همانند بزرگسالان، کودکان نیز از خطر افسردگی در امان نیستند پس نیاز به درمان افسردگی کودکان جدی است. درمان برای کودکانی که به افسردگی مبتلا می شوند امری حیاتی است و می تواند مانع به وجود آمدن یک زندگی سراسر اندوهگین و غمناک در آینده کودک شود. اگرچه همچنان نسبت به امنیت و بی خطر بودن داروهای ضد افسردگی برای کودکان اختلافاتی وجود دارد اما پیگیری درمان برای کودک افسرده امری ضروری و حیاتی است. امروزه تعداد محدودی از والدین دوره کودکی را به عنوان دوره ای مملو از شادی و نشاط در نظر می گیرند، باید گفت که گاهی خلق کودکان دچار تغییرات آنی شدید می شود. هرچند این تغییرات خلقی طبیعی را نباید با اختلالات خلقی اشتباه گرفت. مرکز مشاوره مکث و مرکز مشاوره فکربکر پیشرو در درمان افسردگی کودکان و شناسایی علائم و نشانه های افسردگی در کودکان است.
زمان زیادی نیست که متخصصین با پدیده افسردگی کودکان آشنا شده اند. اما باید دانست که پژوهش ها نشان داده اند که حدود 2 درصد کودکان و 4 تا 8 درصد نوجوانان مبتلا به افسردگی هستند. اگرچه پدیده افسردگی در دوران کودکی نیز مشاهده می شود، اما در دوران نوجوانی شیوع بیشتری دارد، از هر 10 نوجوان در ایالات متحده 1 نفر مبتلا به افسردگی است. افسردگی در پسران زیر 10 سال به طور قابل توجهی شایع تر است. اما در سن 16 سالگی، دختران شیوع افسردگی بیشتری دارند.
افسردگی می تواند اثرات شدید، نامطلوب و مخربی بر زندگی کودک داشته باشد، افسردگی می تواند موجب پسرفت در رشد اجتماعی، هیجانی و تحصیلی کودک شود و همین طور احتمال مصرف مواد و الکل را نیز در آینده بیشتر خواهد کرد. اگر کودک افسرده تحت درمان قرار نگیرد، دوره افسردگی او می تواند در تمام طول سال تحصیلی ادامه داشته باشد.
از طرفی باید بدانیم که احتمال خودکشی در کودکان و نوجوانانی که سابقه ابتلا به افسردگی داشته اند به مراتب بیشتر از کودکان سالم است. البته افسردگی صرفاً به معنای وجود خلق پایین در کودک یا نوجوان نیست، هر انسانی بخصوص در شرایط سخت و ناراحت کننده غمگین و ناراحت می شود. اما زمانی که ناراحتی، احساس غم و حالات افسردگی برای یک دوره زمانی بلند (هفته ها و یا حتی ماه ها) ادامه یافته و دامنه فعالیت های طبیعی کودک را محدود می سازد، باید نگران اختلال افسردگی بود. مرکز مشاوره مکث پیشرو در درمان افسردگی کودکان و شناسایی علائم و نشانه های افسردگی در کودکان.
چه کودکانی بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند؟
کودکانی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند. کودکانی که والدینی دارند که از افسردگی رنج می برند، تمایل دارند اولین دوره افسردگی خود را زودتر از کودکانی که والدین آنها این تجربه را نداشته اند بروز می دهند. کودکانی که در خانواده های آشفته زندگی می کنند یا درگیری و مشاجرات زیادی دارند و یا کودکانی و نوجوانانی که از موادی مانند الکل و مواد مخدر سوءاستفاده می کنند نیز بیشتر در معرض خطر افسردگی هستند.
