تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی یک عفونت ویروسی است. ناگهان متوجه زخم‌هایی در دستگاه تناسلی خود می‌شوید و به دنبال آن احساس سوزش شدید می‌کنید و دچار ضعف و تب می‌شوید. پزشک پس از گرفتن چند آزمایش تشخیص می‌دهد به تبخال تناسلی که به (Genital herpes) نیز معروف است مبتلا شده‌اید. در ادامه با روشهای کنترل و درمان تبخال تناسلی آشنا شوید.
تبخال تناسلی چیست؟
تبخال تناسلی یک بیماری عفونی شایع است که از طریق برقراری روابط جنسی منتقل می‌شود. عامل اصلی ایجاد کننده‌ی این عفونت نوعی ویروس با نام هرپس سیمپلکس (Herpes simplex) می‌باشد که دارای دو تیپ 1 و 2 است.
توجه داشته باشید که تبخال تناسلی با بیماری زگیل تناسلی کاملا متفاوت است.
علائم تبخال تناسلی زنان و مردان
تبخال تناسلی به شکل تاول‌هایی آبدار و دردناک در ناحیه‌ی تناسلی و مقعد ایجاد می‌شود که پس از گذشت چند روز پاره شده و زخم‌های عفونی دردناکی را از خود برجای می‌گذارند. پس از چند روز محل این زخم خشک شده و هیچ اثری هم از آن باقی نخواهد ماند و این روند به صورت دوره‌ای تا پایان عمر ادامه می‌یابد.
تبخال تناسلی در زنان
زنان از زمانی که فعالیت جنسی خود را آغاز می‌کنند احتمال ابتلا به تبخال تناسلی برای آنها وجود دارد. همچنین علاوه بر رابطه‌ی جنسی امکان انتقال آلودگی از طریق تماس مستقیم پوستی و ترشحات تنفسی افراد آلوده هم وجود دارد.
علائم تبخال تناسلی در زنان به شرح زیر است:
- وجود تاول‌های آبدار و عفونی در اطراف واژن، دهانه‌ی رحم، مقعد، باسن و پاها
- احتمال بروز تب، سردرد و استفراغ خفیف
- ترکیدن تاول‌ها پس از گذشت چند روز و خشک شدن محل زخم
- وجود علائمی شبیه به سرماخوردگی نظیر تب، التهاب غدد لنفاوی و کوفتگی
- ترشحات آبکی واژینال
- سوزش ادراری
- درد در ناحیه لگن و پاها
- احساس سوزش و خارش در محل زگیل‌ها
تبخال تناسلی در مردان
مردان هم به اندازه ی زنان در معرض ابتلا به تبخال های تناسلی قرار دارند و با توجه به نوع روابط جنسی شان تبخال های تناسلی می تواند در نواحی مختلف تناسلی و مقعد به وجود بیاید.
- وجود تاول‌های آبدار و عفونی در اطراف آلت تناسلی، بیضه، مقعد، باسن و پاها
- احتمال بروز تب، سردرد و استفراغ خفیف
- ترکیدن تاول‌ها پس از گذشت چند روز و خشک شدن محل زخم
- وجود علائمی شبیه به سرماخوردگی نظیر تب، التهاب غدد لنفاوی و کوفتگی
- ترشحات آبکی از مجاری ادراری
- سوزش ادراری
- درد در ناحیه لگن و پاها
- احساس سوزش و خارش در محل زگیل‌ها
تفاوت تبخال تناسلی با زگیل تناسلی
ویروس زگیل تناسلی و تبخال تناسلی هر دو موجب زخم‌هایی در ناحیه تناسلی می‌شوند اما هر دوی این ویروس‌ها ممکن است بدون هیچ علامتی در بدن وجود داشته باشند. اگرچه هر دو شباهت زیادی دارند اما ویروس زگیل تناسلی شایع‌تر از ویروس تبخال تناسلی است. در واقع، تقریبا تمام افراد از نظر جنسی فعال ممکن است در طول زندگیشان حداقل یکبار به ویروس زگیل تناسلی مبتلا شوند. اما برای افراد از نظر جنسی فعال، احتمال ابتلا به یکی از این دو ویروس یا هر دوی این ویروس‌ها وجود دارد.
