چرخه‌ی پاسخ جنسی ۴ مرحله (فاز) دارد:
مرحله‌ی برانگیختگی Excitement
• مرحله‌ی ثابت شدن یا پلاتوPlateau
• مرحله‌ی اوج لذت جنسی یا ارگاسم Orgasm
• مرحله‌ی فرونشینی Resolution
اتفاقاتی که در فرایند رابطه جنسی در بدن رخ می دهد:
هم مردان و هم زنان تمامی این مراحل را تجربه می‌کنند، گرچه زمان‌بندی آن معمولا متفاوت میباشد. به عنوان مثال، احتمال اینکه زوجین با هم و در یک زمان به ارگاسم برسند، بعید میباشد. علاوه بر این شدت پاسخ و زمانی که صرف هر مرحله می‌شود از فردی به فرد دیگر متفاوت میباشد. فهمیدن این تفاوت‌ها به زوج‌ها کمک می‌کند تا بدن و پاسخ‌های یکدیگر را بهتر بشناسند و تجربه‌ی جنسی خود را بالا برند. به طور کلی مردان نقاط حساس بدن زن و زنان نقاط حساس بدن مرد را بشناسند و با آمیزش جنسی در انسان و همچنین اندام جنسی یکدیگر آشنا گردند.با شناخت تغییرات بدن در حین رابطه جنسی میتوان رابطه لذت بخشی را داشت.
مرحله‌ی ۱: برانگیختگی Excitement
این مرحله در نتیجه‌ی تحریک جنسی فیزیکی یا ذهنی مانند بوسیدن، نوازش یا دیدن عکس تحریک‌کننده رخ می‌دهد و منجر به برانگیختگی جنسی میگردد. در این مرحله بدن برای نزدیکی جنسی آماده شده که در ابتدا باعث ورود به مرحله‌ی ثابت شدن (پلاتو) میگردد. نظرات فرهنگی و اجتماعی متفاوتی درباره‌ی طول مدت عشق‌بازی و روش‌های تحریکی مورد استفاده وجود دارد. برهم‌کنش‌های فیزیکی و احساسی و تحریک نواحی حساس به تحریکات جنسی هنگام شروع رابطه جنسی حداقل سبب برانگیختگی اولیه میگردد.
ویژگی‌های عمومی این مرحله که از چند دقیقه تا چندین ساعت می‌تواند به طول بیانجامد، عبارتند از:
• افزایش تنش عضلانی افزایش
• سریع‌تر شدن تپش قلب و شدت تنفس
• برافروختگی پوست (آثار قرمزی روی قفسه‌ی سینه و پشت ظاهر می شود.)
• سفت یا برآمده شدن نوک سینه‌ها
• افزایش جریان خون ناحیه‌ی تناسلی که منجر به تورم کلیتوریس و لب‌های کوچک (لب‌های داخلی) در زن و نعوظ آلت تناسلی مرد میگردد
• شروع ترشحات واژن
• بزرگ‌تر و پرتر پستان‌های زن و متورم شدن دیواره‌های واژن
• متورم شدن بیضه‌های مرد، سفت شدن کیسه‌های بیضه و ترشح مایع روان‌کننده توسط مرد.
مرحله‌ی۲: ثابت شدن Plateau
ویژگی‌های عمومی این مرحله که تا مرز ارگاسم پیش می‌رود عبارتند از:
• تغییراتی که در مرحله‌ی برانگیختگی شروع شده‌اند، در این مرحله شدت می‌یابند.
• واژن به متورم‌تر شدن در اثر جریان خون زیاد ادامه می‌دهد و دیواره‌های واژن رنگ بنفش تیره پیدا مینمایند.
• کلیتوریس زن به شدت حساس می‌شود (حتی ممکن است در اثر تماس دردناک باشد) و زیر چین پوستی Clitoral hoodکه کلیتوریس را احاطه مینمایند، جمع میگردد تا از تحریک مستقیم توسط آلت مرد به دور باشد.
• بیضه‌های مرد به داخل کیسه‌های بیضه کشیده میگردند.
• تنفس، ضربان قلب و فشار خون به افزایش یافتن ادامه می‌دهد.
• گرفتگی عضله‌ها در دست‌ها، صورت و پا شروع میگردند.
• تنش عضلات بیشتر میگردد.
مرحله‌ی ۳: اوج لذت جنسی Orgasm
ارگاسم اوج چرخه‌ی پاسخ جنسی است. ارگاسم کوتاه‌ترین مرحله میباشد و معمولاً چند ثانیه بیشتر به طول نمی‌کشد. ویژگی‌های عمومی این مرحله عبارتند از:
• شروع انقباض‌های غیرارادی عضلات
• به اوج رسیدن فشار خون، ضربان قلب و تعداد تنفس (دم بسیار شدت می‌یابد)
• انقباض ماهیچه‌های انشگتان پا
• آزاد شدن ناگهانی فشار و تنش جنسی
• انقباض ماهیچه های واژن در زن و ایجاد انقباض‌های منظم و ریتمیک رحم
• انقباض‌های منظم و ریتمیک ماهیچه‌های زیرین آلت در مردان که باعث خروج مایع منی می‌شود
• مشاهده نوعی لکه‌های سرخ و التهاب در تمام بدن.
مرحله‌ی ۴: فرونشینی Resolution
در این مرحله بدن به تدریج به سطح طبیعی عملکرد خود برمی‌گردد و بخش‌های متورم و برآمده‌‌ی بدن به اندازه و رنگ قبلی خود برمی‌گردند. این مرحله با احساس کلی خوشی و نزدیکی بیش از حد و اغلب خستگی همراه میباشد. بعضی از خانم‌ها قادر به برگشتن سریع به مرحله‌ی ارگاسم با تحریک‌های جنسی بیشتر هستند و امکان دارد ارگاسم‌های متعددی را تجربه نمایند. مردان ولی پس از ارگاسم به زمان بیشتری نیاز دارند که اصطلاحا به آن دوره‌‌ی تحریک‌ناپذیری می‌گویند و مرد در این بازه نمی‌تواند مجددا به ارگاسم برسد، اما همچنان می تواند از تحریکات لذت ببرد.
عملکرد جنسی
عملکرد جنسی طبیعی در مردان شامل میل جنسی، نعوظ (سفتی آلت تناسلی)، ارگاسم، انزال و مرحله‌ی استراحت میباشد و در زنان میل جنسی و متعاقب آن احتقان آلت تناسلی و مرطوب و لغزنده شدن آن صورت می‌گیرد. آن‌چه در مدل‌های جنسی دیگر بررسی شده این است که اغلب زنان برای پذیرا بودن نسبت به میل جنسی و تحریکات و شروع رابطه‌ی جنسی نیازمند پیش‌نوازی، محبت و صمیمیت میباشند. (ارتباط احساسی، در آغوش کشیدن، عشق‌ورزی، گرفتن هدیه و غیره)ارگانی که تمامی این فرآیندها را کنترل می‌نماید مغز انسان میباشد. در واقع مغز بزرگ‌ترین ارگان جنسی میباشد.
