا استخوان‌های گوشت شام دیشب خود را دور بریزید، می‌توانید آنها را با سبزی‌ها، گیاهان و آب بجوشانید و یک آبگوشت خانگی تهیه کنید که در فروشگاه‌های مواد غذایی نیز یافت نمی‌شود.
۱۲. آب را با سبزی و میوه طعم‌دار کنید
خوشبختانه می‌توان به آب عطروطعم داد و از این طریق هم‌زمان از هدردادن غذا اجتناب کرد. بسیاری افراد به‌اندازه‌ی کافی آب مصرف نمی‌کنند. یک راه آسان برای دریافت آب بیشتر این است که آن را خوشمزه کنید! می‌توانید پوست مرکبات، سیب و خیار را به آب اضافه و آن را طعم‌دار کنید.
گیاهان وحشی و توت‌ها نیز گزینه‌ی مناسبی برای افزودن به بطری آب است. پس از اتمام آب، مجددا میوه و گیاهان باقی‌مانده را به یک ترکیب شیرین اضافه کنید تا هدررفتن این‌گونه مواد غذایی به صفر برسد.
۱۳. اندازه‌ی وعده‌های خود را اصلاح کنید
پرخوری معضل بیشتر افراد است. حتما وعده‌های غذایی را در اندازه‌ی معقول و مناسب میل کنید. این کار علاوه بر کمک به کاهش وزن، موجب کاهش اسراف هم میشود.
ممکن است چندان نسبت به این مسئله حساس نباشید اما بدانید که هدررفتن غذا تأثیر عمده‌ای بر محیط‌زیستی که در آن زندگی می‌کنیم، دارد. آگاهی نسبت به اینکه چقدر گرسنه هستید و به چه مقدار غذا نیاز دارید به شما کمک می‌کند در هر وعده اندازه‌ی غذای خود را تنظیم کنید. این کار تأثیر بسزایی در کاهش هدررفتن مواد غذایی دارد.
۱۴. از یخچال خود بهینه استفاده کنید
منجمد‌کردن یکی از بهترین روش‌های نگهداری و حفظ مواد غذایی است و انواع بسیاری از خوراکی‌ها را می‌توان به این روش نگهداری کرد.
برای مثال می‌توان سبزی‌هایی را که برای استفاده در سالادها کمی نرم هستند، در فریزر قرار داد و در پخت موادغذایی دیگر به‌کار برد.
مازاد خوراکی‌های گیاهی را می‌توان با روغن زیتون و سیر خردشده ترکیب کرد، سپس آنها را در مکعب‌های یخ قرارداد و به‌عنوان چاشنی و افزودنی در دیگر غذاها استفاده کرد. همچنین می‌توانید باقیماندهی وعده‌های غذایی را نیز منجمد کنید. با این کار همیشه یک وعده غذایی سالم و خانگی در دسترس دارید.
۱۵. از زمان انقضای مواد غذایی آگاه باشید
تاریخ تولید و تاریخ انقضا از مهم‌ترین اطلاعاتی است که شرکت‌ها روی بسته‌بندی مواد غذایی چاپ می‌کنند تا مصرف‌کننده از زمان احتمالی فاسدشدن محصول آگاه شود. البته در بسیاری از کشورها، دولت این تاریخ‌ها را تنظیم نمی‌کند؛ درواقع تعیین این تاریخ بر عهده‌ی شرکت تولید‌کننده‌ی مواد غذایی است که تاریخی را برای ضمانت سلامت محصول مشخص می‌کنند.
در حقیقت قسمت بزرگی از مواد غذایی، حتی پس از تاریخ انقضای خود، همچنان قابل‌مصرفند. درواقع گاهی تاریخ «فروش تا زمانِ» به خرده‌فروشان ابلاغ میشود تا مشخص شود محصول تا چه تاریخی باید به فروش برسد یا از قفسه‌ی فروش حذف شود. در بعضی کشورها نیز «بهترین زمان مصرف تا تاریخِ» برای تعیین بهترین بازه‌ی زمانی خرید و مصرف، بر روی محصولات چاپ میشود که هیچ‌یک از این دو به معنای غیرقابل مصرف بودن ماده غذایی نیست.
درحالی‌که بسیاری از این برچسب‌ها مبهم هستند، اصطلاح «استفاده تا زمانِ تاریخ انقضا» بدین معنی است که ممکن است پس از گذشت تاریخ مذکور از کیفیت ماده غذایی کاسته شود. هم‌اکنون جنبش‌های اجتماعی برای ایجاد شفافیت بیشتر برای مصرف‌کنندگان در مورد تاریخ‌های تولید و انقضای محصولات به حرکت درآمده است.
بااین‌حال بهتر است همچنان نسبت به تاریخ انقضا و دیگر تاریخ‌های ثبت‌شده دقت کنید و اگر از زمان انقضای محصولی گذشته است حتی برای صرفه‌جویی، خطری برای خود و خانواده‌تان نسازید.
