پیدایش و شروع
فیس‌بوک در سال 2004 توسط **مارک زاکربرگ** و تعدادی از هم‌دانشگاهی‌های او در **دانشگاه هاروارد** راه‌اندازی شد. ایده اصلی زاکربرگ از پروژه‌ای که به نام **"فیس‌مش"** آغاز شد، الهام گرفته بود.
فیس‌مش یک وب‌سایت مقایسه چهره‌ها بود که دانشجویان دانشگاه می‌توانستند با استفاده از آن بین عکس‌های دانشجویان هاروارد رأی‌گیری کنند. این پروژه به دلیل دسترسی غیرمجاز به عکس‌های دانشجویان توسط دانشگاه تعطیل شد، اما باعث شد زاکربرگ به فکر توسعه پلتفرمی اجتماعی بیافتد که افراد بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند.
در فوریه 2004، زاکربرگ با همکاری **اندرو مک‌کولوم**، **ادواردو ساورین**، **داستین موسکوویتز** و **کریس هیوز**، وب‌سایتی به نام **"The Facebook"** راه‌اندازی کرد که در ابتدا تنها مختص دانشجویان هاروارد بود.
کاربران می‌توانستند پروفایل شخصی ایجاد کرده و اطلاعات پایه‌ای مانند نام، عکس و علایق شخصی را به اشتراک بگذارند. موفقیت این سایت به سرعت در هاروارد و سپس در دانشگاه‌های دیگر همچون **دانشگاه ییل** و **دانشگاه استنفورد** گسترش یافت.
تغییر نام و گسترش (2005-2006)
در سال 2005، نام **"The Facebook"** به **"Facebook"** تغییر یافت و دامنه **facebook.com** با هزینه‌ای حدود ۲۰۰ هزار دلار خریداری شد. این تغییر نام و دامنه جدید باعث شد که فیس‌بوک بتواند به مرور کاربران بیشتری را جذب کند. تا سپتامبر 2005، فیس‌بوک به کاربران دبیرستانی و سپس در سال 2006 به عموم مردم در سراسر جهان اجازه ثبت‌نام داد.
این تصمیم باعث شد که فیس‌بوک به سرعت به یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در جهان تبدیل شود.
در این زمان، **اخبار روزانه**، **گروه‌ها** و **عکس‌ها** به عنوان قابلیت‌های جدید به فیس‌بوک اضافه شدند. این ویژگی‌ها به کاربران اجازه می‌دادند تا ارتباطات خود را گسترده‌تر کرده و به اشتراک‌گذاری مطالب و تصاویر بپردازند.
با این تغییرات، فیس‌بوک از یک شبکه داخلی در دانشگاه‌ها به یک شبکه اجتماعی جهانی تبدیل شد.
دوران رشد و رقابت
فیس‌بوک در این دوره با چالش‌های رقابتی جدی مانند **MySpace** و **Friendster** مواجه بود. اما فیس‌بوک با تمرکز بر تجربه کاربری و بهبود مستمر، توانست جایگاه خود را در میان شبکه‌های اجتماعی تثبیت کند. از جمله بهبودهای کلیدی این دوره می‌توان به معرفی **News Feed** (خوراک خبری) در سال 2006 اشاره کرد که به کاربران اجازه می‌داد فعالیت‌های دوستان خود را به صورت یک جریان پیوسته دنبال کنند. این قابلیت یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های فیس‌بوک بود که باعث شد کاربران به صورت مداوم درگیر فعالیت‌های شبکه شوند.
در سال 2007، فیس‌بوک **پلتفرم توسعه‌دهندگان** خود را راه‌اندازی کرد که به برنامه‌نویسان امکان ایجاد برنامه‌ها و بازی‌ها برای کاربران فیس‌بوک را می‌داد. یکی از محبوب‌ترین بازی‌های این پلتفرم، **FarmVille** بود که میلیون‌ها کاربر فعال داشت و به کاربران اجازه می‌داد مزارع مجازی خود را مدیریت کنند.
در همین سال، فیس‌بوک اولین سرمایه‌گذاری بزرگ خارجی خود را از شرکت **مایکروسافت** دریافت کرد که 1.6 درصد از سهام فیس‌بوک را به قیمت 240 میلیون دلار خریداری کرد. این سرمایه‌گذاری نشان داد که فیس‌بوک به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های آنلاین جهان است.
عمومی شدن و ورود به بازار بورس
در ماه می 2012، فیس‌بوک به صورت رسمی به بازار بورس **نزدک** وارد شد. عرضه اولیه عمومی سهام (IPO) فیس‌بوک یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌های عمومی در تاریخ بود و ارزش این شرکت را در حدود **104 میلیارد دلار** تعیین کرد. این ورود به بازار بورس نقطه عطفی مهم در تاریخ فیس‌بوک بود که به آن کمک کرد منابع مالی بیشتری برای توسعه و نوآوری‌های بعدی خود جذب کند.
