اردبیل بدلیل موقعیت جغرافیایی و بهره مندی از سطح ارتفاعی بالا، دارای آب و هوای خنک تری نسبت به خیلی از استان های کشور می باشد.
حالا درست است استان اردبیل در مجموع خنک است اما چه جاهای در این استان مکان مناسبی جهت گشت و گذار تابستانه می باشد؟طبیعتا جایی که که از مناظر و چشم انداز های بهتری برخوردار باشد و نیاز سفر گردشگران را به خوبی برطرف کند.
شهر زیبای اردبیل که به سبلان شهرت دارد مثل بقیه شهرهای ایران کنار جاذبه های طبیعی و آبگرم های معدنی اردبیل، آثار تاریخی و قدیمی هم دارد که این جاذبه های زیبا باعث شده تا در طول سال مسافرای زیادی را به خودش جذب کند. طبیعت زیبا، خوراکی های خوشمزه، هوای خوب و تمیز این شهر را به یکی از مناطق توریستی تبدیل کرده است. اگر شما هم قصد سفر کردن دارید در این گزارش به پیشنهاد سفر و معرفی یکی از مناطق خوش آب و هوا که علاوه بر جاذبه های طبیعی از مقصدهای مهم گردشگری نیز محسوب می شود، پرداخته ایم.
اردبیل با چندین هزار سال قدمت و با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، باستانی، فرهنگی، هنری و تفریحی یکی از ۱۰ استان برتر کشور در زمینه گردشگری محسوب می شود، این استان به لحاظ اجتماعی به شهر دارالامان به لحاظ تنوع گردشگری بی نظیر و به لحاظ تاریخی و باستانی به تابلویی از یادگارهای برجسته ادوار گذشته مشهور است.
استان اردبیل در شمال غربی ایران واقع شده است. از شمال به جمهوری آذربايجان، از جنوب به استان زنجان، از غرب با آذربايجان شرقی و از شرق با استان گيلان همسايه است. مساحت این استان ۱۷ هزار و ۹۵۳ کیلومتر مربع و جمعیت آن حدود یک میلیون و ۲۴۹ هزار نفر است. مرکز این استان شهر اردبیل است و شهرستان‌های ديگر آن عبارتند از بيله سوار، گِرمی، خلخال، مشكين شهر، پارس آباد، نير، نمين، كوثر و سرعين.
بهترین زمان برای سفر به این استان و جاذبه‌های گردشگری اش فصل تابستان است. از آنجا که برای مسیر تهران به اردبیل قطاری وجود ندارد، جز سفر با هواپیما و ماشین راه دیگری برای سفر به این شهر دیدنی وجود ندارد، بهترین گزینه سفر با ماشین شخصی خودتان است، چرا که جاده ای که به سمت اردبیل در پیش رو دارید، فوق العاده دیدنی است. عبور از گردنه حیران حسابی سرحالتان می آورد و احساس خستگی نخواهید داشت. از تهران، با خودروی شخصی حدود ۷ ساعت می توان رانندگی کرد و خود را به اردبیل رساند. آبشار، رودخانه های پرآب، هوای بسیار خنک، جنگل‌های حفاظت شده، چشمه‌های آب سرد و آب گرم، پیست اسکی، بناهای تاریخی، موقعیت مناسب برای کوهنوردی و… از جمله جاذبه‌هایی است که در این منطقه وجود دارد.
موقعت جغرافیایی و آب و هوایی اردبیل
یکی از ویژگی های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصل های بهار و تابستان است. اقلیم طبیعی استان اردبیل در دامنه کوه سبلان چهار اقلیم مدیترانه‌ای گرم، مدیترانه‌ای معتدل، کوهستانی سرد و معتدل را دارا است که موجب میشود به لحاظ صنعت توریسم امکانات متنوعی را در طول سال داشته باشد.
با وجود اینکه بسیاری از گردشگران این استان را جزو استان‌های سردسیر با ۸ ماه آب و هوای سرد و تنها چهار ماه آب و هوای گرم و معتدل می‌شناسند، اما اقلیم‌های چهارگانه موجب شده تفاوت درجه حرارت هوا در جنوبی‌ترین و شمالی‌ترین شهرستان‌های این استان قابل توجه بوده و در حالی که در یک شهرستان هوا سرد و ابری است در شهرستان مجاور شهروندان شاهد آب و هوای آفتابی باشند.
این مهم موجب شده است هر یک از شهرستان‌های دهگانه این استان قابلیت‌های اکوتوریسم ویژه خود را داشته و هریک بتواند در مقطعی از سال پذیرای مهمانان و گردشگران باشد.