۱۶. از مواد باقی مانده کمپوست بسازید
ساخت کمپوست از باقیماندهی برخی مواد غذایی روش مناسبی برای تهیه‌ی کودهای کشاورزی و راهی برای بازیافت این مواد است. دستگاه‌های کمپوست‌سازی در سایزهای کوچک برای استفاده در آشپزخانه در بازار وجود دارد که با خرید آنها هم می‌توانید پسماندهای مواد غذایی‌تان را بازیافت و تبدیل به کود کنید و هم مانع هدر رفتن بیش از حد مواد غذایی شوید.
۱۷. ناهار خود را بسته‌بندی کنید
گرچه بیرون‌رفتن با همکاران برای صرف ناهار یا خرید غذا از رستوران موردعلاقه‌تان لذت‌بخش است، اما این عادت هزینه‌بر است و موجب تولید زباله‌های غذایی بیشتری میشود.
یک راه مفید برای صرفه‌جویی در پول و کاهش تولید کربن این است که ناهار خود را در خانه تهیه کنید و آن را به‌صورت بسته‌بندی‌شده به محل کار ببرید. به این منظور می‌توانید از باقیماندهی وعده‌های غذایی قبلی یک ترکیب سالم و لذت‌بخش برای ناهارتان تهیه کنید.
۱۸. تفاله‌ها را دور نریزید
اگر عادت دارید هرروز پیش از رفتن به کار قهوه بنوشید، حتما تفالهی قهوه بسیاری تولید می‌کنید. جالب است بدانید این تفاله‌هایی که نادیده می‌گیرید، فواید و کاربردهای بسیاری دارند.
اگر به کشت گیاهان علاقه دارید، خوبی است بدانید تفالهی قهوه کود مناسبی برای کشت است. این تفاله‌ها سرشار از نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند که مواد مغذی موردنیاز گیاهان به‌شمار می‌آیند.
تفالهی قهوه برای دفع پشه به‌طور طبیعی به‌کار می‌رود. در حقیقت، بررسی‌ها نشان داده است که پخش تفالهی قهوه در زمین‌های گیاهی موجب دورشدن پشه‌های ماده و مانعِ تخم‌ریزی در آن ناحیه است.
۱۹. در آشپزخانه خلاق باشید
یکی از فواید آشپزی‌کردن این است که می‌توانید دست‌پخت خود را آن‌طور که دوست دارید تغییر بدهید و مواد و عطروطعم دلخواه خود را به آن بیفزاید. وقتی خودتان آشپزی کنید می‌توانید از مواد غذایی باقی‌مانده مجددا استفاده کنید و ترکیب جدید بسازید.
ساقه‌ها و ریشه‌های گیاهان افزودنی‌های خوشمزه‌ای برای سوپ و غیره هستند. سیر و پیاز نیز عطروطعم خوبی به مواد غذایی می‌دهند.
۲۰. قناعت پیشه کنید
اگر می‌خواهید به پوست صورت خود ماسک بزنید به‌جای خرید محصولات شیمیایی که غالبا مضر هستند، در پول خود صرفه‌جویی کنید و ماسک خانگی بسازید. برای مثال میوه آووکادو شامل چربی‌های مفید، آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E است که گزینه‌ی مناسبی برای ماسک صورت است.
برای ساخت یک ترکیب فوق‌العاده برای پوست و مو، آووکادوی رسیده و نرم شده را با کمی عسل مخلوط کنید.
ترکیب تفالهی قهوه با کمی شکر و روغن زیتون نیز تقویت‌کننده‌ی موضعی قوی‌ای برای بدن است. همچنین می‌توانید از چای‌های کیسه‌ای استفاده‌شده یا تکه‌های خیار برای کاهش برآمدگی زیر چشم استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
روش‌های فراوانی برای جلوگیری از اسراف و استفاده‌ی مجدد از مواد غذایی وجود دارد. نکاتی که در این مقاله به آموزش آنها پرداختیم علاوه بر کاهش هدررفتن مواد غذایی به کاهش هزینه‌های شما نیز کمک می‌کند.
با تفکر بیشتر در مورد مقدار غذایی که هرروز در خانه‌ی شما دور ریخته میشود، می‌توانید تغییرات مثبتی برای نگهداری از ارزشمندترین منابع زمین ایجاد کنید.
درواقع شما حتی با ایجاد تغییرات جزئی در شیوه‌ی خرید، آشپزی و مصرف غذا، به‌راحتی می‌توانید به حفظ محیطزیست کمک کنید. با کمی تلاش می‌توانید به‌طور شگفت‌آوری مقدار زباله‌های غذایی و اسراف خوراکی‌ها را کاهش بدهید. این کار علاوه‌بر اینکه موجب صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان میشود، کمی از فشار وارد بر طبیعت نیز می‌کاهد.
