بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) یک اصطلاح برای طیف وسیعی از افراد مبتلا به بیماری کبدی است که الکل کمی مصرف می‌کنند یا الکل مصرف نمی‌کنند، تعریف شده است.
ویژگی اصلی این بیماری، وجود چربی ذخیره شده بیش از حد است. برخی از افراد مبتلا به کبد چرب مستعد ابتلا به استئاتو هپاتیت غیر الکلی (NASH) هستند که نوعی بیماری تهاجمی کبد است و ممکن است به زخم‌های پیشرفته مثل سیروز و نارسایی کبدی تبدیل شوند، این آسیب بیشتر شبیه آسیب ناشی از مصرف زیاد الکل است.
کبد چرب اغلب علائم و نشانه ای ندارند اما در کل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- احساس درد در قسمت فوقانی شکم
علائم و نشانه‌های استئاتو هپاتیت غیر الکلی (NASH) یا سیروز کبدی:
- تورم شکم
- متورم شدن رگ‌های خونی در زیر پوست
- بزرگ شدن طحال
- قرمز شدن کف دست
- زرد شدن چشم ها و پوست (زردی)
علت ایجاد کبد چرب
متخصصان دقیقا نمی‌دانند که چرا در کبد بعضی از افراد، چربی جمع می‌شود.
کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و کبد چرب الکلی (NASH) هر دو به موارد زیر مرتبطند:
- اضافه وزن یا چاقی
- مقاومت به انسولین
- چربی بالا به ویژه تری گلیسیرید بالا در خون
به نظر می‌رسد این مشکلات باعث رسوب چربی در کبد می‌شوند. برای برخی افراد این چربی اضافی به عنوان سم برای کبد عمل می‌کند و باعث التهاب کبد و استئاتو هپاتیت (NASH) می‌شود که ممکن است سبب ایجاد نارسایی کبدی شود.
عوامل خطر
عوامل بسیاری ریسک ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند. مانند:
- کلسترول بالا
- مقادیر بالای تری گلیسیرید در خون
- سندرم متابولیک
- چاقی، به ویژه هنگامی که چربی در شکم متمرکز شود
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- اختلال خواب
- دیابت نوع 2
- تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)
- غده هیپوفیز کم کار (کم کاری هیپوفیز)
- ابتلا به NASH در موارد زیر بیشتر است:
- افراد مسن
- افراد میتلا به دیابت
- افراد چاق
بدون آزمایش، تشخیص NAFLD از NASH بسیار دشوار است.
عوارض کبد چرب
عوارض اصلی این اختلال، سیروز کبدی است. سیروز در پاسخ به آسیب کبدی مانند التهاب در NASH رخ می‌دهد. همانطور که کبد سعی در توقف التهاب دارد، ناحیه زخم یا اسکار (فیبروز) ایجاد می‌کند و در نتیجه با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می‌یابد و بافت کبدی بیشتر درگیر فیبروز می‌شود.
اگر روند التهاب و فیبروز قطع نشود، سیروز منجر به موارد زیر می‌شود:
- تجمع مایعات در شکم
- تورم رگ‌های مری (واریس مری) که می‌تواند پاره شود و خونریزی کند.
- گیجی، خواب آلودگی و اختلال گفتار (انسفالوپاتی کبدی)
- سرطان کبد
مرحله نهایی نارسایی کبدی، به این معنی است که کبد عملکرد خود را متوقف کرده است. بین 5 تا 12 درصد از افراد مبتلا به NASH به سیروز کبدی هم مبتلا می‌شوند.
تشخیص کبد چرب
از آنجا که NAFLD در اکثر موارد علائمی ندارد، انجام آزمایش‌هایی به دلایل دیگر ممکن است اشاره به مشکل کبدی داشته باشد و اغلب مورد توجه پزشکان قرار می‌گیرند.
آزمایشات انجام شده برای تشخیص و شدت بیماری شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون
- شمارش کامل خون
- آنزیم کبد و آزمایشات عملکرد کبد
- آزمایش هپاتیت مثل هپاتیت A ، هپاتیت C و سایر موارد
- آزمایش غربالگری بیماری سلیاک
- قند خون ناشتا
- هموگلوبین A1C ، که نشان می دهد قند خون شما چقدر پایدار است.
- آزمایش لیپیدی ، چربی های خون مانند کلسترول و تری گلیسیرید را اندازه گیری می کند.
روشهای تصویربرداری از کبد
سونوگرافی شکمی که اغلب در صورت مشکوک بودن به بیماری کبدی، آزمایش اولیه است.
اسکن توموگرافی (CT) یا تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (MRI):
این تکنیک ها توانایی تشخیص NASH از NAFLD را ندارند ، اما هنوز هم ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
الاستوگرافی گذرا:
نوعی سونوگرافی پیشرفته که سفتی کبد شما را اندازه گیری می کند. سفتی کبد نشان دهنده فیبروز یا زخم است.
الاستوگرافی با تشدید مغناطیسی:
با ترکیب تصویربرداری MRI با امواج صوتی برای ایجاد یک نقشه بصری (الاستوگرام) که سختی بافت های بدن را نشان می دهد، کار می کند.
معاینه بافت کبد
اگر سایر آزمایشات بی نتیجه باشند، پزشک ممکن است روشی را برای برداشتن نمونه ای از بافت از کبد (بیوپسی کبد) توصیه کند. نمونه بافت در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا علائم التهاب و زخم بررسی شود.
نمونه برداری از کبد می تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد ولی خطرات کمی دارد که پزشک شما را با جزئیات برررسی می‌کند. این روش با قرار دادن سوزن از طریق دیواره شکم و داخل کبد انجام می شود.
درمان کبد چرب
خط اول برای درمان کبد چرب برای معمولاً کاهش وزن از طریق ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش است.
در حالت ایده آل ، کاهش 10٪ از وزن بدن مطلوب است، اما اگر حتی 3٪ تا 5٪ از وزن اولیه خود را کاهش دهید، بهبود عوامل خطر می تواند آشکار شود. جراحی برای کاهش وزن همچنین گزینه ای برای کسانی است که نیاز به کاهش وزن زیادی دارند. برای کسانی که به دلیل NASA دچار سیروز می شوند، پیوند کبد می‌تواند یک گزینه باشد.
درمان‌های بالقوه آینده
هیچ درمان دارویی توسط سازمان غذا و دارو برای بیماری کبد چرب غیر الکلی تأیید نشده است، اما چند دارو در حال مطالعه هستند که نتایج امیدوار کننده‌ای دارند.
