فکر می‌کنم فرزندم اضافه وزن دارد. چطور بفهمم مشکلی جدی است؟
حق دارید نگران باشید: اضافه وزن می‌تواند کودک شما را در حال حاضر و در آینده در معرض خطرات سلامتی چون بیماریهای قلبی و دیابت قرار دهد. بیشتر بچه‌ها تا سن ابتدایی چربی خردسالی شان را مصرف کرده اند، پس ترتیب ملاقاتی را در این باره با پزشک کودکتان بدهید. وی تشخیص خواهد داد که وزن کودک شما مشکلی جدی است که باید اکنون به آن بپردازید یا خیر.
پزشک چگونه تشخیص می‌دهد که فرزندم اضافه وزن دارد؟
پزشک فرزندتان وزن و قد کودک را اندازه می‌گیرد و آن را روی نمودار رشد ترسیم می‌کند. پزشکان امروزه از سری جدید نمودارهای بدست آمده توسط مرکز کنترل بیماری‌ها استفاده می‌کنند که شاخص توده بدنی کودک یا BMI را لحاظ می‌کند، این شاخص نشان دهنده تناسب قد با وزن است. BMI در تشخیص چربی اضافه بدن شاخص بهتری از اندازه‌گیری وزن به تنهایی است. درحالی که BMI در بزرگسالان از طریق فرمولی ثابت محاسبه می‌گردد، BMI در کودکان به سن و جنسیت وابسته است تا تغییرات ترکیب بدن که با افزایش سن کودک اتفاق می‌افتد را هم در نظر بگیرد.
همانند نمودار استاندارد رشد، کودک شما با توجه به هم سالانش طبقه بندی می‌شود. اگر BMI فرزند شما در 85 مین صدک باشد – یعنی بیشتر از مقدار آن در صدک 85 کودکان همسن و همجنس او – می‌گوییم اضافه وزن دارد. اگر در صدک 95م باشد، چاق است.
علاوه بر قد و وزن، پزشک فاکتورهایی چون وزن والدین، مدت زمان چاقی، و سلامت عمومی را هم در نظر می‌گیرد.
اگر فرزندم در معرض خطر چاقی باشد، چه باید بکنم؟
معمولا پزشکان برای کودکان رژیم‌های محدودکننده یا برنامه‌های کاهش وزن تجویز نمی‌کنند مگر در موارد چاقی مفرط. در واقع، رژیم محدود کننده می‌تواند برای سلامت کودک مضر باشد و اگر به دقت تحت نظارت قرار نگیرد، ممکن است در رشد و نمو کودک اختلال به وجود آورد. به جای آن، پزشک از شما می‌خواهد که برای بهبود عادت های غذایی کودک و افزایش مقدار فعالیت های او وقت صرف کنید.
از پزشک خود بخواهید درباره نحوه بهبود عادت های غذایی سالم کودکتان به شما کمک کند. ممکن است راهنمای هرم غذایی را پیشنهاد کند که روزانه مصرف سه وعده سبزیجات و دو وعده میوه برای کودکان، به علاوه‌ی مصرف غلات، شیر، و گوشت را توصیه کرده است. البته شما باید مصرف شیرینی‌جات و دیگر مواد پرکالری و کم‌ارزش غذایی را محدود کنید. ممکن است دکتر توصیه کند که با یک مشاور غذایی هم مشورت کنید تا بتوانید برنامه غذایی متعادلی برای کودک خود تنظیم کنید.
به یاد داشته باشید که اگر همه اعضای خانواده در هر وعده غذایی و میان وعده‌ها از غذای سالم استفاده کنند (و از فعالیت‌های ورزشی بهره مند باشند)، انجام این کارها برای فرزندتان راحت تر خواهد بود.
به فرزندتان کمک کنید تا از این عادت های بد دست بردارد، همه اینها منجر به اضافه وزن خواهند شد:
• خوردن بی‌حساب بین وعده‌ها. مصرف چیزهایی مثل چیپس و شیرینی را محدود کنید، و آنها را با گزینه‌های سلامت تری مثل میوه های تازه و سبزیجات و پودینگ‌های کم چربی، ماست و پنیر جاگزین نمایید. مطمئن شوید که فرزندتان تمام مدت در حال جویدن نباشد، حتی با مواد سالم.
