اختلال شخصیت اجتنابی (AVPD) الگوی ماندگاری از رفتار مربوط به مهار اجتماعی، احساس عدم کفایت و حساسیت به طرد شدن است که باعث ایجاد مشکل در موقعیت های کاری و روابط می شود. این اختلال با کمرویی و حساسیت شدید نسبت به انتقاد از دیگران مشخص می شود و به عنوان یک اختلال شخصیت دسته C یا اختلالات شخصیتی مضطرب و نگران شناخته می شود. معمولا افراد دارای اختلال شخصیت اجتنابی در ازدواج عملکرد خوبی ندارند.

اختلال شخصیت اجتنابی غالباً با سایر موارد سلامت روان مانند اختلالات اضطرابی، به ویژه اختلال اضطراب اجتماعی همراه است. افراد مبتلا به این اختلال به دلیل ترس از طرد شدن یا عدم تأیید، الگوی اجتناب از خود نشان می دهند که بسیار دردناک است. این اختلال حدود 2.5٪ از جمعیت را درگیر می کند که در آن تقریباً مردان و زنان به تعداد مساوی مبتلا هستند.

علائم اختلال شخصیت اجتنابی (AVPD)

در زیر لیستی از علائم رایج مرتبط با اختلال شخصیت اجتنابی آورده شده است:

• نیاز به خوب دیده شدن
• آنهدونیا (عدم لذت بردن از فعالیت ها)
• اضطراب در مورد گفتن یا انجام کار اشتباه
• اضطراب در موقعیت های اجتماعی
• اجتناب از درگیری «مردم پسند»
• اجتناب از روابط صمیمی یا به اشتراک گذاشتن احساسات شخصی
• پرهیز از تصمیم گیری
• اجتناب از موقعیت ها به دلیل ترس از طرد شدن
• اجتناب از شرایط اجتماعی یا رویدادها
• به راحتی صدمه دیدن از انتقاد یا عدم تأیید
• خودآگاهی شدید
• عدم برقراری ارتباط اجتماعی
• رفتار ترسناک و پرتنش
• احساس عدم کفایت
• حساسیت بیش از حد به منفی ارزیابی شدن
• عدم ابراز وجود
• عدم اعتماد به دیگران
• عزت نفس پایین
• برداشت منفی از موقعیت های خنثی
• فاقد شبکه اجتماعی بودن و نداشتن دوست صمیمی
• ایزوله سازی شخصی
• بازداری اجتماعی
• حاضر نبودن برای ریسک یا امتحان کردن چیزهای جدید
• ناتوان یا فرومایه دیدن خود از نظر اجتماعی

تشخیص افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی

اختلال شخصیت اجتنابی را فقط یک متخصص روانشناسی بالینی یا روانپزشک می تواند بر اساس معیارهای ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) تشخیص دهد. در حالی که انواع اختلالات شخصیت مانند اختلال شخصیت وابسته و فرد دارای اختلال اضطرابی کار تشخیص افتراقی را سخت می کند. یک ارزیابگر روانشناس می تواند اولین نقطه شروع برای تشخیص باشد، شما باید برای تشخیص به یک روانشناس، روانپزشک یا سایر متخصصان بهداشت روان مراجعه کنید. پیشنهاد ما جهت بالا بردن درستی تشخیص مرکز مشاوره مکث می باشد که با استفاده از تست اختلال شخصیت اجتنابی و تست های جدید امکان تشخیص سریع و دقیق را فراهم کرده است.

اختلال شخصیت اجتنابی به طور معمول در بزرگسالان تشخیص داده می شود، زیرا شخصیت کودکان هنوز در حال رشد است و رفتارهایی مانند کمرویی می تواند تجارب طبیعی در کودکی باشد که بعداً رشد می کند.

مطابق DSM-5، فرد باید الگویی سازگار از اجتناب از تماس اجتماعی، حساسیت بیش از حد به طرد و انتقاد و احساس عدم کفایت داشته باشد، همانطور که حداقل توسط چهار معیار زیر نشان داده شده است:

• اجتناب از فعالیت های شغلی شامل ارتباط اجتماعی قابل توجه به دلیل ترس از انتقاد، عدم تأیید یا رد
• عدم تمایل به درگیر شدن با دیگران
• دور نگه داشتن خود از روابط صمیمی برای ترس از تمسخر یا تحقیر شدن
• مشغله انتقاد یا طرد شدن در موقعیت های اجتماعی
• کناره گیری از موقعیت های جدید اجتماعی به دلیل احساس عدم کفایت
• از لحاظ اجتماعی احساس نالایق، ناپسند یا پایین بودن نسبت به دیگران
• دریغ کردن از تجربه خطر کردن یا انجام کارهای جدید از ترس و خجالت

علل اختلال شخصیت اجتنابی

تصور می شود که علل اختلال شخصیت اجتنابی شامل عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و روانی است. سوء استفاده عاطفی، انتقاد، تمسخر یا کمبود محبت یا پرورش توسط والدین یا مراقب در کودکی در صورت وجود سایر عوامل، ممکن است منجر به ایجاد این اختلال شخصیت شود. رد شدن و پذیرفته نشدن توسط همسالان نیز به همین ترتیب ممکن است یک عامل خطر باشد.

غالباً، افراد مبتلا به این اختلال در کودکی بسیار خجالتی هستند و با افزایش سن این کمرویی را پشت سر نمی گذارند و به همان شکل آن را ادامه می دهند. اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال شخصیت اجتنابی دارای علائم و ژنتیک مشابه هستند، که اختلال اضطراب اجتماعی نوع شدیدتر این بیماری است.

