اکشن، ژانری ست که در آن قهرمان فیلم در معرض خطرات فیزیکی قرار می‌گیرد و برای نجات خود مجبور است بر آمادگی جسمانی و بدنی‌اش تکیه کند. برای بسیاری، سینما مساوی ست با همین گونه فیلم‌ها. آدم‌هایی که برای تماشای بزن بزنهای قهرمان‌های مورد علاقه‌یشان پا به سالن سینما می‌گذاشتند و شب‌ها در رویاهایشان خود را به جای آن‌ها تصور می‌کردند.
دهه‌های شصت و هفتاد، دوره اوج فیلمهای اکشن در سینمای ما بودند. سینمای ایران که بعد از انقلاب و با روی‌گردانی از فیلم فارسی‌ها و فیلمهای خارجی، بخش عمده‌ای از موضوعات و درونمایه‌های خود را از دست داده‌بود، بهترین مجال برای ساختن فیلمهای اکشن و نمایش دادن رشادت‌های مردانه را در اختیار فیلمسازان ایرانی قرار می‌داد. در این نوشتار قصد داریم بهترین فیلم های اکشن ایرانی را معرفی کنیم.
تاراج (1364)
در سال 1364 «ایرج قادری» فیلم تاراج را ساخت. قهرمان این فیلم با بازی جمشید هاشم‌پور، زینال بندری بود. در مطلب مربوط به قهرمانان ماندگار سینمای ایران به اهمیت جمشید هاشم‌پور به عنوان یگانه قهرمان فیلمهای اکشن آن سال‌ها اشاره کردم. ستارهای که مردم به شوق دیدن حرکات و میمیک خاصش بلیط می‌خریدند و به سینما می‌رفتند. در آن زمان سینما برای خیلی‌ها مساوی با فیلم اکشن و از آن هم بالاتر مساوی با جمشید هاشم‌پور بود.
در تاراج، ستوان احمد، زینال بندری را که قاچاقچی سابقه دار ترباک است به زندان می‌اندازد. پس از آزادی پیش از موعد او به خاطر حسن رفتار، زینال در دستگیری عاملان قاچاق تریاک به احمد کمک می‌کند تا از حبس دوباره خود جلوگیری کند. بین زینال و احمد دوستی‌ای شکل می‌گیرد. بعد از منهدم شدن شبکه توزیع تریاک این بار هرویین اقبال می‌یابد. زینال متوجه می‌شود که پسر خودش، صبری هم گرفتار این دام شده است. ترک دادن پسرش هم از کنش‌های قهرمانانه زینال بندری ست. مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر در نهایت هم احمد و هم زینال را از پا در می‌آورد.
کانی مانگا (1366)
نام این فیلم از رویدادگاه آن، یعنی منطقه‌ای در کردستان گرفته شده‌است. در ظاهر شاید کانی مانگا را بتوان در شمار فیلمهای جنگی طبقه‌بندی کرد اما درگیری‌های جذاب جناح‌های مخالف، کانی مانگا را از یک اثر جنگی صرف بالاتر برده‌است. فیلمی که نه فقط به خاطر موضوع میهن‌پرستانه آن بلکه به خاطر درونمایه‌های جاسوسی، خیانت و از همه مهم‌تر اکشنش مورد توجه مخاطب قرار گرفت.
کانی مانگا رکورددار طولانی‌ترین اکران در تاریخ سینمای ایران با پانزده سال نمایش است و از مهمترین و بهترین فیلم های اکشن ایرانی به حساب می‌آید. ستارگان فیلم، فرامرز قریبیان، علی ثابت‌فر و عبدالرضا اکبری هستند. داستان این فیلم، به کارگردانی سیف‌الله داد، درباره یک هواپیمای جنگی دشمن است که در منطقه کانی مانگا سقوط می‌کند. نیروهای ایرانی تلاش می‌کنند خلبان این جنگنده را به اسارت دربیاورند اما موفق نمی‌شوند زیرا گروهی از چریک‌های کرد بر سر راهشان مانع ایجاد می‌کنند. نبرد مهیج نهایی فیلم به نفع نیروهای ایرانی به پایان می‌رسد.
افعی (1371)
باز هم جمشید هاشم‌پور و باز هم نبردهای قهرمانانه. افعی نوشته و ساخته مرحوم محمدرضا اعلامی ست. داستان فیلم درباره یک گروه مسلح به نام افعی ست که زیر نظر شخصی به نام بکتاش به شکل خودجوش به برقراری نظم می‌پردازند. هدف عملیاتی که در فیلم نمایش داده می‌شود، تلاش برای جلوگیری از خروج غیرقانونی عده‌ای از مرزهای کشور است.