جغرافیای عمومی شهرستان اردبیل از ارتفاعات كوهستان‌های سبلان، طالش و بزغوش، متأثر است. بیشتر نواحی اردبیل بیش از ۳ هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارد. قله سبلان با ارتفاع ۴۸۱۱ متر در شمال غربی‌این شهرستان واقع شده و در اعتدال هوای آن نقش عمده‌ای دارد. شهرستان اردبیل از مناطق سرد سیر ایران است و بین ۵ تا ۸ ماه در سال سرد است. زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل از ویژگی‌های آب و هوائی اردبیل است. استان اردبيل در يک نگاه كلی جز استان‌های سرد ايران محسوب می شود . وجود كوه ها در اغلب نقاط استان باعث كاهش دما بخصوص در فصل های پایيز و زمستان می شود.
جاذبه های طبیعی و گردشگری اردبیل در تابستان
اردبیل که یکی از کلان شهرهای ایران است، در قبل و پس از اسلام مرکز آذربایجان بوده است. واژه اردبيل واژه‌ای اوستایی است که از دو کلمه آرتا (مقدس) و ويل (شهر) به معنی شهر مقدّس ترکيب شده است. اردبيل از مناطق با اهميت ايران به شمار می‌آيد و دارای آثار و ابنیه تاريخی و جاذبه‌های طبيعی بسيار زيادی است. اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته است و دارای ارتفاع زیادی است و از سردترین شهرهای ایران محسوب میشود که جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد. مجتمع های آبگرم سرعین در ۲۲ کیلومتری غرب شهر اردبیل یکی از مشهورترین مناطق گردشگری استان اردبیل است که در فصل های گرم به خصوص تابستان میزبان ده‌ها هزار نفر گردشگر از اقصی نقاط ایران و کشورهای خارجی است. بيش تر جمعيت استان؛ آذری زبان هستند و ميهمان نوازی و رعايت آداب و رسوم خاص آذری ها از ويژگی های مردم استان است.
در سال‌های اخیر تور اردبیل گردی با هدف ایجاد فرصت گردش و تفریح برای گردشگران و مسافران و از سویی معرفی جاذبه‌های گردشگری استان فعال شده است. مقاصد گردشی این تورها نیز شامل بقعه شیخ صفی، بازار تاریخی، پل‌های تاریخی، موزه تاریخ طبیعی، دریاچه شورابیل، موزه مردمشناسی و… است. تنوع مقاصد بازدید به شکلی انتخاب شده است که گردشگران نمونه‌هایی از آثار گردشگری طبیعی، میراثی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی را مشاهده کنند.
آبگرم شابیل
مجتمع آبدرمانی شابيل از جاهای تفریحی و دیدنی شهر لاهرود در ۵۰ کیلومتری مشگین شهر قرار دارد. چشمه شابيل که در دامنه قله ساوالان و در مسير صعود به آن قرار دارد دارای دمای ۴۹ درجه سانتی‌گراد و دبی ۵ ليتر در ثانيه می باشد. آب این چشمه در ردیف آبهای معدنی اسید بی‌کربنات یا بیکربناته سدیک قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زیادی اسید بی‌کربنیک، از آب آن برای درمان بیماریهای حرکتی، عصبی (درمان پادرد و کمردرد) استفاده می شود.
دریاچه نئور
دریاچه نئور بزرگترین دریاچه طبیعی و آب شیرین استان اردبیل است. این دریاچه در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به طرف خلخال در یکی از درههای کوهستان باغرو و در ارتفاع ۲ هزار و ۵۰۰متری از سطح دریا با مساحتی بالغ بر ۲۱۰ هکتار واقع شده است. برای رسیدن به آن پس از طی حدود ۳۵ کیلومتر از شهر اردبیل به سمت شهر خلخال به ده بودالالو می رسید، سپس جاده‌ای به طول ۱۳ کیلومتر را به سمت بالای کوه که طی کنید و پس از گذر از کنار روستای عباس آباد به دریاچه می رسید. جاده کوهستانی برای رسیدن به این دریاچه آسفالت بوده، ولی جاده دور دریاچه، خاکی است.
دریاچه نئور مشتمل بر دو دریاچه کوچک و بزرگ است که در فصل بهار به هم می‌پیوندند و دریاچه واحد را به وجود می‌آورند. آب این دریاچه برای استفاده آبیاری زمین‌های کشاورزی مورد بهره‌برداری قرار می گیرد. محدوده دریاچه نئور به‌عنوان یک منطقه حفاظت شده زیست محیطی تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و شکار هر گونه پرنده آبی در این دریاچه ممنوع بوده و دارای ارزش های زیستگاهی «اکوتوریستی، زنبور داری، کشاورزی و دامداری» است. این منطقه داراى پوشش گیاهى متنوع از جمله شبدر، بابونه، بومادران، آلاله، نعناع و… است، دریاچه نئور زیستگاه برخی از گونه های پرندگان مهاجر عبوری نیز است.