• خوردن در حال تماشای تلویزیون. کودکی که حواسش جای دیگری است ممکن است اصلا متوجه سیری خود نباشد. به کودکتان کمک کنید به سیگنال های بدن خود توجه کند که به او خواهند گفت چه وقت به قدر کافی خورده است.
• مصرف مقادیر بسیار زیاد سودا یا آبمیوه. چنانچه می‌خواهید ازسودا و نوشیدنی های شیرین دیگر استفاده کنید، مصرفشان را تنها برای مناسبت های خاص نگه دارید . آب میوه مثل مصرف میوه نیست، اما مصرف آبمیوه زیاد می‌تواند بدن کودک را انباشته کند و زمانی که باید برای غذا خوردن احساس گرسنگی کند، نتواند از مواد غذایی مورد نیاز خود استفاده کند.
• پرخوری بی رویه. بیشتر غذاهایی که به صورت بی رویه خورده می‌شوند، ارزش غذایی ندارند. اگر فرزند شما باید در زمانی که حتیاج به میان وعده دارد از خانه خارج شود، غذایی سالم برایش تهیه کنید.
• صرف زمان طولانی پای تلویزیون یا کامپیوتر. بچه‌ها می‌توانند ساعت ها بی حرکت یک جا بنشینند. به علاوه، تیلبغات تلویزیونی خود مشوق مصرف مواد «کم ارزش» و با کالری فراوان است. جهت تشویق کودکان به فعالیت جسمی، تلویزیون را از اتاق خواب کودکان دور نگه دارید.
به جای غر زدن و مسخره کردن وزن کودکتان که او را بی میل می‌کند، به او فرصت بدهید تا غذاهای سالم و فعالیت را انتخاب کند، و وقتی این کار را کرد تشویقش نمایید. و فراموش نکنید که خودتان الگوی خوبی برای خوردن درست باشید. کربز توصیه می‌کند، «مخصوصا در بچه‌های خردسال نباید اهمیت الگوسازی از نحوه غذا خوردن و زندگی سالم در والدین را نادیده گرفت. بچه ها چیزی را که ببینند یاد می‌گیرند!»
همینطور نباید بچه هایتان را مرتب در خانه وزن کنید، این ممکن است در آنها تشویش ایجاد کند. با این حال، اگر مقدار BMI در فرزند شما بالای صدک 95 است، ممکن است دکتر از شما بخواهد که ماهی یک بار برای کنترل وضعیتش به او مراجعه کنید. با این ملاقات‌ها عادی برخورد کنید و زیاد به روند وزن کردن توجه نشان ندهید. به جای حساسیت درباره وزن فرزندتان، توجه خود را معطوفِ بهبود عادتهای سلامت بخش در او کنید.
چگونه فرزندم را به فعالیت بیشتر تشویق کنم؟
فعالیت عنصر کلیدی حفظ وزن است، و بیشتر بچه‌ها فعالیت کافی ندارند. راهنمای رژیم غذایی امریکایی ها در سال 2000 که توسط دپارتمان کشاورزی امریکا (USDA) و دپارتمان سلامت و خدمات انسانی (DHHS) تهیه شده است، توصیه می‌کند که کودکان در روز حداقل 60 دقیقه فعالیت داشته باشند – که بطور مطلوب باید در کنار والدین انجام شود. به جای فرو رفتن در کاناپه بعد از شام، خانواده خود را به دوچرخه سواری دسته جمعی تشویق کنید. رقص یا اسکیت داخل خانه را امتحان کنید. و به دنبال راههایی بگردید که سرتاسر روز شما را فعال تر نگه می‌دارند – مثلا پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری به جای راندن اتومبیل، یا استفاده از پله‌ها به جای آسانسور. در بیشتر کودکان تنها راه فعال تر کردن ساعت بازی آنها آن است که زمان بیشتری را خارج از خانه بگذرانند.
اگر کودک در حال رشد من همچنان چاق ماند، چه کنم؟
می‌توانید آینده فرزندتان را همین حالا با یاد دادن نحوه خوردن درست و فعالیت بیشتر اصلاح کنید. این احتمال خلاص شدن از مشکل اضافه وزن و تبدیل شدن به فردی سالم در بزرگسالی را افزایش می‌دهد. حتی اگر هرگز به وزن «نرمال» هم نرسد، با خوب غذا خوردن و فعالیت کردن سالم تر خواهد بود.
