افرادی که تمایل دارند بدترین سناریوها را در ذهن خود بسازند و وقت خود را بیشتر صرف فکر کردن به وقایعی کنند که هرگز اتفاق نمی افتد تا حدی که دچار استرس شدیدی می شوند؛ به طوریکه در حد افراط این رفتار را ادامه می دهند از نظر شخصیتی به اختلال نوروتیک مبتلا هستند. این اختلال حد وسط طیفی از واکنش سازگاری فرد از یک طرف و اختلالات شخصیتی از طرف دیگر می باشد.

زمانی که فرد در حالت استرس شدید قرار می گیرد هر چند که فرد با ثباتی باشد ممکن است به اختلالات روانی موقت دچار شود. اتفاقاتی مانند مرگ یک عزیز؛ از دست دادن پول یا شغل میتواند به فرد استرس بدهد. فردی که دارای اختلال نوروتیک می باشد؛ افسرده، مغموم و زود رنج است. او اعتماد به نفس ندارد و در صحبت کردن با غریبه ها دچار مشکل می شود و به طور مداوم نگران بدشانسی های احتمالی است که ممکن است گریبان او را بگیرند.

میزان شیوع اختلال نوروتیک

این اختلال در جامعه بسیار شایع می باشد به طوریکه در مناطق شهری خیلی بیشتر از مناطق روستایی می باشد. زنان بیشتر از مردان مستعد این اختلال می باشند. بررسی ها نشان می دهد از بین هزار نفر، چهل الی هشتاد نفر از اختلال نوروتیک رنج می برند. معمولاً از سن سی یا چهل سالگی و پس از آن به ندرت این اختلال در افراد به وجود می آید.

نتیجه تحقیق در یک بیمارستان بیانگر این است که بیست الی سی درصد از افرادی که مراجعه می کنند به بیماری هایی مبتلا هستند که بیشتر جنبه روانی دارد. برخی افراد از بیماری خود آگاهی ندارند و برخی دیگر در مورد بیماری خود اطلاعاتی ندارند؛ ممکن است با تشدید بیماری خود و دیگران را نیز در معرض بیماری قرار دهند. اینبیماری روانی به دو گروه تقسیم می شوند. گروه اول افرادی هستند که به بیماری روانی خفیف که اصطلاحاً به آن اختلالات نوروتیک می گویند و گروه دوم افرادی که به بیماری روانی شدید مبتلا هستند.

علائم اختلال نوروتیک و بی توجهی افراد به این بیماری

همانطور که گفته شد بیماری های روانی به دو گروه بیماری های روانی خفیف و شدید تقسیم می شوند. روان پریشی؛ افسردگی شدید؛ کندی عقل به علت شدت علائم و ناتوانی های بالا به راحتی قابل تشخیص می باشد. اما مشکل اصلی افرادی هستند که به بیماری روانی خفیف که به آن اختلال نوروتیک می گویند؛ مبتلا هستند و به آن توجهی ندارند و برای درمان خود هیچ اقدامی نمی کنند.

به طور مثال افرادی که به علائم جسمی مانند تپش قلب؛ دردهای عضلانی؛ تنفس نامنظم؛ تعریق زیاد رنج می برند؛ دچار بیماری اضطراب هستند که یک نوع اختلال روانی می باشد. تعداد زیادی از این افراد اطلاعات کافی در مورد بیماری خود ندارند و به جای مراجعه به روانپزشک به پزشکان دیگر مراجعه می کنند و ممکن است هیچگاه موفق به درمان بیماری اضطراب خود نشوند. لازم است علائم اختلالات بیماری روانی را از طریق مختلف به افراد جامعه آموزش دهند تا افراد بهتر و راحت تر برای درمان خود اقدام کنند و زودتر به نتیجه برسند.

پیشگیری و درمان اختلال نوروتیک

افراد زیادی به بیماری های خفیف روانی مبتلا هستند. از جمله این بیماری ها شامل اختلالات شخصیتی؛ اختلالات وسواسی؛ اختلالات اضطرابی؛ تشنج یا صرع؛ افسردگی خفیف؛ عقب ماندگی ذهنی؛ اختلال یادگیری و رفتاری در کودکانمی باشد. بیشتر افرادی که به اختلال نوروتیک مبتلا هستند می توانند درمان شوند، به شرط آنکه علائم خود را بشناسند و به موقع به مراکز درمانی مراجعه کنند.

یکی از موثرترین روش هایی که می تواند هم در درمان این اختلالات و هم در پیشگیری نقش موثری داشته باشد، مهارت حل مسئله و مهارت حل استرس است به نحوی که افراد با یادگیری این مهارت ها بتوانند بیماری خود را تشخیص دهند و برای کمتر شدن استرس خود در زندگی راه هایی بیابند و بتوانند به خوبی بر آن غلبه کنند. گاهی ممکن است افراد در مهارت حل استرس خود دچار مشکل شوند پس در این مرحله لازم است به روانپزشک مراجعه و به درمان خود بپردازند.