سفر به روستای ییلاقی و زیبای بیله درق
آبشار سجن
آبشار سجن یکی دیگر از آبشارهای زیبا و جذاب که از جاذبه های دیدنی کلور از توابع شهرستان خلخال می باشد. این آبشار در قسمت شمالی شهر کلور قرار دارد که از کوههای تالش سرچشمه می گیرد.
مسیر دسترسی آسان به این آبشار زیبا وجود دارد. که بازدید علاقه مندان به طبیعت برای یک پیاده روی چند ساعته از این منطقه و مسیر دسترسی به آبشار خالی از لطف نخواهد بود .
موزه مردم شناسی اردبیل
حمام آقا نقی از حمام‌های قدیمی اردبیل و یکی از آثار تاریخی آن محسوب میشود. موزه مردم شناسی اردبیل در محل حمام تاریخی آقانقی (ظهیرالاسلام) در میدان عالی قاپو ابتدای خیابان سعدی اردبیل قرار دارد. در این محل علاوه بر نمایش ۳۳ نوع مجسمه با پوشش محلی مردم استان اردبیل، آثار و دست نوشته‌های مربوط به هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه جمع آوری و عرضه شده است.
این حمام را شخصی به نام ظهیرالاسلام در دوره ایلخانی بنا کرد و ۲۰۰ سال بعد بخش هایی به آن اضافه شد. در زمان قاجار فردی به نام آقانقی مؤتمن الرعایا این حمام را خریداری و بازسازی کرد و به همین جهت است که این حمام به نام هر دو نفر نامیده می شود. در سال ۱۳۷۸ خورشیدی این حمام توسط میراث فرهنگی خریداری شد و بعد از انجام بازسازی های لازم، به موزه مردمشناسی اردبیل تبدیل شد. ورودی موزه مردمشناسی اردبیل از رختکن آغاز شده و به حوض سنگی هشت ضلعی با چهار بازو ختم میشود، رواق هشتی شکل، کفش کن، گنبد سربینه، گرمخانه، استخرهای آب گرم و استخر آب سرد از جمله قسمت‌های این حمام است که در حال حاضر در بخش های مختلف آن اشیای قدیمی به نمایش گذاشته شده است.
آبشار هشتجین
آبشارهای هشتجين از شناخته ترین دیدنیهای هشتجین که دراستان اردبیل قرار دارد. شهر هشجین مرکز بخش خورش‌رستم شهرستان خلخال واقع در استان اردبیل در شمال غرب ایران است. بخش خورش رستم از شمال با خلخال و کوثر از جنوب با استان زنجان از شرق با بخش شاهرود و از غرب با شهرستان میانه همسایه‌است. رود مشهور قزل اوزن در جنوب این بخش جاری است که استان اردبیل را از استان‌های همجوار آذربایجان شرقی و زنجان جدا می‌سازد. تلفظ صحیح شهردرزبان ساکنین محل بصورت هشئین بوده و قدیمی ترین متنی که دراین خصوص وجودداردمربوط به کتیبه های بازمانده از زمان آشور می باشد. براین اساس سارگون پادشاه آشوربه هنگام لشگرکشی به سرزمین اورارتو متوجه انبارآذوقه به نام پانزیشن گردیده وبرای تصرف آن لشگرخود را به سوی مرزهای جنوبی اورارتو حرکت می دهد.
موزه حیات وحش
موزه حیات وحش اردبیل در خیابان دانشگاه کنار دریاچه شورابیل واقع شده است. در حال حاضر بیش از ۱۲۰ گونه از حیوانات پوست آرایی شده (تاکسیدرمی) در موزه تاریخ طبیعی اردبیل نگهداری می شود. از این ۱۲۰ گونه ۲۰ گونه پستاندار، ۸۰ گونه پرنده و ۱۲ گونه دو زیست شامل خزندگان، ماهیان و ۸گونه نادر و کمیاب حیوانات وحشی است که مجموعه ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه مندان به نمایش گذاشته است، به نحوی که می توان جذابیتی متفاوت از تلفیق تاریخ و طبیعت را در این مکان تجربه کرد.
در موزه تاریخ طبیعی اردبیل حیوانات به شکل پانل شامل قسمت‌های جمجمه، شاخ بال و پر پرندگان و نیز حشرات متعدد بر روی دیوار قرار گرفته و علاوه بر آنها فسیل و کانی های طبیعی را نیز می توان مشاهده کرد. دیدنیهای دیگر موزه وجود دو زیستگاه تالاب و بوستانی است که به شکل خوب و عالی و با ژست مناسب جا نمایی شده است. همچنین بخش محیط زیست موزه حیات وحش اردبیل در زمینی به مساحت یک هزار و ۲۰۰متر مربع شامل ۶بخش آفرینش، دیرین شناسی، زیست بوم دشتی، تالاب و بوستانی و آکواریوم است که در آن انواع مارهای سمی و غیر سمی نگهداری می شود.
