آندومتریوز یک اختلالی است که در آن یک بافت مشابه با پوش داخلی رحم در نقاطی غیر معمول و در قسمت پایین شکم ظاهر می شود.آندومتریوز به 4 مرحله تقسیم می شود و بیشترین سنین این اختلال بین 20 تا 30 سالگی می باشد.در ادامه با علائم آندومتریوز تخمدان، عوامل تشدید کننده آندومتریوز، علل بیماری، پیشگیری از آندومتریوز، عوارض و راه درمان آندومتریوز اشنا شوید.

آندومتریوز چیست ؟

آندومتریوز عبارت است از اختلالی که در آن بافت مشابه پوشش داخلی رحم (آندومتر) در نقاطی غیر معمول در قسمت پایین شکم ظاهر می شود.این بافت روی سطح تخمدان، پشت رحم و در حفره لگنی، روی دیواره روده، و ندرتا در نقاطی دورتر به وجود آید.

آندومتریوز به چهار مرحله محدود، خفیف ، متوسط ، و شدید تقسیم می شود كه بیانگر محل قرارگیری و شدت اختلال هستند. این اختلال می تواند در هر سنی از بلوغ تا یائسگی رخ دهد اما در سنین 30-20 سالگی بیشتر دیده می شود.

علائم آندومتریوز

آندومتریوز علائمی دارد که می تواند به طور ناگهانی ظاهر شوند و یا اینکه در طی چند سال به مرور به وجود می آید.این علائم شامل مواردی است که در ادامه می خوانید.

درد لگنی فزاینده به نگام عادت ماهانه ، خصوصا روزهای آخر گاهی درد لگنی ممکن است در هر زمانی رخ دهد.

• درد مقاربت جنسی
• لکه بینی قبل از عادت ماهانه
• گاهی وجود خون در ادرار یا مدفوع
• کمردرد، درد همراه با انقباضات روده ای
• نازایی

علل بیماری آندومتریوز

ناشناخته هستند، اما پزشكان نظریه زیر را بیشتر از بقیه قبول دارند؛ معمولاً در هنگام تخمك گذاری ، پوشش داخلی رحم (آندومتر) ضخیم شده تا آماده كاشته شدن تخم لقاح یافته باشد. اگر این اتفاق نیافتد، بافت پوشش داخلی رحم كنده شده و در خونریزی عادت ماهانه از بدن خارج می شود و در بعضی از موارد، این بافت تخریب شده تجمع یافته و از راه لوله های رحمی به درون حفره لگن می روند. بافت در اینجا آزادانه غوطه ور می شود و خود را به سایر بافت ها می چسباند و در هر ماه رشد كرده و به سایر نقاط هم گسترش می یابد. رشد بافت آندومتر بر روی احشای لگنی ممكن است باعث چسبیدن احشاء به یكدیگر شود و به این ترتیب درد و سایرعلایم ظاهر خواهند شد.

عوامل تشدید كننده بیماری

• خانم هایی كه حامله نمی شوند یا حاملگی را به تعویق می اندازند.
• سابقه خانوادگی آندومتریوز
• تنگ یا بسته شدن گردن رحم (مسیر خروجی بافت تخریبی و خون )

پیشگیری از آندومتریوز

اقدام خاصی برای پیشگیری نمی توان انجام داد. تنها می توان با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب از گسترش آندومتریوز جلوگیری كرد.

عواقب مورد انتظار

بدون درمان ، آندومتریوز تدریجاً شدید می شود. اما پس از یائسگی ، به علت كاهش تولید استروژن ، تدریجاً پسرفت می كند.علایم را می توان با دارو تخفیف داد و گاهی این بیماری با جراحی قابل معالجه است .در خانم هایی كه شدت بیماری در آنها زیاد است ، موفقیت درمان كمتر است .

عوارض احتمالی آندومتریوز

نازایی به علت كاشته شدن بافت در لوله های رحمی و تنگ شدن آنها درد ناتوان كننده اما این درد هیچگاه نشانه ای از تهدید زندگی نیست .وجود بافت كاشته شده روی تخمدان می تواند باعث ایجاد كیست های بزرگ و توده های لگنی به نام آندومتریوما شود.

• مشكلات ادراری و اجابت مزاج
• چسبندگی احشای لگنی
• عود آندومتریوز پس از جراحی

اصول کلی درمان اندومتریوز

امكان دارد تشخیص این اختلال دشوار و نیازمند معاینات مكرر یا اقدامات جراحی تشخیصی مثل لاپاروسكوپی باشد. در لاپاروسكوپی ، با ایجاد منفذی از روی شكم ، وسیله ای باریك كه نوك آن منبع نور قرار دارد به درون حفره شكم فرستاده شده و احشای شكمی و لگنی بررسی می شوند. عكس برداری از قست پایینی روده ها با اشعه ایكس (همراه با تنقیه باریم برای بهتر دیدن روده ها) ممكن است در رسیدن به تشخیص كمك كننده باشد.

درمان برحسب مرحله بیماری ، سن بیمار، و تصمیم به بچه دار شدن یا نشدن متفاوت است .

1- اگر بچه می خواهید، هرچه زودتر به فكر حاملگی باشید. حاملگی ممكن است بیماری را مقداری تخفیف هم بدهد. توجه داشته باشید كه به تعویق انداختن حاملگی ممكن است به نازایی بیانجامد.

2- به جای تامپون از نوارهای بهداشتی استفاده كنید. تامپون ممكن است احتمال جریان پس گرد خون و بافت تخریبی و ورود آن به حفره شكم و لگن را بیشتر كند.

3- برای تخفیف درد از گرما استفاده كنید. یك صفحه گرم كننده یا شیشه آب داغ را روی شكم یا كمر قرار دهید، یا حمام آب گرم بگیرید تا عضلات شل شوند و ناراحتی تخفیف یابد.

4- امكان دارد برای حذف بافت كاشته شده از جراحی با لیزر یا منعقد ساختن بافت با جریان الكتریكی استفاده شود.

5- جراحی برای برداشتن بافت های كاشته شده ، یا درآوردن رحم ، لوله های رحمی و تخمدان ها در خانم هایی كه دیگر نمی خواهند حامله شوند.

داروهای درمان آندومتریوز

• می توان از داروهای ضد التهابی غیراستروییدی برای رفع درد خفیف استفاده كرد.
• امكان دارد داروهای ضد درد قوی تری تجویز شوند.
• داروهای رایجی كه برای درمان آندومتریوز با مهار كار تخمدان تجویز می شوند عبارتند از قرص های جلوگیری از حاملگی ، داروهای پروژسترونی ، دانازول و هورمون آزاد كننده گنادوترویین ها.

فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری

ورزش ، حتی راه رفتن ، درد را تخفیف داده و سطح استروژن را كاهش می دهد كه این ممكن است باعث كند شدن رشد آندومتریوز شود. پس از جراحی نیاز است تا فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری مقداری محدود شود.

رژیم غذایی

از خوردن كافئین اجتناب كنید زیرا به نظر می رسد درد را در بعضی از خانم ها بدتر كند.

درچه شرایطی باید به پزشك مراجعه نمود؟

اگر شما یا یكی از اعضای خانواده تان علایم آندومتریوز را دارید.اگر یكی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد:

• درد غیر قابل تحمل
• خونریزی غیرمعمول یا زیاد
• اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید . داروهای مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.
• اگر پس از درمان ، علایم مجدداً ظاهر شوند.