دیکلوفناک چیست و چه عوارضی دارد؟ +چگونه دیکلوفناک را مصرف کنیم

دیکلوفناک Diclofenac یا دیکلوفناک سدیم یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی NSAID است. ولتارن Voltaren رایج ترین برند تجاری دیکلوفناک است. این دارو تولید موادی که در بدن موجب التهاب میشوند را مهار میکند 

از دیکلوفناک در کنترل علائم آرتریت یا التهاب مفصلی ( مانند روماتیسم مفصلی، آرتروز، اسپوندیلیت انکیلوزان)، کشیدگی های رباط، کوبیدگی های عضلانی، نقرس، میگرن، درد دندان، دردهای قاعدگی، کمردرد و دردهای بعد از جراحی استفاده میشود. دیکلوفناک درد را از بین برده و التهاب را کاهش میدهد.

مکانیسم اثر دیکلوفناک مهار آنزیم سیکلواکسیژناز Cyclo-oxygenase است. این آنزیم مسئول تولید موادی به نام پروستاگلاندین Prostaglandin است.

پروستاگلاندین ها موجب بروز التهاب و درد میشوند. با مهار آنزیم سیکلواکسیژناز تولید پروستاگلاندین کم شده و در نتیجه درد و تورم کاهش میابد.

دیکلوفناک پتاسیم هم وجود دارد و تفاوت آن با دیکلوفناک سدیم در اینست که زودتر جذب بدن شده و زودتر درد را از بین میبرد.

قبل از مصرف دیکلوفناک

بعضی افراد با بعضی بیماری ها نمیتوانند داروهای خاصی را مصرف کنند و یا در صورت نیاز به مصرف آن داروها باید نکات خاصی را رعایت کنند. به همین خاطر قبل از مصرف دیکلوفناک اگر مشکلات زیر را دارید به پزشک خود اطلاع دهید

آسم یا هر آلرژی دیگر
سابقه حساسیت به داروهای ضد التهاب
زخم معده یا دوازدهه
بیماری التهابی روده مانند کولیت اولسرو یا بیماری کرون
سه ماهه اول و سوم بارداری
بارداری یا شیردهی
سن بالای ۶۵ سال
بیماری های کلیه و کبد
مشکلات قلب و عروقی یا فشار خون
مشکلات انعقاد خون
وجود پورفیری Porphyria که نوعی بیماری خونی نادر است
بیماری لوپوس سیستمیک
مصرف داروهای دیگر حتی داروهای گیاهی

اشکال دارویی دیکلوفناک

دیکلوفناک بصورت قرص های ۲۵ و ۵۰ و ۱۰۰ میلیگرمی و شیاف ۵۰ و ۱۰۰ میلیگرمی و آمپول ۷۵ میلیگرمی و ژل موضعی یک درصد و قطره چشمی یک دهم درصد در دسترس است. این دارو را میتوان بصورت ۳-۲ بار در روز مصرف کرد. حداکثر دوز مصرفی دیکلوفناک ۱۵۰ میلیگرم در روز است.

