بارداری خارج رحمی (Ectopic pregnancy) همانطور که از اسمش پیداست، زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده، خارج از رحم کاشته شود.
شایع‌ترین محل بارداری خارج رحمی، لوله فالوپ است. همانطور که در شکل زیر می‌بینید لوله فالوپ تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کند. بارداری خارج رحمی در محل‌های دیگری مانند تخمدان، لگن و داخل حفره صفاقی نیز رخ می‌دهد.
عوامل افزایش‌دهنده ریسک ابتلا به حاملگی خارج رحمی عبارتند از:
- وسایل پیشگیری از بارداری که داخل رحم قرار می‌گیرد مانند IUD
- بستن لوله‌های فالوپ (tubal ligation)
- سابقه عفونت‌های شکمی و لگنی
- سابقه حاملگی‌خارج رحمی قبلی
- سابقه جراحی لوله‌های فالوپ
- سیگارکشیدن
EP در ابتدا علامت خاصی ندارد ولی با رشد و تکثیر تخمک بارور شده در محل نامناسب ممکن است درد شکم و خونریزی شدیدی رخ دهد که حتی منجر به مرگ شود. به همین دلیل تشخیص زود هنگام بارداری خارج رحمی برای پزشکان اهمیت زیادی دارد.
پس هرگاه دچار علائم اولیه بارداری مانند به تعویق افتادن پریود شدید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش و سونوگرافی، از داخل رحمی بودن حاملگی شما اطمینان حاصل شود.
تشخیص حاملگی خارج رحمی
در ابتدا یک آزمایش از مقدار BHCG درخواست می شود و در صورت نیاز سونوگرافی ترانس واژینال جهت بررسی حاملگی انجام می‌شود.
در صورتی که تست BHCG مثبت باشد ولی آثاری از حاملگی در رحم دیده نشود، تشخیص بارداری خارج رحمی مطرح می‌گردد که نیاز به بررسی بیشتر توسط پزشک است.
در صورتی که بارداری خارج رحمی زود تشخیص داده شود و بیماری علائمی از خونریزی شدید نداشته باشد، با استفاده از داروهایی مانند متوتروکسات می‌توان سلول‌های جنینی را از بین برد.
برای پیگیری نتایج درمان، میزان BHCG را قبل و بعد از درمان به صورت سریالی بررسی می‌شود تا مطمئن شوند که هیچ آثاری از حاملگی باقی نمانده است. در صورتی که درمان دارویی موثر نباشد از جراحی لاپاروسکوپیک برای خارج کردن جنین استفاده می‌شود.
اگر خونریزی شدید رخ دهد و علائم حیاتی مادر ناپایدار شود، نیاز به عمل جراحی اورژانسی است.
نویسنده: روح اله ابوالحسنی، فارغ التحصیل پزشکی از دانشگاه تهران
