قلعه اشتران در مجاورت روستای اشتران در 18 کیلومتری شهر تویسرکان قرار دارد. این قلعه که از لحاظ موقعیت جغرافیایی و وسعت یکی از قلعه‌های نادر در استان همدان است، در دوره قاجاریه توسط حاج مراد خان اردلان (جدّ بزرگ خاندان اردلان) بنا نهاده شد.

بانی قلعه حاج مراد خان اردلان می‌باشد و این قلعه یاد آور جنگ‌ های ایران و روس و فداکاری این خاندان و مردم با غیرت آن ناحیه برای حراست از سرزمین آبا و اجدادی خود یعنی ایران و حفظ جان و مال و ناموس خود از دستبرد بیگانگان است. با فوت حاج مراد خان این قلعه به فرزندانش از جمله حاج محمد حسینخان و پس از وی به فرزندانش از جمله حمزه خان و محمد ولیخان رسید. در محوطه پیرامون این قلعه یک حمام خزینه دار که کاملا در زیر خاک مدفون است نیز توسط حاج مراد خان اردلان احداث شده است.

این قلعه مشرف به قلعه خان‌گرمز و در مسیر جاده قدیمی همدان- تویسرکان (از طریق گنجنامه) بنا شده و با وجود گذشت زمان همچنان پابرجاست. در واقع وجود این قلعه و قلعه دختر (در روستای شهرستانه) در مسیر جاده شاهی، نظامی بودن جاده و اهمیت آن را در گذشته بیان می‌کند.به قلعه خان گرمز و در مسیر جاده قدیمی همدان تویسرکان است، در مسیر گنجنامه قلعه های بجای مانده از دوران قاجاریه وجود دارد که از نظر موقعیت جغرافیایی و وسعت قلعه اشتران یکی ازقلعه های نادر در استان همدان به شمارمی رود.

این قلعه یک هکتار زیر بنا دارد و شامل ساختمان، حیاط بیرونی و از سمت جنوب ورودی هشتی با راهروی باریک است. ساختمان‌های بیرونی و اندرونی شامل دو طبقه مسکونی و یک طبقه زیرزمین است که جزو طبقه اول محسوب می‌شود. در هر طبقه 13 اتاق وجود دارد. سردرِ ورودی قلعه دارای یک هشتی بسیار زیبا است که بالای آن ساختمانی شامل چند اتاق به عنوان محل نگهبانی وجود دارد که از طریق راهرو به داخل حصار طویله راه پیدا می‌کند. در حیاط اندرونی قناتی وجود دارد که در گذشته آب شرب ساکنان قلعه را تأمین می‌نموده ولی در حال حاضر خشک شده است.

در چهار گوشه قلعه 4 برج مدور وجود دارد که در هنگام جنگ، دفاع از قلعه را آسان می‌کرده است. در سمت شمال قلعه حوض سنگی قرار دارد که در گذشته در آن آب ذخیره می‌شده است. در ساخت دیوارهای قلعه اشتران از چینه و خشت استفاده شده و در نماها دارای آجرکاری‌هایی است که بیشتر حالت تزئینی دارند.

متاسفانه این بنای باشکوه مانند سایر بناها مورد بی مهری سازمان‌ های متولی میراث گذشتگان قرار گرفت و تقریبا حدود ۸۰٪ دیوارهای داخلی آن ویران شده است. در بازسازی نمای جنوبی آن هم به علت ناهمگون بودن مصالح مورد استفاده، ظاهر زشتی را برای این قلعه تاریخی به وجود آورده است.

این اثر که از جاذبه های تاریخی تویسرکان می باشد ،در تاریخ ۱۳۸۳/۱۱/۱۰ با شماره ثبت ۱۱۳۷۹ به همت مهندس حجت الله اردلان نماینده اسبق شهرستان تویسرکان در مجلس به میراث فرهنگی همدان اهدا شد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و به عنوان یک موزه محلی و طبیعی قابل استفاده است.