پيکره سنگی بابا داوود عنبران
این پیکره در شهر«عنبران» با نام بابا داوود عنبران از توابع شهرستان نمین و در ۴۰ کیلومتری اردبیل قرار دارد . با طی مسافتی یک کیلومتری از شهر «عنبران» به سمت روستای مرزی و تاریخی «عنبران علیا» در دره معروف به «تانگی» و بالاتر از چشمه «خان بلاغی» بر بلندای تپه معروف «بابا داوود» ، به این پیکره زیبا می رسید.در بهار، هنگامی که از عنبران به سمت این پیکره سنگی می روید ، فضای راه آکنده از بوی معطر گیاهان دارویی مانند آویشن (کهلیک اوتی) و انواع گل های بهاری است که تعدد انواع آن گردشگران را به شگفتی وا می دارد.
بازار بزرگ اردبیل
بازار تاریخی اردبیل معروف به راسته‌بازار و یا «قیصریه» مجموعه‌ای است مرکب از تیمچه، سرا، حمام و مسجد که بنای فعلی آن از جمله آثار دوره سلجوقی، زندیه و صفویه و بر بنیان اولیه بازار ساخته شده است.
بازاربزرگ اردبيل در ميانه شهر و در طرفين خيابان امام خمينی واقع شده که در هر صورت به راحتی می توان آن‌را پیدا کرد. مجموعه بازار بزرگ اردبیل با طاق های جناغی و گنبدهای ساده پوشش یافته روشنایی داخل بازار از طریق روزنه های تعبیه شده در پوشش های گنبدی تأمین می شود.
از دیگر بخش های مهم بازار، چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه است. بر سر بازارچه شمال شرقی، سنگ نوشته ای به چشم می خورد، این سنگ نوشته حاوی نام بانی و تاریخ ساخت بنای بازار اردبیل بوده است. مجموعه تاریخی بازار اردبیل در سال های اخیر از طرف سازمان میراث فرهنگی تعمیر و مرمت شده و به شماره ۱۶۹۰ به ثبت تاریخی رسیده است. قسمت عمده بازار اردبيل در خيابان‌کشى‌هاى نيم قرن گذشته تخريب شده و ارتباط بعضى از بخش‌هاى آن با هسته مرکزى بازار از بين رفته است.
آبشار چالاچوخور
یکی از آبشارهای بکر و زیبای و از جاذبه های دیدنی شهر تازه کند انگوت در شهرستان گرمی است که در نزدیکی مرز جمهوری ایران و آذربایجان در میان پرتگاه‌ها و درههای عمیق واقع شده است. شهرستان گرمی یکی از شهرستان‌های استان اردبیل در ایران است که در شمال غربی کشور و شمال استان اردبیل واقع شده است. فاصله گرمی با اردبیل ۱۰۸ کیلومتر، با بیله‌سوار ۵۵ کیلومتر و با پارس‌آباد ۹۷ کیلومتر است.
منطقه حفاظت شده مغان
منطقه حفاظت شده مغان در جنوب غرب بخش اصلاندوز از توابع شهرستان پارس آباد و غرب بخش قشلاق دشت از توابع شهرستان بیله سوار، در شمال استان اردبیل واقع گردیده است.وسعت این منطقه ۳۵۰۰۰ هکتارمی باشد.گونه های جانوری شناسایی شده در زیستگاه مورد مطالعه عیارتند از گرگ، روباه، شغال، خرگوش و گراز وحشی و پرندگانی از قبیل عقاب، دلیجه، قرقی، مینا و پری شاهرخ و پرندگاه آبزی و کنار آبزی و تعداد زیادی از گونه گنجشک سانان می باشد.
گونه شاخص دشت مغان آهوی ایرنی بوده که در سالیان گذشته بر اثر شکار بی رویه منقرض شده و هدف طرح احیای این گونه در دشت مغان با انتقال از مناطق همجوار از جمله دشت سهرین زنجان می باشد.از گیاهان بومی و مشخص و غالب دشت مغان سه گونه از جنس درمنه و خانواده مرکبان با نام محلی یوشان می باشد این گیاه سطح زیادی از مراتع دشت را می پوشاند.
جنگل فندقلو؛ سرزمین بابونه‌های بهشتی:
منطقه نمونه گردشگری فندقلو که به دلیل برخورداری از درختان فندق به این نام خوانده می شود، یکی از مهمترین منابع طبیعی گونه‌های گیاهی از جمله بلوط، بیدمشک، راش، مرز و بابونه است.
با وجود اینکه ساخت مجتمع‌های رفاهی این منطقه را به منطقه مورد توجه گردشگران و طبیعت‌گردان تبدیل کرده اما توسعه امکانات رفاهی آن از جمله احداث پیست اسکی روی چمن در تابستان، پیست اسکی روی برف در زمستان، اقامت‌های ییلاقی و احداث کمپینگ‌های موقت از جمله قابلیت‌های اکوتوریستی این منطقه است.
