دیابت نوع یک، زمانی به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شد. این بیماری یک اختلال مزمن در پانکراس است که منجر به  کاهش یا عدم ترشح انسولین می‌شود. انسولین هورمونی است که امکان دسترسی سلولها به قند(گلوکز) برای تولید انرژی را فراهم می‌کند.

توجه داشته باشید که در دیابت نوع 2 بر خلاف نوع یک، مشکلی در ترشح انسولین وجود ندارد و حتی ترشح انسولین بیش از حد نرمال است ولی گیرنده‌های انسولین مقاوم هستند و پاسخ لازم را ایجاد نمی‌کنند.

عوامل مختلفی از جمله ژنتیک و برخی ویروس‌ها ممکن است در ایجاد دیابت نوع یک نقش داشته باشند. اگرچه دیابت نوع یک معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر شود، اما ممکن است در بزرگسالان هم پدیدار شود.

با وجود تحقیقات فراوانی که در این زمینه انجام شده، درمان قطعی برای دیابت نوع یک وجود ندارد. در واقع درمان آن شامل کنترل سطح قند خون با انسولین، رژیم غذایی و سبک زندگی سالم است.

علائم دیابت نوع یک می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود و شامل موارد زیر است:

• افزایش عطش
• تکرر ادرار
• گرسنگی شدید
• کاهش وزن شدید
• تحریک پذیری در خلق و خو (زود رنج)
• خستگی و ضعف
• تاری دید

علت دقیق ایجاد دیابت نوع 1 مشخص نیست. معمولا سیستم ایمنی بدن، باکتری ها و ویروس‌ها را بیگانه میخواند و درصدد از بین بردن آنهاست. اما بعضی مواقع به اشتباه سلول‌های ترشح کننده انسولین (جزایر لانگرهانس) موجود در پانگراس را بیگانه میخواند و به آنها حمله می‌کند و از بین می‌برد.

دیگر عوامل احتمالی که ممکن است در ایجاد دیابت نقش داشته باشند؛ ژنتیک، ویروس و سایر عوامل است.

نقش انسولین

زمانی‌که تعداد زیادی از سلول‌های جزایر لانگرهانس از بین رفت، مقدار ترشح انسولین کاهش می‌یابد و یا حتی ترشح نمی‌شود. هورمون انسولین از غده پانکراس واقع در پشت و زیر معده ترشح می‌شود.

پانکراس (لوزالمعده)، انسولین را داخل خون ترشح می‌کند. انسولین در خون جریان می‌یابد و قند مصرفی سلول‌ها را در اختیارشان قرار می‌دهد. انسولین مقدار قند خون را کاهش می‌دهد؛ با کاهش قند خون ترشح انسولین از لوزالمعده هم کاهش می‌یابد.

عوامل خطر در ایجاد ابتلا به دیابت نوع یک

• سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده پدر، مادر،خواهر یا برادر مبتلا به دیابت نوع یک داشته باشند امکان ریسک ابتلا به این بیماری را دارند.
•  عوامل ژنتیکی: وجود ژن‌های خاصی خطر ابتلا به دیابت نوع یک را افزایش می‌دهد.
• منطقه جغرافیایی: با دور شدن از خط استوا، شیوع دیابت نوع یک هم بیشتر می‌شود.
•  سن: اگر چه دیابت نوع یک می‌تواند در هر سنی ظاهر شود اما ما با دو پیک روبرو هستیم؛ پیک اول در کودکان بین 4 تا 7 سال و پیک دوم بین کودکان 10 تا 14 سال هم مشاهده می‌شود.

عوارض دیابت نوع یک

با گذشت زمان، دیابت نوع یک می‌تواند به اندام‌های اصلی بدن مثل قلب، رگ، اعصاب، چشم‌ها و کلیه آسیب بزند. کنترل طبیعی قند خون می‌تواند خطر بروز بسیاری از عوارض را کاهش دهد.

دیابت نوع یک می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد:

1- بیماری‌های قلبی-عروقی:

دیابت نوع یک می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی مثل  بیماری های عروق کرونری با درد قفسه سینه، حمله قلبی، سکته مغزی، آترواسکلروز (باریک شدن شریان‌ها) و فشار خون بالا را افزایش دهد.

2- آسیب عصبی (نوروپاتی):

قند زیاد می‌تواند به مویرگ‌های خونی که رگ‌های عصبی را به ویژه در پاها تغذیه می‌کنند را آسیب برساند که باعث سوزن شدن، بی حسی یا درد که معمولا از نوک انگشتان پا شروع می‌شود و به سمت بالا می‌رود. اعصاب آسیب دیده می‌تواند دستگاه گوارش را نیز تحت تاثیر قرار دهد و باعث بروز تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شود. و برای مردان مشکل نعوظ را به‌همراه داشته باشد.

3-آسیب کلیوی (نفروپاتی):

کلیه از میلیونها نفرون ساخته شده که خون را فیلتر می‌کنند. دیابت می‌تواند به این سیستم‌ها آسیب وارد کند که منجر به نارسایی کلیه و دیگر بیماری‌های برگشت ناپذیر کلیوی شود که در صورت نیاز بایستی دیالیز یا پیوند کلیه انجام شود.

4- آسیب چشمی (رتینوپاتی دیابتی):

دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی شبکیه آسیب بزند و بطور بالقوه باعث کوری شود. دیابت باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های چشمی مثل آب مروارید و گلوکوم (آب سیاه) شود.

5- آسیب پا:

آسیب عصبی در پا یا جریان خون ضعیف در پا خطر ابتلا به بیماری های مربوط به پا را افزایش می‌دهد. در صورت عدم کنترل قند خون، بریدگی‌ها و تاول‌ها می‌تواند عفونت‌های جدی به همراه داشته باشد و در نهایت منجر به قطع عضو مثل پا یا انگشتان پا شود.

6- بیماری‌های پوستی و دهانی:

دیابت ممکن است شما را نسبت به عفونت‌های باکتریایی و قارچی پوست و دهان مستعد کند و همچنین بیماری‌های مربوط به لثه و خشکی دهان را هم به همراه داشته باشد.

7- عوارض بارداری:

قند خون بالا می‌تواند برای مادر و کودک خطرناک باشد. در صورت عدم کنترل قند خون، ریسک سقط جنین، تولد نوزاد مرده و نقایص هنگام تولد را افزایش می‌دهد. برای مادر، دیابت خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی، رتینوپاتی (مشکلات چشمی دیابتی) و فشار خون بالا ناشی از بارداری و پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد.