اختلال فراموشی تجزیه ای وضعیتی است که باعث از دست دادن حافظه می شود. اغلب ناشی از استرس یا تروما است و پزشکان زمانی آن را تشخیص می دهند که نتوانند فراموشی را به دلایل دیگری مانند آسیب مغزی یا زوال عقل ربط دهند. افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای ممکن است در به خاطر سپردن اطلاعات مربوط به خود دچار مشکل شوند. آنها ممکن است نام خود، جایی که زندگی می کنند، چه کسی هستند و جزئیات دیگر را به خاطر نداشته باشند. دوره های فراموشی معمولاً ناگهانی ایجاد می شوند و می توانند ساعت ها، روزها و یا در موارد نادر هفته ها طول بکشند.

طبق گفته انجمن روانپزشکی آمریکا (APA)، فراموشی تجزیه ای اغلب به دلیل رویدادهای آسیب زا یا استرس زا، مانند ترومای دوران کودکی، سوء استفاده و غفلت رخ می دهد. فراموشی تجزیه ای همچنین می تواند از مسائل مربوط به هویت شخصی و تجربیات گذشته ناشی شود.

انواع فراموشی تجزیه ای

فراموشی تجزیه ای شایع ترین اختلال تجزیه ای است. افراد مبتلا به این بیماری دوره هایی از فراموشی دارند که در طی آن اطلاعات شخصی مهم را فراموش میکنند. این حملات فراموشی گسترده هستند و از قلمرو فراموشی عادی فراتر می روند. اطلاعاتی که مردم فراموش می کنند اغلب دارای ماهیت منبع قابل اعتماد حساس یا آسیب زا هستند.

افراد مبتلا به اختلال فراموشی تجزیه ای می توانند انواع مختلفی از فراموشی را تجربه کنند. بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، افراد مبتلا به این اختلال می توانند انواع مختلفی از فراموشی را تجربه کنند: فراموشی موضعی، انتخابی، پیوسته، سیستماتیک، فراگیر.

فراموشی موضعی

فراموشی موضعی به این معنی است که فرد نمی تواند یک رویداد یا یک سری از رویدادها را به خاطر بیاورد وباعث ایجاد شکاف در حافظه او می شود. این شکاف های حافظه اغلب به استرس یا تروما مربوط می شود. به عنوان مثال، شخصی که در دوران کودکی تجربه آزار و اذیت داشته است، ممکن است آن بخش از زمان را فراموش کند. افراد مبتلا به فراموشی موضعی اغلب بیش از یک دوره از دست دادن حافظه دارند.

فراموشی انتخابی

فراموشی انتخابی شامل از دست دادن تنها بخشی از حافظه فرد از یک دوره خاص است. به عنوان مثال، می تواند به معنای فراموش کردن برخی از بخش های یک رویداد آسیب زا باشد، اما نه همه آن. فرد می تواند هم فراموشی انتخابی و هم فراموشی موضعی داشته باشد.

فراموشی پیوسته

در این نوع فراموشی، فرد هر اتفاق جدیدی را که رخ می دهد فراموش می کند. یک رویداد آسیب زا ممکن است باعث این فراموشی مداوم شود.

فراموشی سیستماتیک

فراموشی سیستماتیک، از دست دادن خاطرات مربوط به یک دسته یا فرد خاص است. به عنوان مثال، شخصی ممکن است تمام خاطرات خود را که مربوط به یک شخص خاص است فراموش کند.

فراموشی فراگیر

این شکل نادر فراموشی زمانی رخ می دهد که فرد هویت و تجربیات زندگی خود را به طور کامل فراموش کند. آنها می توانند فراموش کنند که چه کسی هستند، با چه کسی صحبت کردند، کجا رفتند، چه کردند و چه احساسی داشتند. برخی از افراد مبتلا به فراموشی عمومی ممکن است مهارت های قبلی خود را از دست بدهند. این شکل از فراموشی اغلب در بازماندگان تجاوز جنسی، کهنه سربازان جنگی و کسانی که استرس یا درگیری شدید را تجربه می کنند، رخ می دهد.

گریز تجزیه ای

گریز تجزیه ای گاهی در افراد مبتلا به اختلال فراموشی تجزیه ای رخ می دهد. شدید و نادر است و فقط 0.2٪ منبع مورد اعتماد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می دهد. معمولاً به صورت سفر ناگهانی و غیرمنتظره به دور از خانه شخص ظاهر می شود. یک فرد مبتلا به گریز تجزیه ای ممکن است با حالتی گیج و گیج در اطراف سرگردان باشد. آنها همچنین ممکن است از دست دادن حافظه و ناتوانی در شناخت افرادی که می شناسند داشته باشند.

علائم اختلال فراموشی تجزیه ای

علامت اولیه فراموشی تجزیه ای از دست دادن حافظه است که گسترده تر از فراموشی طبیعی است. افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای اطلاعات شخصی مهم را فراموش می کنند. دوره های فراموشی می تواند چندین دقیقه یا چندین ماه طول بکشد. کسانی که اخیراً فراموشی را تجربه کرده اند ممکن است احساس گیجی یا افسردگی کنند.

علل اختلال فراموشی تجزیه ای

یک رویداد آسیب زا یا یک عامل استرس زا معمولاً باعث فراموشی تجزیه ای می شود. تروما معمولاً چیزی است که فرد در دوران کودکی تجربه کرده است، مانند سوء استفاده جنسی یا غفلت عاطفی. همچنین ممکن است افراد به دنبال بلایای طبیعی، تجاوز جنسی یا جنگ نظامی دچار فراموشی تجزیه ای شوند. میانگین سن شروع وجود ندارد. افراد می توانند چندین دوره فراموشی تجزیه ای را در طول زندگی خود تجربه کنند.

