وال استریت ژورنال در جدیدترین گزارش خود ادعا کرده است حدود ۲۰۰ دستگاه اینترنت ماهواره ای استارلینک در ایران فعال است. این گزارش درحالی منتشر شده که وزارت ارتباطات به سرعت به دنبیال تکمیل زنجیره اینترنت ملی است و سعی دارد با تکمیل این زنجیره ، دسترسی به فیلترشکن ها را سخت تر و غیر ممکن تر از ماه های اخیر کند. زنجیره ای که قرار بود در افق ۱۴۰۴ به عدد ۷۰ درصد برسد حالا به شکلی در اولویت قرار گرفته که وزیر می گوید تا انتهای سال این زنجیره دسترسی به اینترنت ملی احتمالا در ۲۲ بهمن تکمیل می شود.

اگرچه زارع پور تاکید کرده آنچه برای اینترنت ملی رخ می دهد ، یک گام تکمیلی برای بی ارتباطی مطلق با اینترنت بین الملل نیست اما بسیاری از کارشناسان ، این مسیر را گام هایی برای محدودیت بیشتر دسترسی به پیام رسان های بین المللی می دانند.

در سوی مقابل اما اخباری چون پیشرفت سریع دسترسی به زنجیره اینترنت ماهواره ای و راه اندازی زنجیره موبایلی این شبکه اینترنتی بر روی گوشی های اسمارت فون حکایت از چرخه جدیدی از پیشرفت تکنولوژی دارد که در ابتدای مهر ماه عیسی زارع پور درباره اش گفته بود:« البته که هنوز فاصله زیادی تا آن زمان فاصله است اما به هر حال این ذات تکنولوژی است که محدودیت پذیر نیست.»

به تازگی استارلینک خبر از ارسال نسل دوم ماهواره های پیشرفته نسل دوم خود به فضا داده است. ۷۵۰۰ ماهواره جدید که نسبت به ماهواره های نسل نخستین در مدار نزدیک تری از زمین قرار می گیرند. ماهواره هایی که کار ویژه شان فراهم کردن دسترسی اسمارت فون ها به زنجیره اینترنت ماهواره ای در هر فضا و مکانی است. یعنی هر گوشی همراه یک ترمینال دریافت و ارسال داده ها به ماهواره ها . این یعنی یک انقلاب جدید.

یعنی اگر فاصله زنجیره اولیه ماهواره ها بین ۴۷۰ تا ۵۳۰ کیلومتر از سطح زمین بود ، حالا این ماهواره ها در فاصله ۳۳۰ کیلومتر از سطح زمین ، منظومه جدیدشان را تشکیل می دهند و اینگونه نیاز به ترمینال های حامل دیش از بین می رود و هر گوشی همراه نسل جدید می تواند یک ترمینال برای اینترنت ماهواره ای باشد.

این زنجیره تا سال ۲۰۲۴ تکمیل می شود. از ابتدای پاییز تا امروز دولت هزینه های بسیاری را برای اعمال فیلترینگ متقبل شده و در سوی مقابل بازار پر سودی برای فروش فیلترشکن ها ایجاد شده است. بازار مکاره ای که در یک سوی یک گروه هر روز فیلتر می کنند و در سوی مقابل چند درگاه متصل به اینترنت جهانی ، با ایجاد تونل هایی به دنیای بیرون ، با دریافت ارقامی که نسبت به ۶ ماه قبل تا ده برابر در ماه افزایش داشته اند دسترسی به اینترنت آزاد و پلتفرم های ارتباطی بخصوص پلتفرم های محبوب شبکه های اجتماعی را دوباره فراهم می کنند.

حالا وزارت ارتباطات و البته تصمیم سازان به دنبال بستن و محدودیت برای این تونل ها هستند. زارع پور در آخرین حضور تلویزیونی خود فیلترشکن ها را باعث تجربه ارتباط ناامن مردم در استفاده از اینترنت نامید. طرح هایی چون صیانت ف اینترنت طبقاتی و توسعه آنها قرار است هر روز دسترسی به پهنای باند اینترنت بین الملل را محدود و محدود تر کند. آما آیا این تصمیم منجر به قطع ارسال پیام در این زنجیره می شود؟

در تئوری های ارتباطی ، استنلی میلگرام روانشناس انگلیسی در دهه ۶۰ تئوری جهان کوچک رات طرح کرده است. صورت مسأله در واقع از این قرار است که انسان‌ها چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند؟ آیا ما هر یک در دنیای خود سیر می‌کنیم و بطور مستقل با فردی دیگر روابط برقرار می‌کنیم و در نتیجه ارتباط میان انسان‌ها یک رابطه “یک به یک” است یا هر یک از ما در یک شبکه ارتباطی به دام افتاده‌ایم و در محدوده آن شبکه روابط خود را با افراد دیگر شکل می‌دهیم؟ اگر چنین باشد آنوقت این شبکه‌ها باید بنحوی با یکدیگر رابطه برقرار کنند والا ما با یک تعداد افراد که هر یک درون یک شبکه گیر کرده و راهی به بیرون ندارند مواجه خواهیم بود.