جنگل فندقلو در 30 کیلومتری شهرستان اردبیل و 10 کیلومتری جنوب شهر نمین واقع شده است. این جنگل بخاطر داشتن جاذبه های منحصربه فرد جنگلی و گردنه زیبای حیران قابلیتی بسیار ممتاز برای توسعه در صنعت اکوتوریسم دارد. راه‌های مختلفی به این جنگل وجود دارد، اما راه اصلی رسیدن به آن که آسفالت هم است، سه راهی جاده اردبیل به آستارا در نزدیکی شهر نمین است. به این ترتیب که در مسیر راه اردبیل به آستارا و پیش از رسیدن به نمین مسیری سرسبز و زیبا با تابلوی راهنمای جنگل فندقلو مشاده می کنید راه دیگر که برای رسیدن به این جنگل وجود دارد از جاده اردبیل به تهران در گردنه حیران از داخل روستای گیلده است.
معرفی دیدنیهای نمین اردبیل
در داخل جنگل یک استخر آبگرم به نام مشه سویی وجود دارد که آب آن خاصیت درمانی دارد. علاوه بر جاذبه های گردشگری برای پذیرایی و اقامت گردشگران داخلی و خارجی، مکان هایی تدارک دیده شده که امکان اقامت به صورت شبانه روزی هم در آن مهیا است، با توجه به نکات مطرح شده می‌توان گفت منطقه فندقلو با داشتن انواع درختان میوه، پیست اسکی و گونه‌های گیاهی و طبی مختلف، آب معدنی، حیات وحش، آب و هوای معتدل و چشم انداز زیبا و…جزو مناطق منحصر به فرد است که پتانسیل بالایی در صنعت اکوتوریسم دارد.
چشمه های بهشتی بولاغلار
بولاغلار مجموعه ای از چشمه های متعدد بادبی بالا در یک محدوده نه چندان وسیع قرار دارد. آب تمام چشمه ها در مسیر کوتاهی به یکدیگر پیوسته و از طریق نیر چای ( رودخانه آغلاغان) که از شهر نیر می گذرد به بالخلوچای تخلیه می شود. این محدوده به سبب نزدیکی به شهر نیر یکی از نقاط بالقوه جهت توسعه گردشگری در شهر نیر می باشد. مساحت منطقه ۲۸۵ کیلومتر مربع دارد که در حدود یک پنجم مساحت نیر را شامل می شود.
دریاچه شورابیل
یکی از مهمترین جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان اردبیل دریاچه شورابیل است. دریاچه شورابیل در مرکز استان واقع شده که در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات غیر کارشناسی در اقلیم آن شرایط اولیه اقلیمی خود را از دست داده و چهره جدیدی یافته است.
دریاچه شورابیل در ۲ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به طرف خلخال واقع شده است، این دریاچه در ارتفاع یک هزار و ۳۶۵ متری از سطح دریا قرار دارد. علت نامگذاری دریاچه شورابیل این بوده که قبلا آب این دریاچه بسیار شور بوده و افرادی که از بیماریهای پوستی و رماتیسم رنج می‌کشیدند برای درمان بیماری خود از گِل این دریاچه استفاده میکردند، ولی امروزه با هدایت آب رودخانه بالخلو به آن حجم آب آن از ۱/۱میلیون متر مکعب به ۱۴میلیون متر مکعب و وسعت آن از ۷۴هکتار به ۱۸۰ هکتار افزایش یافت و از شوری آن کاسته شده به طوریکه در آن نوعی ماهی قزل آلای رنگین کمان پرورش داده می شود.
پلیکان های خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، غاز خاکستری، غاز زنگوله بار، لک لک سیاه و… از پرندگان مهاجر و دراج، قرقاول، مرغابی، خوتکا، چنگر، حواسیل، آنگوت و…از جمله پرندگان بومی هستند که در دریاچه زیبای شورابیل به چشم می خورند
نتایج مطالعات زمین‌شناختی نشان می دهد که قدمت دریاچه شورابیل قدیمى تر از دریاچه ارومیه است
پل هفت چشمه
پل هفت چشمه در اردبیل در میدان پانزده خرداد ابتدای خیابان ساحلی و روی رودخانه با لیقلو چای واقع شده است. پل هفت چشمه که بنام های ججین، پل داشکسن و یدی گوزلی، کورپی قرمزی نیز نامیده می شود دارای هفت چشمه است و آثار دوره صفوی است. این اسامی ارزش تاریخی خود را دارند.