تفاوت در علائم
- زگیل تناسلی: دارای رایج‌ترین علامت‌ها هستند. با این وجود در برخی موارد، ویروس زگیل تناسلی یا همان HPV هیچگونه علامتی ندارد.
- تبخال تناسلی: نیز ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد اما معمولا نشانه‌های آن شامل زخم و تاول یا خارش و درد پس از ابتلا به عفونت هستند.
تفاوت در روش تشخیص
- زگیل تناسلی: آزمایش‌هایی برای شناسایی ویروس زگیل تناسلی وجود دارند و اغلب همراه با پاپ اسمیر انجام می‌شوند. همچنین با معاینه زگیل‌ها نیز می‌توان این بیماری را تشخیص داد.
- تبخال تناسلی: معاینه بدنی اغلب در صورت وجود تاول‌ها انجام می‌شود. گاهی نمونه‌ای برای کشت ویروسی گرفته می‌شوند.
تفاوت در درمان
- زگیل تناسلی: گزینه‌های درمانی خود ویروس زگیل تناسلی را نمی‌توان درمان کرد اما می‌توان داروهایی را برای درمان زگیل تجویز کرد. همچنین زگیل‌ها را می‌توان با فریز یا لیزر درمان کرد. دیسپلازی دهانه رحم ناشی از ویروس زگیل تناسلی را می‌توان توسط شیوه‌هایی همانند کونیزاسیون، LEEP و غیره درمان نمود.
- تبخال تناسلی: خود ویروس تبخال تناسلی را نمی‌توان درمان کرد اما داروهای ضد ویروس می‌توانند علائم را درمان کنند و احتمال عود دوباره تبخال تناسلی را کاهش دهند.
تفاوت در پیشگیری از ابتلا
- زگیل تناسلی: پیشگیری هیچ راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس زگیل تناسلی وجود ندارد اما می‌توان سعی کرد که در رابطه جنسی از کاندوم استفاده کرد و به طور مرتب آزمایش‌های غربالگری پاپ اسمیر یا کولپوسکوپی را انجام داد. همچنین می‌توان واکسن گارداسیل را برای پیشگیری از ابتلا به تیپ های 6، 11، 16 و 18 ویروس زگیل تناسلی تزریق کرد.
- تبخال تناسلی: رابطه جنسی با کاندوم نه تنها برای رابطه جنسی واژینال و رابطه جنسی مقعدی می‌تواند از ابتلا به تبخال تناسلی جلوگیری کند بلکه رابطه جنسی با کاندوم برای سکس دهانی نیز می‌تواند مانع ابتلا به تبخال دهانی شود.
کنترل و درمان تبخال تناسلی
در حال حاضر درمانی برای ویروس تبخال تناسلی وجود ندارد اما درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند علائم را کاهش دهند و احتمال انتقال ویروس به شریک جنسی را کاهش دهند. در ادامه با روشهای کنترل و درمان تبخال تناسلی آشنا شوید.
1. روحیه خود را از دست ندهید
حتماً می‌پرسید چرا؟ به دو دلیل: اول آن که اگر شما هم مثل بیشتر مردم باشید، پس از اولین حمله که ظرف 2 تا 3 هفته پایان می‌یابد، حمله‌های بعدی غیرمتوالی بوده و به احتمال قوی به شدت دفعه اول نخواهند بود. دوم آنکه اگر جزو دسته‌ای باشید که بیماری برایشان مشکل ایجاد می‌کند، امروزه دارویی به نام آسیکلوویر (Acyclovir) وجود دارد که تا 90% از احتمال بروز حمله‌های بعدی جلوگیری می‌کند.
به طور خلاصه می‌توان گفت چه بیماری به سر طبیعی خود ادامه دهد و چه از دارو کمک گرفته شود بروز این بیماری نباید موجب ناامیدی فرد شود.
2. کسب آگاهی در مورد تبخال تناسلی
به مطالعه در مورد بتبخال تناسلی بپردازید، با پزشکان در این مورد صحبت کنید، سعی کنید تا حد ممکن افکار منفی را از خود دور کنید و هرچه بیشتر به خود مسلط شوید.
