در 200 متری جاده آسفالته اراک به ملایر و در مرکز روستا، تپه پری با ارتفاع 15 متر از زمینهای اطراف قرار گرفته است. در بلندای تپه، قلعه پری که بنای اولیه آن به قرن 4 ق.م میرسد در مرکز روستای پری خودنمایی میکند. قلعه پری که از جاذبه های تاریخی ملایر در استان همدان می باشد ، طبق اولین کاوشهای صورت گرفته در سال 1349 ه.ش در تپه پری، قبوری متعلق به هزاره اول میلادی کشف شدند که اجساد را همراه با زیورآلات و ظروف دفن کرده بودند.
جالب است بدانید که در این محوطهی تاریخی، بیش از ۱۵۰ قبر قدیمی وجود دارد. طبق کاوشها و تحقیقات انجام شده روی این قبور و محوطهی تاریخی پری، کارشناسان چنین استنباط کردهاند که احتمالا ساکنین آن زمان، با توجه به موقعیت قرارگیری خورشید در آسمان، محل و جهت دفن مردگان خود را انتخاب میکردند. درواقع اجساد به گونهای دفن میشدند که صورت آنها به سمت خورشید قرار گیرد. قدیمیترین قبور کشف شده در این مکان متعلق به هزارهی نخست میلادی است.
بر روی آثار باقیمانده از قلعه پری، قلعهای دیگر به نام قلعه کریم خان به چشم میخورد.کریم خان معروف به وکیل الرعایا یکی از افراد ارتش نادرشاه افشار بود که پس از پایان سلسه افشاریه به حکومت رسید و سلسه زندیه را بنیان نهاد. باستانشناسان با توجه به کشف لولههای سفالی در حوالی تپه به سیستم آبرسانی قلعه پری پی بردند که شباهتهایی با سیستم آبرسانی حمام فین کاشان دارد.
روستای پری (پیروز)
این روستا از غرب به کوه نار، از شمال شرقی به کوه قمبری و از جنوب غربی به دره پریدر محدود میشود. روستای پری از سطح دریا 1995 متر ارتفاع دارد و اقلیم آن معتدل و نیمه خشک است. پری بهار و تابستان مطبوع و دلپذیر است و زمستانهای سرد دارد.قدمت باستانی روستای پری به قرن چهارم قبل از میلاد میرسد و هسته اولیه قلعه پری در مرکز روستا از آثار همین دوره است که بر فراز آن قلعه کریمخانی قرار دارد. مردم روستا باور دارند که کریمخان در همین روستا به دنیا آمده است.
جمعیت و موسیقی مردم روستای پری
جمعیت روستای پری در سال 1385 حدود 1400 نفر گزارش شده است، مردم روستای پری به زبان لری سخن میگویند. مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. آنها در اعیاد ملی و مذهبی نوروز، فطر، قربان و میلاد پیامبر (ص) به شادی و سرور و در ایام عزاداری ائمه به ویژه ایام محرم و صفر با برگزاری مراسم به سوگواری میپردازند.موسیقی رایج در میان مردم روستای پری، شامل ترانهها و آواهای محلی لری است که با سازهای محلی نواخته و خوانده میشود.کمربازی، چاهکی، هوار هوار، الک دولک، چشم قایمکی، دوزبازی، روبازی و گردوبازی، از بازیهای رایج در میان جوانان روستا است.پوشاک مردان روستای پری شامل کت، شلوار، پیراهن، جلیقه، کلاه و کفش و پوشاک زنان شامل مانتو، شلوار، چادر و روسری است.
جاذبه های گردشگری روستای پری
روستای پری، با استقرار در یک محدوده کوهستانی خوش آب و هوا، چشماندازی بدیع و زیبا یافته است. باغهای انبوه، سواحل رودخانه خروشان، قناتهای قدیمی، طبیعت جذاب و گیاهان دارویی و آثار تاریخی ارزشمند فضای گردشگری مناسبی فراهم آورده است.منطقۀ حفاظت شدۀ لشکردر، با وسعتی معادل 1600 هکتار زیستگاه حیات وحش این روستاست. انواع جانورانی مانند گرگ، روباه، خرگوش، کبک و تیهو در این زیستگاه زندگی میکنند.
قلعۀ باستانی و تاریخی پری در مرکز روسـتا واقع شـده است. بنای اولیه آن به قـرن چهارم قبل از میلاد نسبت داده میشود. بـرفراز خرابههای این قلعه، قلعۀ منسوب به کریمخان زند قرار دارد که محل تولد کریخان زند بوده است. در اطراف و داخل روستا شش تپۀ باستانی وجود دارد که در آنها سفالینه و سکههای قدیمی پیدا شده است. قدمت این تپهها به دوران ماد میرسد. حمام قدیمی و امامزاده دو خواهران از دیگر آثار این روستاست.
در قلعه پری چه گذشته است؟
قبر مادر کریمخان زند در بررسی و شناساییهای باستانشناسان در تپه پری واقع در روستای پری زنگنه از توابع شهرستان ملایر یافت شده است.بر روی سنگ قبرهای تاریخی اشکالی به صورت مهر و تسبیح، آینه، جانماز، قلیان، اسب و خنجر به چشم میخورد.
در سفر به ملایر چشیدن غذاهای محلی از جمله آش ترخینه، آش خیار و آش رشته ترش را حتماً تجربه کنید و با خرید گلیم و جاجیم هنر دست هنرمندان ملایر را با خود به خانه ببرید.