عوامل خطر

کسانی که در دوران کودکی آزار جسمی یا جنسی را تجربه کرده اند، خطر فراموشی تجزیه ای را افزایش می دهند. مهمترین عامل خطر برای فراموشی تجزیه ای، قرار گرفتن در معرض یک تجربه آسیب زا، یک بار یا به طور مداوم است. به گفته جانز هاپکینز، برخی از محققان بر این باورند که این بیماری در میان بازماندگان تجاوز جنسی و جانبازان جنگ شایع تر است. دیگران فکر می کنند که عمدتاً بر افراد آسیب پذیر با سایر شرایط سلامت روانی از قبل موجود تأثیر می گذارد. اگرچه تحقیقات نشان نداده است که دقیقاً چه چیزی باعث فراموشی تجزیه ای می شود، اما واضح است که این اختلال با تروما ارتباط دارد.

تشخیص

پزشکان فراموشی تجزیه ای را بر اساس اینکه آیا یک فرد معیارهای تعیین شده در DSM-5 را برآورده می کند یا خیر، تشخیص می دهند. معیارها عبارتند از:

• شخص نمی تواند اطلاعات مهم شخصی یا خانوادگی را به خاطر بیاورد.
• علائم فرد باعث ناراحتی می شود.
• علائم یک فرد از عملکرد طبیعی آنها در محیط های اجتماعی جلوگیری می کند.

پزشک همچنین معاینه پزشکی و فیزیکی را برای رد سایر علل احتمالی انجام می دهد. آنها می توانند از اسکن MRI برای بررسی علل ساختاری، آزمایش خون و ادرار برای تجزیه و تحلیل علل سمی و نوار مغزی (EEG) برای رد اختلال تشنج استفاده کنند. آنها همچنین مطمئن خواهند شد که علائم یک فرد به دلیل دارو یا اختلال روانپزشکی نیست.

درمان اختلال فراموشی تجزیه ای

درمان فراموشی تجزیه ای به شدت از دست دادن حافظه فرد بستگی دارد. اگر از دست دادن حافظه برای یک دوره کوتاه باشد، درمان حمایتی معمولاً اولین درمان است. افرادی که از دست دادن حافظه شدیدتر دارند به مراقبت بیشتری نیاز دارند، از جمله یک محیط امن و حمایتی که به آنها کمک می کند تا به طور طبیعی خاطرات از دست رفته را بازیابی کنند.

اگر این کار ناموفق باشد، فرد می تواند تحت هیپنوتیزم قرار گیرد. پزشکان با احتیاط از هیپنوتیزم استفاده می کنند زیرا بازیابی این خاطرات می تواند به خاطرات یک موقعیت آسیب زا نیز منجر شود. پس از بهبودی فرد از فراموشی، پزشکان ممکن است از انواع مختلف روان درمانی برای کاهش دفعات این دوره ها و کمک به فرد برای مقابله با آن استفاده کنند. این رویکردها عبارتند از:

• درمان شناختی رفتاری (CBT): این روش به بررسی تعارض یا آسیب و الگوهای فکری ناسالم می پردازد. هنگامی که شخصی این افکار منفی را تشخیص داد، می تواند آنها را با راهبردهای مقابله ای به چالش بکشد.
• حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR): این امر با ترکیب CBT با تجسم به کاهش استرس ناشی از تجربیات آسیب زا قبلی کمک می کند.
• رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): این روش راهبردهای مقابله ای را آموزش می دهد که به فرد کمک می کند تا با افکار مخرب مقابله کند. همچنین به فرد کمک می کند تا احساسات خود را تنظیم کند.

جلوگیری

در حال حاضر هیچ راه شناخته شده ای برای جلوگیری از فراموشی تجزیه ای وجود ندارد. با این حال، اگر فرد به محض بروز علائم، درمان را دریافت کند، می تواند دوره های فراموشی آینده را محدود کند. مداخله بلافاصله پس از وقوع رویداد آسیب زا نیز ممکن است احتمال ابتلا به این اختلالات را کاهش دهد.

چشم انداز

چشم انداز افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای خوب است. اگر فردی دیگر در یک موقعیت استرس زا یا آسیب زا نیست، درمان می تواند به او کمک کند تا خاطرات از دست رفته را بازیابی کند. خاطرات می توانند به طور ناگهانی یا تدریجی، حتی بدون درمان، به منبعی قابل اعتماد بازگردند. با این حال، برخی از افراد هرگز خاطرات از دست رفته خود را بازیابی نمی کنند. اینکه آیا خاطرات یک نفر باز می گردد یا نه بستگی به سطح استرس، درگیری های مرتبط با تروما و سازگاری کلی ذهنی آنها دارد. درمان به موقع می تواند به طور قابل توجهی دیدگاه فرد را بهبود بخشد.

خلاصه

فراموشی تجزیه ای اختلالی است که باعث دوره های فراموشی می شود که باعث می شود فرد اطلاعات شخصی مهم از جمله در موارد شدید هویت خود را فراموش کند. اغلب از استرس شدید، سوء استفاده در دوران کودکی یا تجربه آسیب زا دیگری ناشی می شود. پزشکان از ارزیابی های بالینی و فیزیکی کامل برای تشخیص فراموشی تجزیه ای و رد سایر شرایطی که ممکن است باعث علائم فرد شوند استفاده میکنند.

درمان شامل ایجاد یک فضای امن و راحت است که به خاطرات امکان بازگشت دارد. در برخی موارد، پزشکان هیپنوتیزم و روان درمانی را توصیه می کنند. اکثر افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای پس از رفع فراموشی، خاطرات خود را بازیابی می کنند.

منبع: medicalnewstoday.com