OpenAI نه، گوگل همچنان در حوزه هوش مصنوعی می‌تازد!

مدتی است که در حوزه تکنولوژی همه‌ی نگاه‌ها به‌سمت OpenAI معطوف شده است؛ شرکتی که با ارائه‌ی چت‌بات عمومی ChatGPT، محبوبیت زیادی میان کاربران به‌دست آورده است. طبق گزارش‌ها، گوگل از این شرایط احساس ترس کرده است زیرا امکان دارد چت‌بات OpenAI بتواند موتور جست‌وجو را دوباره اختراع کند؛ قابلیتی که درواقع سنگ‌بنای گوگل است و منبع اصلی درآمدزایی آن محسوب می‌شود.

با گذر از هیاهوی چت‌بات مذکور، گوگل همچنان بیشترین سهم از بازار هوش مصنوعی را در اختیار دارد؛ شرکتی که درسال ۲۰۱۷ خود را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران حوزه هوش مصنوعی معرفی کرد و شاید جالب باشد بدانید که سرمایه‌گذاری‌های غول اینترنتی جهان روی هوش مصنوعی به دهه‌ی ۹۰ تا ۲۰۰۰ میلادی برمی‌گردد؛ سرمایه‌گذاری نتیجه‌بخشی که آن را از استارتاپی کوچک، به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان تبدیل کرده است.

از سوی دیگر، OpenAI نیز طی سالیان اخیر مدل‌های پردازش زبان طبیعی (NLP) را با بهره‌گیری از داده‌های آموزشی که از کتاب‌های الکترونیکی رایگان، صفحات ویکی، انجمن‌های گفت‌وگو و داستان‌های فنی تخیلی درسرتاسر اینترنت جمع‌آوری شده‌اند، گسترش داده است و به‌نوعی آن را می‌توان جدی‌ترین رقیب گوگل قلمداد کرد. البته باید به این نکته توجه داشت که OpenAI مدل NLP را به‌عنوان قلب تپنده‌ی ChatGPT اختراع نکرد. GPT مخفف ترانسفورماتور ازپیش آموزش داده‌شده‌ی مولد است و این گوگل بود که مدل زبان ترانسفورماتو را در سال ۲۰۱۸ با نام BERT (نمایش رمزگذار دوطرفه از ترانسفورماتورها) اختراع کرد و اکنون از آن برای گسترش و بهبود قابلیت‌های جست‌وجو و ترجمه‌ی خود بهره می‌برد.

اما گوگل پس‌از BERT کار روی NLP را متوقف نکرد. درواقع این شرکت ادعا می کند چت‌بات NLP آن موسوم‌به LaMDA قدرتمندتر از ChatGPT است. شاید به‌خاطر داشته باشید یکی از مهندسان LaMDA اعلام کرده بود این چت‌بات، احساس دارد که بعداً به‌خاطر همین صحبت‌ها از گوگل اخراج شد. شرکت زیر مجموعه‌ی آلفابت درنظر دارد تا اواخر سال جاری، چت‌بات هوش مصنوعی جدیدی به‌نام Sparrow منتشر کند که گفته می‌شود رقیبی برای ابزار تولید تصویر مبتنی‌بر هوش مصنوعی OpenAI یعنی DALL-E 2 خواهد بود.

تاکنون گوگل درمورد دردسترس قرار دادن ابزارهای هوش مصنوعی خود برای عموم، محتاط‌تر عمل کرده است. این موضوع خیلی تعجب‌آور نیست زیرا این شرکت به‌مراتب بزرگ‌تر از OpenAI است و بنابراین نباید هیچ اشتباهی در این راه مرتکب شود چراکه تبعات آن بسیار گسترد‌ه‌تر خواهد بود. گوگل هوش مصنوعی مولد را یک فناوری نابالغ توصیف کرده که خطرات استفاده از آن هنوز به‌درستی درک نشده‌ است. طبق گزارش‌ها، این شرکت می‌ترسد اگر یکی از ابزارهای هوش مصنوعی آن، حریم شخصی یا حقوق مربوط به مالکیت معنوی را تقض کند یا باعث ایجاد نوعی انحصار شود، احتمالاً با شکایت‌های زیادی ازطرف سازمان‌های نظارتی مواجه خواهد شد.