سابقه تاریخی روستای دمیرچی خرابسی
به روایت از بزرگان و شاهدان عینی بزرگان در سالیان پیش اکثر کاروانها و ایل شاهسون دشت مغان برای کوچ (آران – یایلاق) از روستای دمیرچی خرابسی عبور میکردند.به این طریق که از شمال مغان حرکت میکردند و در مسیر ییلاق درست از روستای میروردی کندی از جاده بین مزارع که از قدیم الایام “داش آشن” که پل ارتباطی بین دمیرچی خرابسی و خروزلو می باشد عبور کرده و در “تاغی بلاغی” (چشمه ایی همیشه جاری که در شمال روستا واقع شده است) روستای دمیرچی خرابسی اوتراق می نمودند. تاغ بلاغی بعلت دارا بودن آب کافی برای آشامیدن برای کاروان و اشترها و دام هایشان و همچنین داشتن درختان وسیع و سایه های خنک، مناسبترین مکان برای جذب کاروان های آن زمان به این دیار زیبا و دلنشین محسوب می شد. این امر باعث شده بود روستای دمیرچی خرابسی نسبت به همسایگان خود پر رونق و پرشور ظاهر شود و به نگین منطقه مبدل گردد.
مقبره شیخ امین الدین جبرائیل
مقبره شیخ امین‌الدین جبرائیل پدر شیخ صفی‌الدین، پدرجد پادشاهان صفوی در روستای کلخوران در ۳کیلومتری شمال اردبیل قرار دارد و به همین دلیل روستای کلخوران گاه به نام «کلخوران شیخ» خوانده می شود. مقبره شیخ کلخوران که در اوایل قرن دهم هجری قمری بنا شده است، در وسط محوطه‌ای وسیع مشهور به باغ شیخ، به شکل هشت ضلعی با آجر ساخته شده است.
در آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرائیل برجی شبیه برج مقبره شیخ صفی دیده میشود که احتمالاً مربوط به قرن هشتم هجری قمری است، اما اصل عمارت در زمان‌های بعد یعنی همزمان با بقعه شیخ صفی در اوایل قرن دهم بنا نهاده شده است. سبک نقاشی مربوط به دوره صفوی است. سقف رواق دارای گچبری است که با رنگ های طلایی و آبی دارای اسلیم های زیبا و گل های شاه عباسی است که حاکی از آرامش معنویت محیط و مکان بقعه است. دیوارهای جانبی رواق دارای کاشی کاری معرق و در بعضی از قسمت ها از کاشی های اصیل هشت ضلعی استفاده شده است.
درب ورودی بقعه شیخ امین‌الدین جبرائیل از چوب جنگلی ساخته شده است و در حواشی لنگه درب ها، اشعاری بصورت برجسته کار شده است. از باقیمانده اشعاری که به خط نستعلیق روی این در کنده شده، تاریخ ساخت آن 1030 هجری قمری ذکر شده است.
بالاى درِ ورودى، تصوير يک شير و يک پلنگ در دو سوى پنجره نقاشى شده و هر يک با يک زنجير به پنجره بسته شده‌اند، و نشان از سبک و سياق منسوب به دوره صفوى و اوايل سده يازدهم هجرى دارند. هفت قطعه سنگ قبر بسيار زيبا و پرنقش و نگار، اما بدون نام و نشان در جنوب شرقى بقعه شيخ جبرائيل وجود دارد اين سنگ‌ها به موازات و مجاورت هم در حاشيه يک گورستان بزرگ قرار دارند و به نام هفت‌تنان کلخوران معروف‌اند.
منطقه حفاظت شده تولون
ناحیه ای موسوم به گزرون كه از بلندی هایروستای تولونبخش مركزی تاروستای اوماسلانبخش مورانشهرستان (مغان)گرمیرا شامل می شود به وسعت ۱۰ هزار هكتار به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده است. این منطقه به دلیل محیط زیستی و گیاهان و جانوان موجود در این ناحیه اهمیت بسیاری دارد. علاوه بر این ، این منطقه با ترکیب جاذبه رودخانه ارس و نوار و جاده مرزی مجاور جمهوری آذربایجان و همچنین مناطق بکر و طبیعی به عنوان جاذبه گردشگری بی بدیل مطرح می باشد.
دریاچه قالغانلو
قالغانلو دریاچه ای فصلی است که در شرق روستای خان کندی از دیدنیهای گرمی مغان استان اردبیل قرار دارد. وسعت دریاچه ۵ هزار مترمربع است. این دریاچه از ذوب شدن تدریجی برف‌های کوه قبله داشی به وجود آمده و در فصل بهار وسعت آن افزایش می یابد. در فصل های خشک سال به خاطر افزایش تبخیر سطحی و مصرف آب آن توسط دام‌ها و کشاورزان از وسعت آن کم می شود.
