خانه رهگشای شهرستان نطنز یکی از آثار ارزشمند شهر بادرود است. این خانه تاریخی هم اکنون به عنوان سرا موزه رهگشا مورد استفاده قرار می گیرد و کارگاههای آموزشی نیز در آن دایر است. این مکان تاریخی در تاریخ ۱۹/۳/۱۳۹۵ به شماره ۳۱۵۱۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
در ۱۳۰ کیلومتری اصفهان و در شهر بادرود از توابع شهرستان نطنز موزه ای وجود دارد که بزرگترین گنجینه مردم شناسی بادرود به شمار می رود. این موزه با عنوان سراموزه رهگشای شناخته می شود که در خانه شادروان علی اکبر رهگشای به همت فرزند ايشان دکتر محمد رهگشای، از مجموعه داران مشهور ایران ایجاد شده است. رهگشای به همراه همسر فرانسوی خود در سال ۱۳۷۲ خانه پدری را که در بادرود قرار داشت تعمیر کرد و تعمیرات اساسی را در ۱۳۷۵ به پایان رساند. وی پس از اتمام تعمیرات خانه پدری، سراموزه رهگشای را تاسیس کرد. دکتر رهگشای در این خانه بیش از دو هزار قطعه تاریخی نگهداری می کند و در معرض دید عموم قرار می دهد. این اشیای تاریخی آداب و سنن مردمان حاشیه کویر را به نمایش گذاشته است.
خانه رهگشای بادرود
خانه رهگشای در کوچه «کوچه باغ» واقع گردیده که به ورودی باغات سرسبز و با طراوت ختم می شده است. بنای این خانه از نظر کالبدی، جزو خانه های اقلیم خشک بوده که دانش معماری آن در تطابق و هماهنگی با اقلیم بیابانی کاملا مشهود است، به گونه ای که طی چهار فصل سال، به راحتی می توان از فضا‌‌‌‌های مختلف آن استفاده کرد. طراحی باغچه های اطراف حوض مرکزی، برگرفته از سنت قدیمی چند هزار ساله باغهای ایرانی است که در مقیاس کوچک معرف بهشت یا باغ عدن است، همزیستی در ختان نمادین، با میوه های بهشتی مثل انگور، انجیر، انار و نیز درختان کاج و سروهای ناز که معرف غرور و سرافرازی و آزادگی ایرانی است در اینجا مانند سایر باغ ها و باغچه های معروف ایرانی از جمله باغ تاج محل در هند، چهار باغ اصفهان، باغ فین کاشان نیز دیده می شود. درب دو لنگه ای چوبی دارای گل میخ ها با کوبه های زنانه و مردانه، هشتی یا رواق در آیگاه (ورودی) با سقف هلالی ضربی، سقف بلند گنبدی و نورگیر استوانه ای، دیوارهای ضخیم و طاقچه ها و فرورفتگی های متعدد برای نگهداری حبوبات و میوه های خشک و لبنیات و همچنین طراحی باغچه های اطراف حوض مرکزی برگرفته از معماری باغ های ایرانی در مقیاس کوچک است.
این منزل تاریخی که در ایام نوروز پذیرای مهمانان خارجی و داخلی است از معماری شگفت انگیز ایرانی-اسلامی برخوردار است به نحوی که با گذر از هشتی و عبور از ایوان ستون دار شاه نشین و پایین رفتن از پله های نسبتاً عریض به میانسرای بیرونی قدم گذاشته و جهت میانسرا شمالی-جنوبی است که مصالح آجر، گچ، گل، خشت و کاشی در آن به کار رفته است. کف میانسرا با آجرهای چارگوش بر روی سنگفرش قدیمی تر کف پوش شده و در میانه آن حوض سنگی بیضوی قرار دارد و در جبهه های غربی و شرقی دیوارهای بلندی است که دارای ازاره ای آجرچین بصورت خفته-راسته است و در بالای آن طاق نماهای بزرگی به سبک اسلامی کار شده که درون آنها با کاهگل قرمز پوشیده شده است. ستون ها و پیشانی طاق نماها بوسیله کاشی های هفت رنگ کار اصفهان پوشیده شده و در ضلع شمالی میانسرا، ایوان ستوندار، اتاق پنجدری، در ضلع جنوبی ایوان بهار خواب و در زیر آن سرداب وزیره و در جبهه جنوب شرقی کتابخانه (تالار بسم الله) قرار دارند.
موزه
این سرا موزه به عنوان بزرگ ترین گنجینه مردم شناسی بادرود به شمار می رود که بیش از دو هزار قطعه تاریخی از نحوه آداب و سنن مردمان حاشیه کویری به طرز بسیار زیبایی چیده شده و هر سال در عید نوروز پذیرای هزاران بازدید کننده از سراسر ایران است که تمامی این امکانات آن به هزینه شخصی خانوادگی تامین و به صورت بسیار زیبایی به نمایش در آمده است. یکی از قسمت های این سراموزه خانه عروسک محلی است که شامل ۳۴ ماکت خانه عروسکی است که از حدود ۱۵۰ عروسک دست ساز شناسنامه دار با لباس های محلی از جنس پارچه، چوب، کرک قالی، نخ و پنبه و سایر موادی که با محیط زیست سازگاری دارد تشکیل شده است. عروسک‌‌‌‌های محلی سراموزه معرف افراد حقیقی و شخصیت های نخستین مشاغل و حرفه منطقه بادرود هستند. این موزه دومین موزه عروسک های سنتی در استان اصفهان است و پیش از این کاشان نیز چنین موزه ای را افتتاح کرده بود. عروسک های این موزه با عروسک های کاشان با توجه به اینکه هر دو شهر در حاشیه کویری هستند تفاوت خاصی ندارد. این عروسک ها توسط بانوان منطقه ساخته شده که شامل شخصیت هایی مانند دلاک، ماما، گروه های شادمانی، حکیم باشی، قالی باف، کوزه گر و سایر حرفه هایی که در منطقه کویری وجود داشته اند، هستند.
کارگاهها و برنامه ها
شایان ذکر است در این سراموزه فعالیت های پژوهشی و آموزشی چون برگزاری کلاس های خوش نویسی، نقاشی و طراحی با کمک اساتید محلی، انجام کارگاه های آموزش نجوم و آشنایی کودکان و نوجوانان با مبانی علم اخترشناسی و رصد اجرام به کمک تلکسکوپ و بازسازی اجرام آسمانی با توپ و خمیر بازی، شناخت و معرفی گیاهان دارویی و ادویه جات در چارچوب مدرسه سبز، آموزش طراحی و ساخت عروسک های بومی ننه نخودی برای نونهالان، آشنایی کودکان با خانواده نت موسیقی با کمک روش های نوین آموزشی برای کودکان، کارگاه های آشنایی و شناخت تمبر، نقشه، نسخه، خط و سکه با بهره گیری از دانش کارشناسان مجرب مجموعه دار و غیره انجام می گیرد. علاوه بر این اجرای ویژه آیین های نوروزی مانند حاجی فیروز، اجرای موسیقی سنتی، رقص چوپی و برگزاری مسابقات متنوع کودکان از جمله برنامه های نوروزی سرا موزه رهگشای است.