افسردگی در کودکان، علائم و نشانه ها
والدین می توانند با آشنایی بیشتر با علائم افسردگی کودکان و پیگیری سریع درمان، روند بهبود اختلال را تسریع بخشند؛ باید بدانیم که افسردگی در کودکان می تواند در قالب تحریک پذیری و حتی پرخاشگری ظاهر شود به طوری که حتی خود کودک نیز احساسات ناراحتی خود را کتمان کند. علائم افسردگی در کودکان به شرح زیر است:
- تحریک پذیری و خشم
- احساسات مداوم غم و درماندگی
- انزوای اجتماعی از جمله انزوا از خانواده
- تغییرات قابل توجه در اشتها
- تغییر در الگوی خواب کودک
- گریه مفرط
- خستگی و احساس ضعف مفرط
- اشکال در تمرکز
- احساس بی ارزشی و گناه
- داشتن تفکرات مداوم در مورد مرگ و خودکشی
- افزایش رفتارهای نامطلوب (جنسی / رفتاری)
- افزایش رفتارهای خطرساز
- حوادث مکرر
- سوء مصرف مواد
- تمرکز خود را روی مسائل بد و منفی
- صحبت در مورد مرگ
شدت هر کدام از این علائم می تواند دلالت بر اتخاذ درمان های دارویی و یا روان درمانی باشد. اختلال در خلق دارای انواعی است که عبارتند از: اختلال افسردگی عمده، افسرده خویی، اختلال انطباق همراه با خلق افسرده، اختلال افسردگی فصلی و اختلال دو قطبی. تمام این انواع می تواند کودکان و نوجوانان را متاثر سازد.
اختلال افسردگی عمده
این اختلال شرایط جدی را برای کودک ایجاد می کند که در آن خلق پایین، احساسات شدید ناراحتی و اندوه، احساس بی ارزشی و گناه، و ناتوانی در احساس خوشحالی و رضایت مشاهده می شود، در غالب موارد این اختلال با عملکرد روزانه کودک (مانند الگوی خواب و خوراک) تداخل ایجاد می کند. این کودکان تقریباً در تمام ساعات روز احساس افسردگی شدید دارند.
اختلال افسرده خویی
زمانی ممکن تشخیص داده شود که افسردگی و ناراحتی به شدت اختلال افسردگی عمده نباشد، اما طول مدت آن یک سال و یا بیشتر ادامه داشته باشد. این کودکان غالباً احساس افسردگی دارند، از عزت نفس پایینی برخوردارند، احساس درماندگی می کنند و در خواب و خوراک نیز مشکل دارند. این اختلال به شدت اختلال افسردگی عمده در فعالیت و عملکرد روزانه کودک تداخل نمی کند، اما خلق افسرده و پایین ویژگی بارز شخصیت این کودکان شناخته می شود.
اختلال دو قطبی در کودکان
یکی دیگر از انواع پریشانی های خلقی عبارت است از اختلال دوقطبی که در آن دوره های پرانرژی شیدایی (مانیا؛ تحریک پذیری و خلق انفجاری) و دوره های بی انرژی مفرط و خلق پایین (افسردگی) مشاهده می شود. این اختلال معمولاً در اواخر دوره نوجوانی ظاهر می شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک یا دو دارای مشکلاتی از قبیل اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اختلال رفتارهای نافرمانی مقابله ای هستند و اضطراب و تحریک پذیری بعلاوه تغییرات شدید خلقی از شیدایی به افسردگی را تجربه می کنند. مرکز مشاوره مکث پیشرو در درمان افسردگی کودکان و شناسایی علائم و نشانه های افسردگی در کودکان.
علت افسردگی در کودکان
معمولاً نمی توان یک عامل منحصر به فرد را علت افسردگی در فرد دانست، در غالب موارد به وجود آمدن و بروز افسردگی به علت مجموعه ای از عوامل است که از فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد. اما به صورت خلاصه می توان گفت که کاهش سطح بعضی از انتقال دهنده های عصبی در سیستم اعصاب کودک، وجود اختلال افسردگی در بستگان فرد، بعضی حوادث با اهمیت در زندگی (مانند مرگ والدین و طلاق) و ابتلا به بیماری های مزمن می تواند در بوجود آمدن اختلالات افسردگی نقش اساسی داشته باشد.
همانطور که در بزرگسالان دیده می شود، افسردگی در کودکان نیز ناشی از ترکیبی از عواملی است که مربوط به سلامت جسمی، وقایع زندگی، سابقه خانوادگی، محیط، آسیب پذیری ژنتیکی و اختلال بیوشیمیایی است. افسردگی حالت روحیه ای گذرا نیست و همچنین شرایطی نیست که بدون درمان مناسب از بین می رود بنابراین در صورت وجود علائم در کودکتان به سرعت برای درمان آن اقدام کنید.
