ترس واکنشی است در برابر عوامل تهدید کننده ای که فرد قدرت مقابله مستقیم با آن را ندارد این واکنش در صورتی که به طور کامل کنترل شده و به طور منطقی تعبیر شود ،طبیعی ،لازم و مفید است.واتسون پایه گذار مکتب رفتار گرایی معتقد است که ترس یکی از 100 غریزه یا انگیزه ایست که انسان با آن به دنیا می آید.
ترس یکی از پدیده هایی است که نقش بسیار تعیین کننده ای در تکامل انسان ابتدایی داشته است،همچنین در شکل گیری و توضیح شخصیت انسان و در روابط اجتماعی ،ترس جزو یکی از فاکتور های اساسی محسوب می شود.
تفاوت بین ترس و اضطراب :
اضطراب به عنوان احساس رنج آوری که با یک موقعیت کنونی یا با انتظار خطری که به شیئی نا معین وابسته است،تعریف می شود ، به عبارت دیگر ، اضطراب مستلزم مفهوم نا ایمنی یا تهدیدی است که فرد منبع ان را به وضوح درک نمی کند.در حالی که اصطلاح ترس به احساسی پوشش میدهد که در مقابل یک شیئ که به منزله شیئ خطرناک محسوب می شود ،به وجود می آید ، از همین زاویه است که اغلب راوانشناسان ترس را از اضطراب متمایز کرده اند.
عناصر ترس :
هنگامی که خطر را تجربه می کنیم ، دستخوش تغییرات بدنی و هیجانی گوناگونی می شویم که پاسخ ترس دارای 4 عنصر است :
1. عناصر شناختی (انتظار های آسیب قریب الوقوع)
2. عناصر بدنی (واکنش های اضطراری بدن به خطر، به علاوه تغییرات موجود در ظاهر ما)
3. عناصر هیجانی (احساس های دلهره و وحشت و وحشتزدگی)
4. عناصر رفتاری (گریه ، جنگ و گریز)
علل ترس در کودکان :
اینکه چرا کودکان می ترسند مورد توجه بسیاری از صاحب نظران و روانشناسان بوده است.برخی از محققان ، عوامل زیستی را به عنوان علت برخی از ترس ها عنوان کرده اند و برخی دیگر عوامل روانشناختی ، عوامل خانوادگی و سایر علل مختلف آن به انواع زیر تقسیم می شود :
ترس های عمدی : علت ترس ممکن است عمدی باشد، یعنی کودک را از چیزی ترسانده باشیم،مثل ترساندن کودک از چیز های خطرناک ، نظیر آب جوش ، وسایل تیز و غیره .
ترس های تصادفی : علت ترس ممکن است تصادفی باشد،یعنی بدون انکه شما بخواهید کودکتان تصادفا در شرایط ترسناکی قرار بگیرد و بترسد ، مثل تجربه تلخ حمله سگ که سبب پیدایش ترس از حیوانات میشود.
ترس های اکتسابی : ترس ممکن است از مادر به کودک سرایت کند، و کودک ترس را از مادر خود کسب کند . مادر که به محض مواجه شدن با شرایط نامطلوب ، جیغ میزند، میلرزد و به لکنت می افتد، ترس خود را به آسانی به کودکش منتقل می کند ،مثل ترس از رعدو برق وحشرات .متاسفانه اثر این نوع ترس ممکن است تا مدت ها در ذهن کودک باقی بماند.
ترس های عاطفی : ترس ممکن است به علت هیجانات عاطفی و فشار های روحی کودک باشد.تنش های عصبی و عاطفی ابتدا به صورت اضطراب و سرانجام به صورت ترس دائمی در کودک ظاهر میشود.مانند:
- اضطراب ناشی از دوری پدر و مادر : این حالت عاطفی به صورت ترس از تاریکی و تنهایی ظهور میکند.
- احساس گناه : گاهی اوقات برخی از والدین ، هنگامی که کودکشان قواعد اخلاقی یا اجتماعی را رعایت نمیکند ، احساس گناه و تقصیر رادر درونش بر می انگیزد .مثلا وقتی کودک شیطنت می کند یا در خیابان بهانه خریدن چیزی را می گیرد ، به او می گویند که خانه را ترک خواهند کرد یا در خیابان رهایش خواهند ساخت.این نوع ر فتار ها در کودک احساس گناه و ترس را به وجود می آورد.
- کشمکس پدر و مادر : دعوای والدین و جدال دائمی آنها ، کودک را دچار احساس عدم امنیت و ترس خواهد کرد.