ترس از آسانسور و ترس از فضای بسته، از جمله ترس هایی می باشد که در گروه انواع فوبیا قرار می گیرد. خط اول درمان ترس از آسانسور و ترس از فضای بسته درمان CBT می باشد. معمولا این ترس هنگام قدم گذاشتن به آسانسور، در وجود فرد شکل می گیرد. معمولا ترس از فضای بسته در کودکان هم شایع است که بهتر است والدین به این موضوع دقت کنند و حتما با یک روانشناس کودک مشورت کنند. در این حالت اضطراب و ترس شدیدی سرتاسر وجود فرد را در برگرفته و مانع از سوار شدن به آسانسور می شود. امروزه استفاده از آسانسور در طیف وسیعی صورت می گیرد، بر همین اساس، ترس از آسانسور نیز می تواند در بسیاری از افراد به چشم بخورد.
فرد دارای این نوع ترس، از سوار شدن به آسانسور اجتناب کرده و ترجیح می دهد از طریق پله ها طبقات بسیار زیادی را بالا رود. این ترس و هراس نشأت گرفته از فوبیای خاص دیگری می باشد که در وجود فرد شکل گرفته است. ترس از آسانسور در بسیاری موارد فرد را با چالش و سختی هایی مواجه می سازد. در برخی مواقع فرد دارای این نوع فوبیا، همواره باید علت طفره رفتن خود از سوار شدن به این وسیله را برای دیگران توضیح و تفسیر نماید.
بر همین اساس، افرادی که به اختلال ترس از آسانسور دچار هستند، برای رهایی از این وضعیت در جستجوی راهی می باشند. برای درمان این اختلال مراجعه به روانشناس می تواند کمک شایانی نماید. در ابتدای امر ضروری است که علل و ریشه های این نوع ترس در وجود فرد مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
ترس از آسانسور
ترس از آسانسور در زمره نوعی ترس از مکان های بسته محسوب می شود که در آن فرد از محدود شدن و گیر افتادن در آسانسور دچار حملات استرس زا و اضطراب شدید می شود. ترس از محیط های بسته مانند قرار گرفتن در کابین بسته و کوچک آسانسور، سبب بروز ترس و هراس فرد می گردد. به همین جهت، فرد به محض تصور یا قرار گرفتن در چنین مکانی ترس و هراس شدیدی را در وجود خود احساس می نماید.
لازم به ذکر است که افراد دارای اختلال هراس از آسانسور، تجربه یک بار گیر کردن در محیط بسته و آسانسور را داشته اند. به همین جهت، هنگامی که این وضعیت بار دیگر برای آنها تداعی شود یا حتی در صورت فکر کردن به این وضعیت، حملات پانیک و شرایط استرس زا و اضطراب را در وجود خود حس می کنند. در نتیجه این امر افراد مبتلا به ترس از آسانسور تحت هیچ شرایطی حاضر به سوار شدن به آن نمی شوند.
علل و ریشه های شکل گیری اختلال ترس از آسانسور
اختلال ترس از آسانسور همانند بسیاری از اختلالات دیگر، از دوران کودکی افراد ناشی می شود. این دسته از افراد ممکن است در دوران کودکی خود، تجربه گیر افتادن در آسانسور و محیط های بسته را از سر گذرانده باشند، به همین جهت، در هنگام مواجه شدن با این فضاها ضمن شرطی شدن، دچار ترس و هراس شدیدی می شوند.
بر این اساس، در مواقعی که فرد محیط آسانسور را در فکر خود مجسم نموده یا در مواقعی که ناچار به سوار شدن بر آن می باشد، تجربه اتفاقات دردناک گذشته جلوه می نماید. بنابراین به علت هراس از تکرار شدن دوباره آن، دچار اضطراب و ترسی غیر متعارف می شود. شیوه های تربیتی و محیط خانواده نیز در ترس از آسانسور می تواند تاثیر گذار و مؤثر باشد. بر این اساس، تنبیه کردن کودک و محبوس کردن او در محیط های بسته مانند انباری و حمام، می تواند زمینه لازم برای شکل گیری هراس از آسانسور را فراهم آورد.
از دیگر علل مهم در زمینه ترس از آسانسور نقش عوامل ژنتیکی می باشد. بر اساس تحقیقات به عمل آمده، وجود هراس از آسانسور و محیط های بسته در بستگان درجه یک افراد، احتمال مبتلا شدن آنها را به این نوع اختلال تا سه برابر در مقایسه با دیگران افزایش می دهد.
علائم و نشانه های اختلال ترس از آسانسور
اختلال ترس از آسانسور از لحاظ جسمی و روانی با نشانه هایی همراه می باشد. بر این اساس، در هنگام قرار گرفتن فرد مبتلا به هراس از آسانسور، بی حالی، ضعف، تعریق، تپش قلب شدید و تنفس نامنظم در وجود او نمود برجسته پیدا می کند. همچنین تنگی نفس و سخت نفس کشیدن به ویژه در هنگام سوار شدن به آسانسور، در این دسته افراد به صورت ملموس و مشهود به چشم می خورد.
به طور کلی، افراد مبتلا به اختلال ترس از آسانسور و محیط های بسته دچار اضطراب و هراس بالایی می شوند. احساس نگرانی، اجتناب و طفره رفتن از وارد شدن به آسانسور، گرایش به مکان های باز و دوری از فضاهای بسته، از دیگر نشانه های مهم ترس از آسانسور محسوب می شود.
درمان ترس از آسانسور
درمان ترس از آسانسور معمولا با تکنیک های رواندرمانd از جمله CBT قابل درمان می باشد. اما یکی نکته هم برای درمان ترس از آسانسور مهم است و آن هم پذیرفتن، کنار آمدن و عزم راسخ داشتن،جهت درمان ترس از آسانسور تلقی می شود. حساسیت زدایی منظم نیز به عنوان یکی از روش درمانی، در این زمینه بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد. در این روش و در طی چندین جلسه فرد در شرایط آرام و مناسبی قرار می گیرد. سپس از شخص می خواهند که خود را در حالت های مختلفی نظیر پیاده شدن، سوار شدن و پایین و بالا رفتن با آسانسور تصور نماید.
در نتیجه، فرد به تدریج ضمن کاهش یافتن اضطرابش، آرامش خود را باز می یابد. از دیگر روش های تاثیر گذار درمان اختلال ترس از آسانسور غرقه سازی می باشد. در این روش فرد در یک محیط استرس زا قرار گرفته و از او خواسته می شود که ضمن غلبه بر ترس های خود، درصدد شکست دادن آنها برآید.