اختلالات مرتبط به اختلال شخصیت اجتنابی

اختلال شخصیت اجتنابی ممکن است همزمان با سایر اختلالات اتفاق بیفتد و با سایر شرایط دیگر همپوشانی داشته باشد، از جمله:

• اختلال اضطراب اجتماعی
• اختلال شخصیت وابسته
• اختلال شخصیت مرزی (BPD)
• اختلال سوء مصرف مواد
• افسردگی
• آگورافوبیا

درمان اختلال شخصیت اجتنابی در برابر درمان اختلال اضطراب اجتماعی

این دو اختلال باهم تفاوت های زیادی دارند. در درمان اختلال شخصی اجتنابی باید به ریشه ها و عوامل سازنده این اختلال و حتی عوامل ژنتیکی توجه کرد، متاسفانه به دلیل برخی از باورهای این افراد مانند این که تغییر و درمان ممکن است بسیار سخت باشد، درمان ممکن است دشوار شود.

اولین قدم های درمان، سخت ترین ها هستند. ممکن است به گفتار درمانی و درمان شناختی و رفتاری پاسخ خوبی بدهید. متخصصانی که از آن ها کمک می گیرید باید بسیار صبور و دلسوز باشند زیرا ممکن است وقتی واقعا با درمان روبرو شوید مقاومت کنید.

از سوی دیگر افرادی که مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند ممکن است به ترکیبی از دارودرمانی، ورزش، روان درمانی و تغذیه بهتر پاسخ خوبی بدهند. دارو می تواند به سرعت عنصر ترس را کاهش دهد و ورزش و تغذیه بهتر می تواند باعث کاهش هورمون های ترس شود.

درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی

اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی به دنبال درمان نیستند. وقتی این برای درمان مراجعه می کنند، اغلب برای یک مشکل خاص در زندگی است که آن زمان آن را تجربه می کنند یا انواع دیگری از علائم مانند افسردگی و اضطراب را تجربه کرده اند. در صورت حل این مشکل معمولاً درمان را قطع می کنند.

درمان اختلال شخصیت اجتنابی مانند سایر اختلالات شخصیتی دشوار است زیرا این یک الگوی رفتاری پایدار است و تشخیص اینکه فرد نیاز به کمک روان درمانی دارد برای فردی که دچار این اختلال است دشوار است.

متأسفانه، چشم انداز افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی که به دنبال درمان نیستند بسیار تاریک است، به طور معمول آن ها منزوی می شوند و از اجتناب به عنوان تنها استراتژی مقابله خود استفاده می کنند.

از طرف دیگر، وقتی درمان با موفقیت انجام شود، می تواند به کاهش علائم و افزایش دامنه استراتژی های مقابله ای کمک کند که فرد می تواند اضطراب خود را به وسیله آن کنترل کند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی احتمالاً همیشه تا حدی خجالتی خواهد بود، اما در صورت درمان اجتناب بر افکار او مسلط نخواهد بود.

گفتار درمانی

گفتار درمانی برای اختلال شخصیت اجتنابی ممکن است شامل درمان شناختی رفتاری (CBT)، روان پویایی و طرحواره درمانی باشد. گروه درمانی و آموزش مهارت های اجتماعی نیز می تواند مفید باشد.

CBT برای یادگیری چگونگی تغییر الگوهای تفکر غیر مفید، مفید است، در حالی که درمان روان پویایی با هدف آگاهی از چگونگی تأثیر تجارب گذشته، درد و درگیری در علائم فعلی انجام می شود.

طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت اجتنابی یک رویکرد تلفیقی است که بر اساس CBT و همچنین بسیاری از تکنیک های درمانی دیگر بنا می شود. این تمرکز بر رابطه درمانی بین درمانگر و مشتری و هدف بهبود عملکرد روزانه و کسب بینش برای تغییر بر اساس درک مجدد تجربیات اولیه زندگی است.

یکی از ویژگی های اصلی طرحواره درمانی «فرزندپروری مجدد محدود» است که در آن مراجع نیازهای کودکی خود را بیان می کند و یاد می گیرد صدای والد سالم را ایجاد و درونی کند.

دارو

اگرچه در حال حاضر هیچ دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت اجتنابی تأیید نشده است، اما اگر فرد مبتلا به سایر اختلالات مرتبط مانند افسردگی یا اضطراب باشد، ممکن است برای کمک به این علائم دارو تجویز شود. به عنوان مثال، داروهای ضد افسردگی می توانند برای بهبود خلق و خو و کاهش علائم اضطراب مفید باشند و همچنین ممکن است حساسیت به طرد شدن را کاهش دهند.

کنار آمدن با اختلال

• یکی از اولین مراحل بهبود کیفیت زندگی در اختلال شخصیت اجتنابی، شناخت علائم است. با درک علائم خاص خود، می توانید با درمانگر خود بهتر کار کنید تا راه هایی برای حل آن ها پیدا کنید.
• دوستان و خانواده را در درمان درگیر کنید، تا آن ها درک بهتری از آنچه که شما تجربه می کنید و نحوه کمک به شما داشته باشند.
• مراقبت از خود نیز در حالی که دچار بیماری هستید ضروری است، از جمله یافتن مهارت های مقابله سالم در حالی که دچار مشکل هستید که مانع از روی آوردن شما به مواد مخدر یا الکل، سیگار کشیدن، پرخوری یا صدمه زدن به خود می شود.