اختراع مجدد جست‌وجو

جست‌وجو یکی از مثال‌های بسیار خوبی است که گوگل قبلاً از مدل‌های زبان BERT برای تفسیر هدف کلمات کلیدی و عبارت‌هایی که کاربران در نوار جستجوی آن تایپ می‌کنند استفاده کرده است. BERT برای استنباط معنی از متن توسعه یافته است، اما مدل‌های زبانی پیشرفته‌تر مثل مدل‌های تولیدکننده‌ی محتوا می‌توانند برای ترکیب نتایج جستجو به روشی که ChatGPT پاسخ‌های متنی برای سؤالات کاربران ارائه می‌دهد، مورد استفاده قرار گیرند. بدین‌ترتیب موتور جست‌وجوی گوگل می‌تواند به‌جای اینکه فقط فهرستی طولانی از پاسخ‌های متنی برای درخواست‌های کاربران ایجاد کند، روایتی کامل‌تر به‌همراه تصاویر، ویدیو، آمارو پیوندهای مرتبط ارائه دهد.

درواقع، گوگل از مدتی قبل روی رویکرد مولد برای موتور جستجو کار می‌کند. مدل یکپارچه‌ی چند وظیفه‌ای آن (MUM) برای کمک به کاربران با درخواست‌های جستجوی پیچیده یا چندوجهی طراحی شده است. به‌عنوان مثال امکان دارد کاربر بگوید یا تایپ کند «چگونه برای سفر به تبت آماده شوم؟» و MUM همه‌ی پرسش‌های ذاتی این درخواست را استنباط می‌کند و در مرحله‌ی بعد بسته‌ی سفارشی و چندرسانه‌ای از اطلاعات ایجاد می‌کند که پاسخ همه‌ی سؤالات مذکور و موارد دیگر در آن گنجانده شده است.

گوگل همچنین از مزیت تجربه‌ی بسیار طولانی خود در خزش‌گرهای اینترنت و فهرست‌نویسی وب و محتوای گستره‌ی آن برخوردار است. این شرکت می‌تواند برای آموزش دادن مدل‌های خود به داده‌های بیشتر و با کیفیت‌تری دسترسی داشته باشد که استفاده از آن‌ها منجر به تولید برنامه‌ها و خدمات چشم‌گیر مبتنی‌بر هوش مصنوعی خواهد شد که محتوای نادرست ارائه نمی‌دهند.

اندرو انگ، بنیان‌گذار و مدیرعامل Landing AI می‌گوید:

اندرو انگ که قبلاً یکی از بنیان‌گذاران تیم Google Brain بود در ادامه‌ی توضیحات خود می‌گوید:

شاید ادغام مدل‌های هوش مصنوعی مولد محتوا در برنامه‌های بهره‌وری گوگل نسبتاً آسان‌تر باشد. به‌عنوان مثال این فناوری می‌تواند برای کمک به کاربران جیمیل در پیش‌نویس‌ پیام‌ها یا کمک به کاربران Docs در نوشتن سندها یا اسلاید‌ها و ارائه‌ی خلاصه‌های چت‌های ویدیویی مورد استفاده قرار گیرد.

OpenAI و مایکروسافت

رقابت میان گوگل و OpenAI تا همین چندوقت قبل خیلی قابل توجه نبود؛ یک شرکت کوچک و سریع که یک غول فناوری دیرینه را با فناوری بدیع و مخرب تهدید می‌کند. شاید OpenAI تصمیم گرفته باشد که ChatGPT را دردسترس عموم قرار دهد به این امید که تصور یادشده ادامه پیدا کند و وجهه‌ی عمومی خود را میان کاربران بهبود بخشد. ازطرفی شاید این تاقدام با هدف جذب پول و سرمایه‌ی بیشتر انجام شده است.