از نکات قابل توجه فیلم افعی، یکی اکران طولانی مدت آن که تا سال 1385 به طول انجامید و دیگری حضور ایلوش خوشابه، قهرمان پرورش اندام ایرانی، در مقام بازیگر بود. به علاوه حضور بهاره رهنمای نوجوان در این فیلم هم حایز اهمیت است که به نوعی نقدی خویشتابانه در زمره بهترین فیلم های اکشن ایرانی است.
یاران (1372)
یاران، به کارگردانی ناصر مهدی‌پور هم یکی از آن فیلمهای حادثه‌ای جنگی دهه هفتاد با حضور جمشید هاشم‌پور بود. فیلمنامه فیلم را احمدرضا معتمدی با درونمایه‌ای سیاسی نوشته‌بود. داستان فیلم درباره یک جوان تحصیل‌کرده و اتفاقا رزمی‌کار ایرانی ست که در آستانه انقلاب به ایران می‌آید تا بر علیه رژیم پهلوی مبارزه کند. پدرزن او، که یک تیمسار است تلاش می‌کند برای اثبات وفاداری‌اش به رژیم، خود، داماد خرابکارش را دستگیر کند.
افت و خیزهای داستان و موش و گربه بازی‌های بهرام و تیمسار، فیلم را به اثری مهیج تبدیل کرده‌است. همچنین، سنگدلی نیروهای امنیتی، مخصوصا در پایان فیلم، قلب مخاطب را به درد می‌آورد و یاران را به یکی از دراماتیک‌ترین آثار در بین بهترین فیلم های اکشن ایرانی است.
نیش (1373)
همایون اسعدیان با در کنار هم قرار دادن دو سوپر استار کاریزماتیک سینمای آن روزها، یعنی جمشید هاشم‌پور و ابوالفضل پورعرب، موفق به خلق یک اکشن ماجرایی چشم‌نواز شد. در فیلمنامه فیلم که رضا اسماعیلی آن را نوشته‌است، شباهت‌های غیر قابل انکاری با تاراج قابل ردیابی ست.
داستان فیلم، درباره یک سروان نیروی انتظامی ست که برای یافتن عاملین قتل دردناک همسر و فرزندش، مجبور می‌شود دست به دامن یک قاچاقچی قدیمی شود. مثل هر فیلم دیگری در این ژانر، نیش هم پر از صحنه‌های دلهره‌آور و مهیج است.
سرعت (1375)
محمد حسین لطیفی در میانه دهه هفتاد، دست به ساخت یک فیلم حادثه‌ای مهیج زد. داستان فیلم که درباره مسابقات اتومبیلرانی بود، به خودی خود فضای مناسب برای یک فیلم اکشن را به سازندگان می‌داد. به علاوه، بازگشت قهرمان‌های قدیمی به عرصه، از موضوعات همیشه جذاب پرده نقره‌ای ست.
سرعت یکی از ماندگارترین نقش‌آفرینی‌های حسین یاری بود. داستان فیلم درباره یک تیم اتومبیلرانی ست که در آستانه مسابقه راننده خود را از دست می‌دهد. حالا این شرکت، مجبور است برای بازگشت به میادین از دوستی قدیمی که مدتی ست اتومبیلرانی را کنار گذاشته‌است کمک بگیرد.
رنجر (1378)
بهزاد بهزادپور که بیش از هر چیز او را با کارگردانی فیلم خداحافظ رفیق می‌شناسیم، فیلمنامه فیلم رنجر را برای کارگردانی احمد مرادپور نوشت. رنجر هم یکی از فیلمهای حادثه‌ای بود که در جبهه جنگ ایران و عراق اتفاق می‌افتاد.
مرتضی، یک اسیر ایرانی برای فرار از اردوگاه، سعی می‌کند با تمرین حرکات رزمی خود را آماده کند.هدف او، بردن لیستی از اسرای ایرانی به ایران است. مرتضی برای نیل به این مقصود، کاری می‌کند که او را در سلول انفرادی محبوس کنند. در فرصتی مناسب، با از سر راه برداشتن نگهبان و به کمک یک کامیون از اردوگاه خارج می‌شود. تعقیب و گریز میان او و نیروهای عراقی و مخصوصا نبرد نهایی در نزدیکی مرز ایران از جذابیت‌های رنجر است.