چگونه دیکلوفناک را مصرف کنیم

در مصرف دیکلوفناک به موارد زیر توجه کنیم

قبل از شروع به مصرف دیکلوفناک کاغذی که از طرف سازنده در جعبه آن گذاشته شده مطالعه کنید. این نوشته اطلاعاتی را راجع به دارو و عوارض احتمالی آن در اختیار شما قرار میدهد
دیکلوفناک را دقیقا همانطور که پزشک تجویز کرده مصرف کنید و برای کسب تاثیر بیشتر مقدار مصرفی را افزایش ندهید
دیکلوفناک را هر روز فقط در ساعت مشخصی مصرف کنید. به این صورت احتمال اینکه یک وعده را فراموش کنید کمتر میشود
اگر مصرف یک وعده دیکلوفناک را فراموش کردید آن را در اولین زمانی که به یاد آوردید مصرف کنید ولی اگر زمان به یاد آوری همان زمان مصرف وعده بعدی باشد مصرف را دو برابر نکرده و فقط وعده جدید را مصرف کنید
دیکلوفناک را به مدت طولانی مصرف نکنید. در صورت نیاز به مصرف طولانی مدت این دارو پزشک معمولا داروهای دیگری را همراه با دیکلوفناک به شما میدهد تا دستگاه گوارش شما را در مقابل عوارض احتمالی مصرف دارو محافظت کند
اگر آسم دارید ممکن است با مصرف دیکلوفناک مشکلات تنفسی یا خس خس سینه شما بیشتر شود. در صورت بروز این مشکل مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
اگر دیکلوفناک مصرف میکنید و باید از داروی دیگری هم استفاده کنید از پزشک خود و داروساز بپرسید که داروی جدید با دیکلوفناک تداخل اثر نداشته باشد
هر قرص دیکلوفناک را با یک لیوان پر آب مصرف کرده و تا حداقل ده دقیقه بعد از مصرف آن دراز نکشید
اگر با مصرف دیکلوفناک معده شما ناراحت میشود آن را بعد از غذا یا با شیر یا آنتی اسید مصرف کنید
پزشک معالج شما مقدار مصرفی دارو را در حداقل و زمان مصرف آن را هم کوتاه ترین مدت در نظر میگیرد تا عوارض آن به حداقل برسد. سر خود مقدار مصرفی یا زمان مصرف دارو را بیشتر نکنید
اگر دیکلوفناک را برای کنترل علائم آرتریت یا التهاب مفصل مصرف میکنید توجه داشته باشد که تاثیر آن بعد از مصرف مداوم دارو به مدت دو هفته به حداکثر میرسد. در صورتی که دیکلوفناک را فقط در صورت بروز درد مصرف میکنید قبل از اینکه شدت درد به حداکثر خود برسد آن را مصرف کنید. مصرف دارو وقتی شدت درد زیاد شده است تاثیر زیادی نخواهد داشت
مصرف دیکلوفناک در زمان بارداری میتواند موجب بروز بیماری های قلبی عروقی در جنین شود. پس این دارو نباید در زمان بارداری بخصوص در سه ماهه اول و سوم مصرف گردد.

تداخلات دارویی و عوارض مصرف دیکلوفناک چیست

دیکلوفناک نوعی داروی ضد التهابی است که بیشتر در دردهای مفصلی و عضلانی و تاندونی، کمردرد و دندان درد، دردهای قاعدگی و دردهای پس از اعمال جراحی مورد استفاده قرار میگیرد.

مصرف همزمان دیکلوفناک با داروهای دیگر ممکن است مشکلاتی را بوجود آورد

دیکلوفناک موجب کاهش دفع لیتیوم از طریق کلیه شده و بدنبال آن مقدار لیتیوم خون بالا رفته و ممکن است علائم مسمومیت با لیتیم ایجاد شود
دیکلوفناک ممکن است اثرات کم کننده فشار خون بعضی داروهای ضد فشار خون را کاهش داده وموجب افزایش فشار خون شود
دیکلوفناک میتواند موجب کاهش دفع کلیوی جنتامایسن شده و بدنبال آن علائم مسمومیت با جنتامایسین ایجاد شود
دیکلوفناک اثرات رقیق کنندگی خون داشته و تاثیر داروهای دیگر رقیق کننده خون مانند وارفارین را افزایش میدهد
دیکلوفناک میتواند سطح خونی متوترکسات را بالا برده و عوارض مصرف همزمان آن را بیشتر کند
دیکلوفناک ممکن است با داروهای ادرار آور مانند فورزماید و یا هیدروکلرتیازید تداخل اثر داشته باشد
بسیاری از داروهای ضد درد دیگر و یا داروهایی که برای سرماخوردگی مصرف میشوند حاوی داروهای ضد التهابی مشابه دیکلوفناک هستند که مصرف همزمان آنها با دیکلوفناک میتواند احتمال عوارض دارو را بیشتر کند.
در این موارد با پزشک خود مشورت کنید با این حال اگر از دوز های پایین آسپیرین برای پیشگیری از حمله قلبی یا مغزی استفاد میکنید باید مصرف ان را ادامه دهید مگر پزشک شما نظر دیگری داشته باشد.