3. تقویت سیستم ایمنی بدن
متخصصان هنوز به درستی نمی‌دانند چه چیز سبب می‌شود ویروس هرپس به مدت طولانی در بدن مقیم شود، یکباره فعال شده و تولید بیماری و مشکل کند. اما بسیاری بر این عقیده‌اند که تضعیف سیستم ایمنی بدن درست مانند یک کلانتر پیر مست در شهر غربی است که از سارقان و راهزنان مسلح دعوت به بازگشت می‌کند.
صحت و سقم وجود رابطه بین تضعیف سیستم ایمنی بدن و بروز بیماری به هر میزان که باشد، علاقلانه است که سیستم ایمنی خود را با مصرف غذاهای مناسب، آرامش، استراحت و ورزش منظم قوی نگه دارید.
4. استفاده از آب و صابون
به محض کشف و رویت زخم بر روی دستگاه تناسلی احتمالاً سعی می‌کنید عامل مولد بیماری را با انواع داروهای موجود در قفسه داروی خود بمباران کنید. دست نگه دارید، این کار را نکنید. در مورد زخم‌های ناحیه تناسلی نیز مانند بقیه زخم‌ها، احتمالاً بروز عفونت ثانویه وجود دارد و تنها چیزی که برای پاکیزه نگه داشتن موضع از باکتری‌ها نیاز دارید مقداری آب و صابون است.
با داروهای موجود در قفسه دارویی خود هرگز قادر به کشتن ویروی هرپس نخواهید بود و تنها ممکن است وضع را وخیم‌تر کنید.
آسیکلوویر تنها دارویی است که در درمان تبخال تناسلی موثر است.
5. عدم استفاده از پمادها
زخم‌های ناحیه تناسلی برای بهبود به هوای زیادی نیاز دارند. ژل‌های هیدروکربنی و پمادهای آنتی بیوتیک مانع از رسیدن هوا به زخم و کند شدن روند بهبودی می‌گردند. هرگز از کرم‌های کورتیزون که مانع از فعالیت سیستم ایمنی می‌شوند و به این ترتیب موجب رشد بیشتر ویروس می‌گردند استفاده نکنید.
6. تسکین موضع به وسیله گرما
در پی اولین حمله و یا حمله شدید ثانویه، دوش گرفتن یا حمام کردن با آب گرم به منظور رساندن آب گرم به ناحیه تناسلی 3 یا 4 بار در روز بسیار تسکین دهنده است.
پس از دوش گرفتن، ناحیه تناسلی را با سشواری که روی درجه خنک یا ملایم تنظیم شده کاملاً خشک نمایید و احتیاط کنید که با این کار موجب سوختگی ناحیه تناسلی نشوید. هوای سشوار همچنین باعث تسکین موضع شده، احتمالاً روند بهبودی زخم را تسریع می‌کند.
7. استفاده از لباس زیر نخی و گشاد
از آنجا که رسیدن هوا برای بهبود زخم‌های ناحیه تناسلی الزامی است، لازم است حتماً از لباس‌های زیر گشاد و نخی (نه مصنوعی) استفاده شود. خانم‌ها اگر ناگزیرید از جوراب شلواری‌های نایلونی استفاده کنید قبل از هر چیز از نخی بودن قسمت بالای آن اطمینان حاصل کنید.
8. تخلیه مثانه
تخلیه ادرار برای مبتلایان تبخال تناسلی می‌تواند به دلیل اسیدی بودن ادرار و تماس آن با زخم، تولید درد و ناراحتی کند. این مساله به ویژه در مورد زنان بیشتر صادق است. سعی کنید به کمک یک تکه دستمال لوله شده از برخورد ادرار با زخم جلوگیری کنید. یا می‌توانید پس از استحمام در آب مورد در وان حمام عمل تخلیه مثانه را انجام دهید.
9. به زخم‌ها دست نزنید
هر چند این بیماری به تبخال تناسلی معروف است اما امکان انتقال ویروس به نقاط دیگر بدن از طریق لمس زخم و تماس انگشتان با دهان یا چشم وجود دارد. به همین دلیل دست نزدن به زخم بسیار مهم است. اگر احتمال میدهید که حین خواب دستتان با زخم تماس پیدا کند به کمک یک پارچه توری مثل گاز، از زخم محافظت کنید.