نگار (1395)
نگار، از بهترین ساخته‌های سینمایی رامبد جوان است. فیلمنامه فیلم را احسان گودرزی نوشته‌است و نگار جواهریان، محمدرضا فروتن، مانی حقیقی و علیرضا شجاع‌نوری، بازیگران اصلی این فیلم پرستاره هستند.
نگار یک ماجرای پیچیده جنایی درباره سرمایه‌دار خردی ست که با ورشکست شدن خودکشی کرده‌است. دختر او، نگار، که به این روایت مشکوک است، تلاش می‌کند خودش از ماجرا سر دربیاورد. این هدف او را به دل حوادث خطرناکی می‌کشاند و از نگار فیلمی در ژانر جنایی- اکشن می‌سازد. نگار در بین بهترین فیلم های اکشن ایرانی این لیست، تنها اثری است که یک قهرمان زن در آن به بزن بهادری می‌پردازد!
به وقت شام (1396)
به وقت شام یک فیلم پرهزینه جنگی- ماجرایی به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا ست. ماجرای اصلی فیلم، درباره یونس و علی، یک پدر و پسر خلبان است که مجبور می‌شوند پروازی را برای نیروهای داعش هدایت کنند. آن‌ها برای نجات مردم اسیر، مجبور به رشادت و از جان گذشتگی هستند.
دست گذاشتن روی داعش به عنوان یک گروه خطرناک در حال رشد در منطقه و نبردهای شجاعانه‌ای که در نیمه پایانی فیلم و در هواپیما اتفاق می‌افتد، به وقت شام را به یک اکشن مهیج تبدیل می‌کند و آن را جزو جدیدترین آثار در فهرست بهترین فیلم های اکشن ایرانی جای می‌دهد.
روزصفر (1399)
روز صفر، به کارگردانی سعید ملکان و نویسندگی بهرام توکلی یکی از بهترین فیلمهای ماجراجویانه تاریخ سینمای ایران است. موضوع میهن‌پرستانه، کشمکش‌های قوی، قهرمان جذاب و داستان باورپذیر، از مهمترین ویژگی‌های روز صفر است. با آن که ژانر و موضوع فیلم در سینمای ما مهجور است اما روز صفر به یک کپی از فیلمهای معمایی هالیوودی بدل نشده و برعکس کاملا ایرانی ست.
داستان فیلم، ماجرای واقعی دستگیری تروریست معروف، عبدالمالک ریگی، به وسیله نیروهای امنیتی ایرانی را به تصویر می‌کشد. زاویه دید فیلم، نزدیک به قهرمان آن، یعنی رضا (امیر جدیدی)، مامور ویژه اطلاعات است که رفتارهای متهورانه‌اش منشا هیجان حاکم بر فیلم است.
در سالهای اخیر اکشن هم به یکی دیگر از ژانرهای مهجور در سینمای ما تبدیل شده‌است. علت این افول را می‌توان در ضعف پروداکشن، عدم وجود بازیگران توانا و مناسب این ژانر، نبود نویسنده متخصص در این گونه، در دسترس بودن تولیدات با کیفیت خارجی و در نتیجه بی‌علاقگی مخاطب جستجو کرد.
این لیست بهترین فیلم های اکشن ایرانی ما بود، شما چه آثار دیگری را در بین بهترین فیلم های اکشن ایرانی سزاوار می‌دانید؟ آن را با ما در میان بگذارید.
بهترین فیلمهای اکشن ایرانی کدام آثار هستند؟
فیلم های جمشید مشایخی در دهه شصت و هفتاد شمسی جزو بهترین آثار اکشن ایرانی حساب می‌شوند اما در سالهای اخیر فیلم‌هایی چون نگار نیز به این سبک ساخته شده‌اند
بهترین فیلم اکشن ایرانی جدید کدام فیلم است؟
فیلمی مثل روز صفر که هم اکنون در سینماها هم اکران شده جزو جدیدترین آثار اکشن ایرانی به حساب می‌آید.
بهترین بازیگر فیلم های اکشن ایرانی کیست؟
جمشید هاشم پور ستاره فیلمهای اکشن ایرانی به حساب می‌آید که در دوران جوانی خود فیلمهای زیادی همچون افعی و تاراج و… را در این سبک بازی کرد.