رویکردهای مختلف در درمان اختلال نوروتیک

روانپزشکان و روانشناسان به روش های مختلف به درمان روان رنجوری می پردازند. رویکرد روانکاوی شامل کمک به بیمار برای آگاهی از تکانه های سرکوب شده، احساسات و خاطرات آسیب زا است که زیربنای این اختلالات است، در نتیجه فرد قادر است تا از طریق درک بهتر و عمیق تر خود به رشد شخصیت دست یابد. کسانی که معتقدند روان رنجوری ها نتیجه پاسخ های آموخته شده است ممکن است مراجع را از طریق فرایندی به نام حساسیت زدایی بهبود ببخشند. برای مثال فردی که از ارتفاع می ترسد، طی چند هفته به تدریج در معرض ارتفاعات بیشتر قرار می گیرد.

اختلال سایکوتیک چیست؟

به گروهی از بیماری های روانی که به روی ذهن و مغز افراد تاثیر می گذارند. به طوریکه افرادی که به این اختلال مبتلا می شوند؛ نمی توانند به درستی و با دقت فکر کنند. درک واقعیت و پاسخ به احساسات دیگران برای این افراد بسیار سخت است و نمی توانند به درستی قضاوت کنند. وجود یک یا چند علائم مانند توهم، گفتار و افکار آشفته، هذیان، بی ارادگی و کاهش ابراز هیجان علائم افرادی است که به اختلال سایکوتیک می باشد.

برای اینکه پزشک متوجه شود که آیا فرد به این اختلال مبتلا می باشد، از بیمار می خواهند که آزمایش خون بدهد. در برخی مواقع از مغز بیمار باید عکس گرفته شود تا پزشک از بیماری های جسمی احتمالی فرد اطلاع یابد. این آزمایشات مشخص می کند که فرد مواد مصرف می کند یا خیر. اگر هیچ نوع دلیل فیزیکی برای علائم بیمار پیدا نشد، فرد را به روانپزشک یا روانشناس معرفی می کنند. برای درمان اختلال نوروتیک و اختلال سایکوتیک مراجعه به روانپزشک ضروری می باشد.

اختلالات روانی و تفاوت آن ها

با توجه به اینکه علم روانشناسی اختلالات روانی را به دو دسته اختلال نوروتیک و اختلال سایکوتیک تقسیم می کند؛ بیمارانی که روان رنجور هستند را نوروتیک و بیمارانی که روان پریش هستند را سایکوتیک می گویند. تفاوت این دو دسته در میزان آگاهی نسبت به بیماری خود می باشد. مثلاً فردی که روان رنجور است می داند که بیمار است، چون وسواس دارد که وسایل خود را به طور مداوم تمیز کند این فرد رفتار خود را باور دارد. اما فردی که روان پریش است بسیار وسواسی است ولی وسواس بودن خود را قبول ندارد.

در اختلالات نوروتیک فرد نسبت به بیماری خود کاملاً آگاه می باشد و از بیماری رنج می برد مانند ترس و اضطراب که البته این بیماری ها برای جامعه خطرناک نمی باشد. اما اختلالات سایکوتیک چون با توهم و هذیان همراه می باشد برای جامعه خطرناک است. بررسی ها نشان می دهد بروز بیماری های روانی چند علت دارد. عوامل روانی که به کودکی فرد بیمار و روابط او با مادرش برمی گردد. عوامل اجتماعی مانند فقر؛ اعتیاد؛ عوامل معنوی و غیره.

اختلال سایکوتیک و درمان آن

محققان بر این باورند که عوامل مختلفی در بروز این اختلال نقش دارند. برخی از این اختلالات جنبه ارثی دارند بنابراین از خانواده ناشی می شوند. عوامل دیگری همچون تغییرات کلی که ممکن است در زندگی فرد رخ دهد و ایجاد تنش کند، مصرف مواد مخدر، استرس در به وجود آمدن این اختلال بی تاثیر نیست. داروی ضد سایکوتیک داروی اصلی این بیماری می باشد. البته این دارو به تنهایی برای درمان بیمار موثر نیست. اما به فکر کردن فرد و رفع توهم او موثر است.

برخی از این داروها در ماه؛ یک یا دوبار به بیمار تزریق می شود. لازم به ذکر است با توجه به تفاوت بیماری های روانی؛ روش درمان اختلال نوروتیک با اختلال سایکوتیک متفاوت می باشد. با توجه به شدید بودن علائم بیمار، در صورتی که علائم شدت نداشته باشد، بیمار به طور سرپایی معالجه می شود. اما اگر پزشک تشخیص دهد که علائم بیماری شدید است بیمار باید بستری شود. زیر نظر پزشک باشد.

آنچه در مورد اختلالات سایکوتیک باید بدانید

ویژگی اصلی در اختلال سایکوتیک که بیشتر در افراد مسن دیده می شود؛ وجود یک یا چند هذیان در مدت یک ماه است. محتوی هذیان ها می تواند از موضوعات مختلفی نشات گرفته باشد. مانند هذیان شهوانی؛ که فرد باور دارد که شخص دیگری او را دوست دارد و عاشق اوست. برخی دچار خود بزرگ بینی می شوند و اعتقاد به استعداد نهفته یا کشف بزرگی دارند. در اینگونه افراد هسته مرکزی هذیان به خیانت کار بودن همسر یا معشوقه ‎ اش می باشد.