یافتن پاسخ به این سؤال از این نظر حائز اهمیت است که به ما کمک خواهد کرد که دریابیم یک فکر، یک ایده و یا یک پیام که نهایتاً می‌تواند به تحولات اجتماعی، سیاسی و یا اقتصادی منجر شود با چه مکانیزمی در جامعه شیوع می‌یابد. این چه رمزی است که یک طرح بناگاه در جامعه “مد” می‌شود و طرح‌ها و افکار و ایده‌های دیگر به جائی نمی‌رسند؟ به طور خلاصه در این نظریه اوادعا و اثبات میکند که در شبکه‌های به هم پیوسته بشری، هر دو انسان به طور متوسط حداکثر با شش واسطه با یکدیگر ارتباط موثر پیدا می کنند.

اگر این نظریه در بستر شبکه‌های اجتماعی گنجانده شود، به عنوان مثال فیس بوک، اینستاگرام، تلگرام، روبیکا، سروش و یا بله؛ نشان می‌دهد که انسانها راه ارتباطی شان به یکدیگر باز است و در نتیجه فیلترینگ و بومی سازی، قادر به قطع مسیر بین انسان ها نیست.

تنها کافی است درصد اندکی از کاربران به اخبار یک منبع مثل رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور دسترسی پیدا کنند، اخبار با متوسط حداکثر ۶ واسطه بین همه پخش می‌شود .

این تنها بدون درنظر گرفتن همه پیشرفت های تکنولوژیک ، مسیری است که در بستر آن انتشار اخبار منفی با ضریب تقریبا ۲ برابری نسبت به اخبار مثبت نشر خواهند یافت و این تئوری که با ایجاد محدودیت ، پیام منتشره از منابع فارسی زبان به مخاطب از همه بسترهای موجود هم منتقل خواهد شد. نظریه ای که البته اقلا وزیر ارتباطات و دولت و نهادهای مرتبط تصمیم ساز خیلی اعتقادی به آن ندارند و اعتقاد دارند با قطع دسترسی افراد به این زنجیره ارتباطی می توان این انتقال پیام را از بین برد. گفته های شب گذشته زارع پور با استناد به دیتاهای اسپید تست در رد سرعت کم اینترنت و انتقاد از استفاده مردم از فیلترشکن ها نشان می دهد او عزمی جزم برای کاهش دسترسی عممی به پیام رسان های خارجی دارد. او از این گفت با یک دست سازی انتقال پیام تا بهمن ماه بین پیام رسان های داخلی ، یک ظرفیت بزرگ عمومی ایجاد می کند. نکاتی که همگی موید تلاش برای کاهش دسترسی به پیام رسان های اجتماعی بین المللی و محدودیت های بیشتر برای دسترسی به این پیام رسان های فیلتر شده است.

اثر انسدادهای فعلی اول کاهش سرعت اینترنت است؛ چرا که عده‌ای از فیلترشکن استفاده می‌کنند و حتی اگر فیبر نوری هم داشته باشند، سرعتشان معادل سرعت فیلترشکن است که معمولا سرعت پایینی دارد. نکته ای که زارع پور هم آن را تایید کرده و به مردم پیشنهاد عدم استفاده از فیلترشکن ها و استفاده از قابلیت های داخلی را داده است.

اثر دوم انسدادهای فعلی ایجاد مانع بر سر انتشاذ فیلم‌ها و صحنه‌های هیجان انگیز در شبکه‌های اجتماعی است. پیام رسان های بین المللی یکی از کار ویژه های مهم شان در سال های اخیر در کنار ایجاد زنجیره کسب و کار پر کردن بخش مهمی از اوقات فراغت بود. تصاویر زیبا ، آموزشی در کنار محتواهای نامناسب. حالا با حذف این دسترسی و محدودسازی های ایجاد شده ، این زنجیره سرگرمی هم از بین رفته است. همان طور که ضربه ای مهلک به پیکره کسب و کارهای مردم خرده است.

حال اگر در پی این اعمال فشارها و ایجاد انسداد ، دسترسی به پلتفرم های بین المللی مسدود شود ، با ایجاد اقبال از شبکه های داخلی یکی از تهدیدها انتشار با وسعت زیاد چنین محتواهایی در پلتفرم های داخلی است. از یوزرهای مشخص و تعداد زیاد . حال نهاد تصمیم ساز یا باید با پلتفرم داخلی برخورد کند یا برای تعداد زیادی از افراد جامعه جرم انگاری کند. این ها چالش هایی هستند که در کوتاه مدت به وجود خواهند آمد البته اگر سرعت این محدودسازی های بیش از پیشرفت دسترسی به تکنولوژی های جدید باشد.
تکنولوژی هایی که مبارزه با آنها دیگر از راه ایجاد سیگنال هایی چون پارازیت یا عملیات های جمع آوری دیش ها هم چندان مقدور نخواهد بود.