10. مصرف مکمل‌ها
برخی از مردم و حتی پزشکان معتقدند موادی مانند روی که به شکل پماد و کپسول در دسترس است، اسد آمینه لیزین و هیدروکسی تولوئن بوتیله، اگر به عنوان مکمل غذایی مصرف شوند، می‌توانند از بروز حملات ویروسی جلوگیری کنند.
برخلاف مطالعات پراکنده که در خصوص تاثیر این مواد بر ویروس صورت گرفته، این درمان‌ها، درمان‌های به اثبات رسیده و قابل قبولی برای همه پزشکان نیستند. اگر تصمیم دارید از این روش استفاده کنید لازم است بدانید که دوز بالای این موارد خطرناک است و مصرف آنها تنها باید تحت نظر پزشک صورت گیرد.
آیا درمان تبخال تناسلی با روغن کرچک امکان‌پذیر است؟
روش شکم روغن کرچک بمالید، حتماً می‌پرسید چرا؟ زیرا یک سیستم ایمنی قوی می‌تواند مناع از فعال شدن ویروس هرپس شود و روغن کرچک موجب تقویت سیستم دفاعلی بدن می‌شود.
به منظور استفاده بهینه از روغن کرچک جهت تقویت ایمنی، پیشنهاد می‌شود که ابتدا با یک فنجان روغن کرچک شروع کنید و یک قطعه پارچه پشمی را در آن خیس کنید. پارچه اشباع شده از روغن کرچک را روی شکم قرار دهید و آن را با یک تکه نایلون بپوشانید و در نهایت روی پوشش نایلونی از کیسه آب گرم استفاده کنید.
یک ساعت به همان حال بمانید. در ابتدا این عمل را روزی یک بار، به مدت 1 ماه تکرار کنید. سپس تعداد دفعات را به سه بار در هفته کاهش دهید اما در صورت شدن گرفتن بیماری دفعات را افزایش دهید.
روشهای پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران
فراموش نکنید که شما چگونه به بیماری مبتلا شدید. اکنون وظیفه شماست که از انتقال آن به دیگران جلوگیری نمایید. هنگامی که در ناحیه تناسلی زخم دیده می‌شود بیماری بسیار مسری است، پس از آمیزش اجتناب کنید.
ولی هنگامی که زخم‌ها قابل دیدن نیستند احتمال انتقال ویروس به دیگری کمتر است. با این وجود جهت احتیاط بیشتر باید از کاندوم استفاده شود. توجه داشته باشید که اگر در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستید، به این معنی نیست که هرگز به نوع دیگری تبخال تناسلی مبتلا نخواهید شد.
هر چند این مساله اغلب اتفاق نمی‌افتد، اما احتمال بروز تبخال تناسلی با بیش از یک نوع ویروس غیرممکن نیست.
هشدار پزشکی: درمان با آسیکلوویر
- اگر به نوع شدید و عود کننده تبخال تناسلی مبتلا هستید، لازم است جهت درمان با داروی آسیکلوویر که اثر ان در تسریع بهبود زخم و کاهش شدت بیماری به اثبات شده به پزشک مراجه کنید.
- اگر برای اولین یا چندمین بار دچار بیماری شده‌اید، یا اگر فکر می‌کنید بیماری شما از نوع عودکننده آن خواهد بود، باید گفت که پزشک بهترین فردی است که در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند.
- اگر باردار هستید، مطلع کردن پزشک بسیار مهم است زیرا ویروس تبخال تناسلی می‌تواند موجب آلوده شدن نوزاد گردد.
زمانی تصور می‌شد بین زخم‌های تبخالی ناحیه تناسلی و سرطان دهانه رحم رابطه مستقیمی وجود دارد. اگر چه امروزه احتمال وجود چنین رابطه‌ای کمتر است اما عاقلانه است که برای زنان مبتلا به تبخال تناسلی، سالی یک بار تست پاپ اسمیر (Pop Smear) انجام شود.