آیا ممکن است مصرف دیکلوفناک مشکلاتی را بوجود آورد

مصرف داروها در کنار آثار مفید خود ممکن است عوارضی را هم بدنبال داشته باشد. این عوارض در همه افراد ایجاد نمیشود و در صورتی هم که ایجاد شود در بسیاری از موارد بعد از چند روز کم شده یا خوب میشوند. در صورت ادامه آنها به پزشک معالج خود اطلاع دهید. این مشکلات احتمالی عبارتند از

احساس ناخوشی : در این موارد از غذاهای ساده تر استفاده کرده و مواد غذایی پر ادویه را مصرف نکنید
سوء هاضمه و سوزش سر دل و درد معده : در این موارد دارو را بعد از غذا مصرف کنید
اسهال : آب زیادی مصرف کنید
احساس سرگیجه و خواب آلودگی : رانندگی نکنید و از ابزار استفاده نکنید
سردرد، تغییرات خلق، سرگیجه، اختلال خواب : با پزشک خود مشورت کنید

عوارض مصرف دیکلوفناک

مصرف دیکلوفناک ممکن است با بروز عوارض شدیدتری همراه باشد که مهمترین آنها عبارتند از
شایعترین عارضه دیکلوفناک عوارض گوارشی آن است که میتواند به صورت احساس سوزش سر دل، درد بالای شکم، تهوع، اسهال یا یبوست، زخم معده و دوازدهه، خونریزی گوارشی و یا مسمومیت کبدی باشد.
گاهی اوقات ممکن است معده بدون اینکه درد بگیرد زخم شود. در این موارد ممکن است رنگ مدفوع سیاه یا قرمز شده و بیمار دچار ضعف یا سرگیجه بخصوص در حین ایستادن شود.

از دیگر علائم خونریزی معده استفراغ قهوه ای رنگ است. خونریزی معده ممکن است بدون هیچ علائم از پیش اخطار دهنده بوده و میتواند در هر زمانی از مصرف دارو ایجاد شود. احتمال بروز این عارضه در افراد مسن بیشتر است.

احتمال بروز عوارض گوارشی در مصرف همزمان دیکلوفناک و استفاده از الکل یا سیگار بیشتر میشود. پس اگر دیکلوفناک مصرف میکنید مصرف الکل یا سیگار را کم کرده یا قطع کنید.

دیکلوفناک میتوان جریان خون کلیه را کاهش داده و کارکرد آن را مختل کند. این عارضه در کسانی که از قبل مشکلات کلیوی داشته اند و یا نارسایی قلبی دارند بیشتر است.
مشکلات کلیوی میتواند خود را بصورت پف کردن بدن بخصوص صورت، افزایش ناگهانی وزن و یا کاهش حجم ادرار نشان دهد. با مشاهده این علائم باید به فوریت به مرکز درمانی مراجعه کرد.

علائم آلرزی مانند قرمزی پوست، خارش، کهیر و آسم از دیگر عوارض مصرف دیکلوفناک است
دیکلوفناک ممکن است موجب سردرد، وزوز گوش، افزایش فشار خون و نارسایی قلبی شود
مصرف دیکلوفناک مانند دیگر داروهای ضد التهابی ممکن است ریسک سکته قلبی و مغزی را بیشتر کند. احتمال این عوارض در کسانی که خود از قبل مشکلات قلبی دارند و یا در کسانی که سیگار مصرف میکنند، سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند، فشار خون بالا و یا دیابت دارند بیشتر است.
احتمال بروز این عوارض در مصرف طولانی مدت این داروها بیشتر میشود. سکته قلبی میتواند خود را بصورت درد قفسه سینه، ضعف و تنگی نفس نشان دهد و سکته مغزی بصورت اختلال در دید و تعادل و تکلم. با مشاهده هر کدام از این علائم باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد .

حساسیت به نور آفتاب میتواند از عوارض مصرف دیکلوفناک باشد. پس در موقع مصرف این دارو زیاد زیر نور آفتاب قرار نگیرید و از برنزه کردن پوست با لامپ های فلوئورسنت بپرهیزید. وقتی زیر نور خورشید قرار دارید خود را پوشانیده و از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.