کاروانسرای قانلی بولاغ ، روستای قانلی بولاغ در نوار صفر درجه مرزی
بررسی اکولوژی طبیعی قالغانلو نشان می دهد که یک اکوسیستم با انواع موجودات آبزی در آن وجود دارد. همچنین این دریاچه مکان خوبی جهت پرورش انواع ماهیان سردآبی است.
گردنه حیران
زیبایی گردنه حیران که در نام آن جلوه می کند از جمله طبیعت های منحصر به فرد گردشگری مجاور استان‌های اردبیل و گیلان است که به عقیده کارشناسان می تواند با ارائه خدمات رفاهی و توریستی زیبایی ورودی شهر اردبیل را دو چندان کند. تله کابین حیران – فندقلو از جمله امکانات گردشگری قابل توجه این منطقه است که می تواند چشم مسافران را به زیبایی این منطقه نوازش کند.
مسیر رویایی گردنه حیران در جاده آستارا به اردبیل از یک طرف مشرف به کوه هاییِ که پوشیده از جنگل های انبوهِ و از سویی مشرف به دره ای نه چندان عمیق که از میانش رود ارس عبور می کند. این رود تعیین کننده مرز ایران و کشور آذربایجانه و گردنه حیران به عنوان زیباترین گردنه طبیعی گردشگری جهان انتخاب شده و به بهشت آسیا هم معروف است.
گردنه حیران تقریبا بیشتر مواقع در زیر ابری از مه پنهان است. دره ها و کوهپایه های پوشیده از گل ها و گیاهان جنگلی و گاوهایی که در حال چرا هستن با چشم انداز زیبایی از کندوهای عسل، اولین جلوه هایی که به چشم هر رهگذری می خورد. بی شک گردنه حیران از زیباترین مناطق سرسبز ایران است.
آبگرم و آبشارهای اردبیل
واقع شدن اردبیل در دامنه رشته کوه سبلان باعث پدید آمدن آبگرم‌های معدنی و آبشارهای مثال زدنی در این منطقه شده و اردبیل را به سرزمین چشمه های بهشتی مشهور کرده است. از جمله مهمترین آبشارهای اردبیل می توان به آبشار سردابه، گورگور، خیاوچای و آق بولاغ اشاره کرد.
پیست اسکی آلوارس
این پیست از زیباترین نقاط استان اردبیل از لحاظ گردشگری و در دامنه های مرتفع و زیبای سبلان واقع شده و بزرگترین پیست اسکی
آلوارس از لحاظ وسعت در ایران است. این پیست اسکی در فاصله ۱۲ کیلومتری روستای آلوارس و ۲۴ کیلومتری سرعین قرار گرفته و از انجایی که پیست در ارتفاع ۳۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد، به سبب بارندگی برف فراوان در طول پاییز و زمستان و به جهت دیر ذوب شدن برف‌ها حدود ۶ تا ۸ ماه از سال مورد استفاده قرار می‌گیرد و به خاطر همین موضوع در ایران توانسته رتبه اول کسب کند.
آبشار گورگور آلوارس(دره آلوارس)
چشمه گورگور از چشمه های مشهور منطقه سبلان و استان اردبیل است که در دره آلوارس جریان دارد. دره آلوارس یا قزل گوللر یکی از عریض ترین و باصفاترین دره های سبلان است که به دلیل وجود مناظر طبیعی بکر و باصفا ییلاق اهالی منطقه هم به حساب می آید.
غار یخکان
اثر طبیعی و ملی غار یخکان در منتهی الیه جنوب شرقی استان اردبیل واقع شده است. هوای داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناک است. حوضچه آبی در ضلع شرقی و در ارتفاع ۱.۵ متری از کف غار تشکیل شده است. آب آن از جمع شدن قطرات آب ناشی از تقطیر در اثر برخورد بخار آب با دیواره سرد تأمین می شود.
این حوضچه دارای آب بسیار گوارا و فوق العاده سرد است. غار یخکان در منتهی الیه جنوب شرقی شهرستان خلخال در ضلع غربی رشته ماسوله داغ و در ارتفاع حدود ۲۵۰۰ متری از سطح دریای آزاد واقع شده است. فاصله غار یخکان از مرکز شهرستان خلخال حدود ۷۷ کیلومتر است و دسترسی به این غار از طریق جاده شوسه به طول ۷۴ کیلومتر و ۳ کیلومتر راه پیاده رو امکان پذیر است.
معرفی صنایع دستی، غذای محلی و سوغات
اردبیل به واسطه داشتن تاریخ کهن در ادوار مختلف و تکامل در این دوره‌ها صنایع دستی مختلفی را به تکامل رسانده و به جوامع مختلف معرفی و صادر کرده است. به وضوح می‌توان اوج این شکوه را در دوره صفویه جستجو کرد که بایستی این شکوه را به نام مکتب اردبیل ثبت کرد که از آن جمله آبگینه، نساجی سنتی، سفال، صنایع دستی چرمی، گلیم بافی و فرش دستباف اردبیل می توان نام برد. از مهمترین سوغات اردبیل می‌توان آب‌نبات، تخمهٔ آفتابگردان، قره حالوا (حلوای سیاه)، سرشیر، شیرینی‌های محلی، شكلات روسته، عسل طبیعی سبلان، عصارهٔ گل‌های سبلان و کره را نام برد.