شناسایی افسردگی در کودک
اگر احساس می کنید که کودک شما علائم اختلال افسردگی را دارا است، باید بدانید که هم اکنون وقت اقدام کردن است. با کودک، پزشک کودک و همسرتان در مورد علائم کودک صحبت کنید، بعضی از والدین به غلط اینطور فکر می کنند که این علائم خود به خود برطرف خواهند شد و یا به علت خجالت و یا احساس گناه تلاش می کنند که مشکل کودک را به صورت خصوصی حل کنند.
اغلب والدین در مورد اتفاقاتی که برای کودک رخ می دهد خود را مسئول می دانند، اما باید بدانیم که والدین علت افسردگی کودکان نیستند، اگرچه بعضی از مسائل مانند جدایی والدین از کودک، مرگ والدین و یا بیماری آن ها می تواند در بوجود آمدن این اختلال نقشی داشته باشد. در نتیجه بهتر است در زمان هایی که احساس می کنید خانواده در شرایط پرتنش و بحرانی قرار گرفته از کمک متخصصین و روان شناسان بهره مند شوید. مهم است که به کودک خود یادآوری کنید که در صورت بروز هر مسئله ای (در مورد افسردگی اش) در کنار او خواهید بود. کودکان مبتلا به افسردگی نیاز دارند که در مورد حمایت و پشتیبانی والدین تضمین های کلامی و رفتاری بی شماری دریافت کنند.
به یاد داشته باشید که کودکانی که به افسردگی مبتلا می شوند تمایل دارند دنیا و پدیده های آن را به صورت منفی ادراک کنند، چرا که نگرش این کودکان تحت تاثیر افسردگیشان قرار دارد، در نتیجه ممکن است طوری رفتار کنند که نیازی به کمک ندارند. خبر خوب در این مورد این است که در مورد افسردگی کودکان تلاش های متخصصین نتیجه بخش بوده و بالغ بر 80 درصد کودکان افسرده ای که تحت درمان قرار می گیرند بهبودی حاصل می کنند. درمان افسردگی کودکان از طریق دارو درمانی، روان درمانی و یا ترکیبی از این دو حاصل می شود.
راهکارهایی برای درمان افسردگی کودکان
زمانی که والدین متوجه می شوند کودک و یا نوجوانشان دچار افسردگی شده احتمالاً احساس گناه شدیدی را تجربه می کنند، چرا که احساس می کنند توانایی خوشحال کردن کودک خود را نداشته اند و یا اینکه خود را مسبب پریشانی کودک می دانند. به یاد داشته باشید که هیچکدام از این نگرش ها کمکی به شما نخواهد کرد، اگر این احساسات گناه و عذاب وجدان در شما شدید است بهتر است در گام اول در مورد افکار خود با روانشناسان مشورت کنید. در ادامه:
- مطمئن شوید که کودک داروهای تجویز شده را درست و طبق دستور روان پزشک مصرف می کند.
- ضرورت دارد که کودک خود را فعال نگه دارید، پژوهش ها نشان داده که فعالیت جسمانی می تواند علائم افسردگی را تخفیف دهد.
- عشق و محبت خود را در طول دوره بیماری کودک افزون کنید، مکرر به کودک خود بگویید که به او عشق می ورزید و در هر شرایطی در کنار و پشتیبان او خواهید بود.
- کودک خود را بابت این موضوع سرزنش نکنید، به یاد داشته باشید که افسردگی و خلق پایین به معنای تنبلی و تن پروری نیست.
در نهایت باید گفت که افسردگی می تواند مسئله وحشتناکی برای والدین، کودک و خانواده باشد. اما با درمان درست و پیگیری منظم آن و همینطور حمایت دلسوزانه والدین و خانواده، کودک شما به احتمال بسیار این دوره را پشت سر خواهد گذاشت و می تواند دوباره شاد و پر انرژی شود.