برخی دیگر تصور میکنند افرادی قصد جانشان را کرده اند و می خواهند آنها را مسموم و یا بلایی بر سرشان بیاورند. انواع اختلالات سایکوتیک و نوروتیک کاملاً باید یکدیگر متفاوت می باشد که در قسمت های بعد در مورد آنها توضیح خواهیم داد. آنچه در مورد اختلال سایکوتیک و اختلال نوروتیک حائز اهمیت می باشد، این است که افراد با فراگیری اطلاعاتی در مورد بیماری های روانی، بتوانند به موقع برای پیشگیری و درمان بیماری خود اقدام کنند.

انواع اختلالات سایکوتیک

اختلال روان پریشی گذرا از اختلالات این بیماری می باشد. میانگین شروع این بیماری با یک مورد علائم هذیان؛ رفتار و گفتار آشفته و توهم در سنین چهل و پنج سالگی می باشد. شروع ناگهانی این اختلال به گونه ای است که رفتار عادی فرد سریع تغییر می کند؛ در عرض چهارده روز بدون علائم مقدماتی در فرد بروز پیدا می کند و رفتار روان پریشانه در فرد مشهود می باشد.

گاهی ممکن است این اختلال از نوجوانی و اوایل بزرگسالی بروز کرده و در تمام عمر در فرد دیده شود. بر خلاف این اختلال در اختلال نوروتیک ممکن است فرد از انواع اضطراب رنج ببرد؛ به طوریکه بیمار مضطرب با فرم های متنوعی از این بیماری مشاهده شود. اما در هر نمونه از اختلال سایکوتیک هذیان نقش ویژه ای دارد. اسکیزوفرنی فرم یکی از این اختلالات می باشد که وجود دو مورد از سه علائم هذیان؛ گفتار آشفته و توهم الزامی می باشد. هر دوره این بیماری بین یک تا شش ماه می باشد. این اختلال در اواخر دوران جوانی و اواسط دهه سوم زندگی فرد بروز می کند.

اسکیزوفرنی از اختلالات سایکوتیک

این اختلال که به شیزوفرنی معروف می باشد؛ علائم این بیماری مانند اسکیزوفرنی فرم می باشد و تنها تفاوت این دو طول دوره بیماری می باشد. به طوریکه شیزوفرنی دارای اختلال شش ماهه ای است که دو ماه اول فقط علائم روان پریشی فرد به چشم می آید و در سه ماه بعدی افسردگی نیز به روان پریشی اضافه می شود و در ماه آخر مجدداً به تنهایی روان پریشی فرد مشاهده می شود. این اختلال ناشی از مصرف مواد یا دارو نمی باشد. این اختلال ممکن است از زمان بلوغ تا آخر عمر در فرد دیده شود.

اختلال دیگری به نام عاطفه گسیختگی یا اسکیزوافکتیو که اوایل بزرگسالی در فرد رخ می دهد و علائم روان پریشی و اختلال اساسی خلقی را با خود دارد. شیدایی و افسردگی اساسی از جمله علائم اختلال اساسی خلقی در فرد می باشد. علائمی که در اختلال نوروتیک به چشم می خورد از اختلالات خفیف بیماری می باشد به طوریکه این اختلال باعث افسردگی در فرد می شود اما مانند شیزوفرنی روان پریشی در فرد مشاهده نمی شود.

اختلالات گوناگون در اختلال نوروتیک

در این اختلال اکثر بیماران از انگیزه و هدف اساسی خود اطلاعی ندارند. این اختلال یک علامت نمایشی از بیماری جسمانی فرد بدون داشتن نشانه قطعی از بیماری فیزیکی می باشد. این اختلال زمانی خود را بیشتر نشان می دهد که فرد با موقعیت استرس زا روبرو و به طور مداوم تکرار می شود. اختلال هیستریک ممکن است هم در زنان و هم در مردان بروز دهد. اما در زنان بسیار شایع می باشد.

این بیماران تنوع وسیعی از علائم را در خود دارند. مانند علائم سوماتیک که ممکن است به طور مداوم تکرار شود. مثل ناتوانی در دیدن یا حرف زدن. تشنج های هیستریک در اختلال نوروتیک بیشتر در طبقات پایین اجتماعی و اقتصادی دیده می شود. تشنج هیستریک در شب اتفاق نمی افتد و اکثراً در حضور دیگران روی می دهد. تشنج بین سی دقیقه تا یک ساعت به طول می انجامد. اختلال چند شخصیتی از دیگر اختلالات نوروتیک می باشد که در آن فرد اصرار دارد که فرد دیگری می باشد و نام و شغل دیگری دارد. علائم سوماتیک در نتیجه فعالیت بیش از اندازه سیستم اعصاب خودکار فرد به وجود می آید و علائمی از قبیل سرگیجه، لرزش، احساس خفگی و غرق شدگی در فرد بروز می کند.