همچنین از غذاهای سنتی اردبیل می‌توان به آش اوماج، آش دوغ، آش شیر، آَش یارما، بزباش، پیچاق قیمه، تاس‌کباب، ترحلوا، ترشی‌قرمه، چیغیرتما، حلوای زرد، حلوای زنجبیل، خشیل، خورش قاتق، ساج‌ایچی، سوغان‌سو، قرمه‌سبزی، قویماق، قیساوا، قیقاناق، کوفته، لونگی و هرا اشاره کرد.
علاوه بر مناطق مرکزی اردبیل سایر شهرستان های استان نیز دارای جاذبه های تاریخی، باستانی، موزه، طبیعت بکر، امکانات تفریحی و …. است. نمونه این مناطق گردشگری علاوه بر سرعین که با دارا بودن شاخصه های طبیعی، آب و هوایی، آبگرم، پیست اسکی آلوارس، غذاهای سنتی، کوه سبلان و… است می توان به برخی از شهرستان های گردشگری استان اشاره کرد.
بخش عمده جمعيت استان در بخش كشاورزی فعاليت دارند. عمده ترين محصولات كشاورزی استان غلات، سيب زميني، حبوبات و ذرت است. توليد گوشت و لبنيات از ديگر فعاليت های مردم استان است. عمل توليدی در استان اردبيــل از مرغوبيت زيادی برخوردار است. لاستيک سازی، چرم سازی، و صنايع مرتبط با كشاورزی از فعاليت های صنعتی استان محسوب می شود.
روستای رحیم بیگلو
روستای رحیم بیگلو که از جاذبه های گردشگری شهر رضی و دوبخش سفلی با وسعت ۳۸۳ هکتارو علیا باوسعت ۳۰۱ هکتار تشکیل یافته که یکی ازروستاهای سرسبزومستعد کشاورزی شهر رضی می‌باشد. این روستا در۳ کیلومتری شهر رضی و ۷۳ کیلومتری مشگین‌شهر و در۴۸ کیلومتری اردبیل واقع شده‌است و ازجنوب درمجاورت رودخانه رضی و درقسمت غربی روستای هفت چشمه وازقسمت شرقی روستای ذکیلو و ازشمال به روستای پیرعلیلو متصل می‌باشد. درختان در هم تنیده در دو سوی جاده که از بین روستا عبور می‌کند این روستا را به جاده چالوس ارشق معروف کرده‌است. باغات میوه فراوان شامل گردو و سیب به صورت عمده کشت میشود.
کوچه باغهای زیادی که در این روستا قرار دارد بر زیبایی آن افزوده‌است. بنای قدیمی مسجد ساخته شده در این روستا که با استفاده از مصالح سنگی و چسبیده به بقعه مذکور احداث شده حدوداً ۴۰۰ متر مربع می‌باشد که اخیراً بازسازی شده و روی قبر ضریح‌گذاری و بر روی مسجد گنبدطلایی رنگ با مناره‌های زیبا مذین شده بر روی قبر کتیبه‌ای به خط عربی به چشم می‌خورد که نوشته‌هایش ناخوانا می‌باشد، با توجه به مجسمه‌های قوچی موجود در داخل بقعه نشانگر حکومت قره قویونلوها و آق قویونلوها در قرن هشتم و نهم هجری می‌باشد. تپه‌های باستانی موجود در روستا نشان از قدمت تاریخی روستاست ازتپه‌های باستانی روستا می‌توان از تپه موسوم به گنج تپه، قزل قیه، قالاداغی و کربلا داغی، جیگرکلگی و … نام برد. محوطه قالا داغی که چیزی ازآثارقلعه بجا نمانده و تپه‌ای بیش نیست مربوط به سدهٔ ۱ تا ۵ هجری قمری است در روستای رحیم بیگلو علیا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۹۰۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
دربند هیر
دره زیبای موسوم به دربند هیر در یک کیلومتری این شهر واقع شده است که از آن می توان به عنوان بهشت گردشگری هیر نام برد.
دربند هیر منطقه ای زیبا و دلنشین و مملو از جاذبه های طبیعی است که هر سال عده زیادی گردشگر در ایام مختلف سال به این منطقه سفر می کنند.
این منطقه با داشتن درختان میوه ، چشمه های فراوان محیطی دلپذیر برای علاقمندان به گردشگری است.منطقه دربند هیر حدود ۲۳۴ هکتار وسعت دارد و تنها ۲۴ کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد.