اما در همین دوران، فیس‌بوک با چالش‌های جدی مرتبط با حریم خصوصی و محافظت از اطلاعات کاربران نیز مواجه شد. موضوعاتی مانند **انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده 2016** و نقش فیس‌بوک در انتشار اطلاعات غلط باعث شدند تا فیس‌بوک زیر ذره‌بین منتقدان و مقامات دولتی قرار بگیرد.
پس از عرضه عمومی سهام، فیس‌بوک به سرعت به دنبال توسعه پلتفرم خود و خرید شرکت‌های کلیدی رفت. در سال 2012، این شرکت **اینستاگرام** را به قیمت **1 میلیارد دلار** خریداری کرد. اینستاگرام که یک اپلیکیشن محبوب برای به اشتراک‌گذاری عکس بود، به سرعت به یکی از ستون‌های اصلی فعالیت‌های فیس‌بوک تبدیل شد و رشد چشم‌گیری در کاربران و درآمد داشت.
در سال 2014، فیس‌بوک **واتس‌اپ**، محبوب‌ترین اپلیکیشن پیام‌رسانی جهان را به قیمت **19 میلیارد دلار** خریداری کرد. این خرید استراتژیک نشان داد که فیس‌بوک به دنبال گسترش دامنه فعالیت‌های خود در زمینه ارتباطات شخصی است.
همچنین در همین سال، فیس‌بوک شرکت **Oculus VR**، که در زمینه واقعیت مجازی فعالیت داشت، را به قیمت **2 میلیارد دلار** خرید. این اقدام نشان‌دهنده علاقه فیس‌بوک به فناوری‌های نوظهور مانند واقعیت مجازی بود که می‌توانست نقش کلیدی در آینده سرگرمی و ارتباطات داشته باشد.
چالش‌های حریم خصوصی
از سال 2016 به بعد، فیس‌بوک با چالش‌های زیادی در حوزه حفظ حریم خصوصی کاربران و مدیریت اطلاعات مواجه شد. در سال 2018، رسوایی **کمبریج آنالیتیکا** یکی از بزرگ‌ترین ضربات را به اعتبار فیس‌بوک وارد کرد. در این ماجرا، شرکت کمبریج آنالیتیکا به اطلاعات شخصی میلیون‌ها کاربر فیس‌بوک بدون رضایت آن‌ها دسترسی پیدا کرده بود و از این اطلاعات برای تأثیرگذاری بر انتخابات و تصمیمات سیاسی استفاده کرده بود. این رسوایی باعث شد فیس‌بوک تحت تحقیقات و فشارهای قانونی زیادی قرار بگیرد.
در پی این حادثه، فیس‌بوک تغییراتی اساسی در سیاست‌های حریم خصوصی خود ایجاد کرد و **مارک زاکربرگ** در برابر کنگره آمریکا حاضر شد تا در مورد نقض‌های امنیتی و حریم خصوصی توضیح دهد.
تغییر نام به متا و آینده (2021 تاکنون)
در اکتبر 2021، مارک زاکربرگ اعلام کرد که شرکت **فیس‌بوک** به **متا (Meta)** تغییر نام داده است. این تغییر نام بخشی از تلاش فیس‌بوک برای بازتعریف خود به عنوان یک شرکت متاورس بود. **متاورس** مفهومی است که زاکربرگ به شدت به آن اعتقاد دارد؛ دنیایی مجازی که کاربران می‌توانند در آن تعاملات اجتماعی، کاری و سرگرمی‌های خود را در قالب آواتارهای مجازی انجام دهند.
این تغییر نام و تمرکز بر متاورس نشان داد که فیس‌بوک در حال آماده شدن برای آینده‌ای است که در آن واقعیت مجازی و واقعیت افزوده نقش کلیدی در زندگی روزمره کاربران خواهد داشت. با این حال، چالش‌های بزرگی مانند مسائل حریم خصوصی، امنیت اطلاعات و رقابت با سایر شرکت‌های فناوری همچنان پیش روی این غول فناوری قرار دارد.
در سال‌های اخیر، **تیک‌تاک**، یک اپلیکیشن اشتراک‌گذاری ویدئوهای کوتاه، به یکی از بزرگ‌ترین رقبای فیس‌بوک تبدیل شده است. محبوبیت تیک‌تاک به ویژه در میان جوانان باعث شده است که فیس‌بوک تلاش کند تا با معرفی ویژگی‌های مشابه در اینستاگرام (مانند **Reels**) به این رقابت پاسخ دهد.