به‌نظر می‌رسد استراتژی OpenAI نتیجه‌بخش بوده است. این شرکت قبلاً با مایکروسافت همکاری‌هایی داشته است اما غول فناوری مستقر در ردموند اخیراً اعلام کرد ۱۰ میلیارد دلار در OpenAI سرمایه‌گذاری خواهد کرد. سازنده‌ی ویندوز اکنون سهم قابل‌توجهی در OpenAI دارد و می‌خواهد هوش مصنوعی را با موتور جستجوی بینگ و سایر محصولاتش ازجمله مجموعه‌ی آفیس ادغام کند.

OpenAI شرکت کوچکی نیست. ولپی که شرکتش از سال ۲۰۱۶ روی استارتاپ‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری می‌کند در این رابطه گفت:

اهمیت خدمات ابری

مایکروسافت، OpenAI را راهی برای ارائه‌ی خدمات پیشرفته ی هوش مصنوعی مولد ازطریق پلتفرم Azure خود درنظر می‌گیرد که پس‌از AWS آمازون، رتبه دوم برترین سرویس‌دهندگان ابری را دراختیار دارد. علاوه‌براین احتمال دارد سازنده‌ی ویندوز از ارتباط خود با OpenAI برای اعتبار بخشیدن به ادعای خود مبنی‌بر برتری Azure نسبت‌به سایر سرویس‌های ابری در حوزه‌ی میزبانی از مدل‌های پیشرفته‌ی هوش مصنوعی استفاده کند.

اریک بوید، معاون پلتفرم هوش مصنوعی Azure اخیراً در پستی وبلاگی نوشت:

گوگل به‌سختی در تلاش است تا سرویس‌های ابری خود را تبلیغ کند و از مدتی قبل شاهد بهبود سودآوری در این حوزه بوده است، اما همچنان با اختلاف بسیار زیاد در جایگاهی پایین‌تر از AWS و Azure قرار می‌گیرد. اضافه‌شدن خدمات OpenAI به Azure می‌تواند چالش‌های بیشتری برای گوگل در رسیدن به این هدف ایجاد کند.

رقابت تسلیحاتی با هوش مصنوعی

درک دیدگاه دقیق گوگل درمورد OpenAI می‌تواند دشوار باشد. اواسط ماه دسامبر جف دین، رئیس هوش مصنوعی این شرکت گفت که با راه‌اندازی ابزار هوش مصنوعی مولدی که اشتباهاتی از آن سر می‌زد، ضرر بیشتری متحمل شده‌اند. البته این شرکت خطر تبدیل OpenAI بعه رهبر مولد‌های هوش مصنوعی را جدی می‌گیرد. نیویورک تایمز گزارش داده است بنیان‌گذاران گوگل یعنی لری پیج و سرگی برین که در سال ۲۰۱۹ به فعالیت‌های خود در این شرکت پایان دادند اکنون برای بحث درمورد راهکارهای مقابله با تهدیدهای OpenAI دوباره در جلسات مدیران شرکت کرده‌اند.

به گزارش دیجیتال تایمز، گوگل با برگزاری یک جلسه‌ی اضطراری در ماه دسامبر اعلام کرد هنگام انتشار ابزارهای جدید هوش مصنوعی مولد برای عموم، سطح ریسکی که مایل است متحمل شود را دوباره بررسی خواهد کرد.

به‌عبارت دیگر، امکان دارد ChatGPT یک مسابقه‌ی تسلیحاتی هوش مصنوعی را آغاز کرده باشد. اکنون احتمال زیادی وجود دارد که گوگل در سال جاری تعدادی از قابلیت‌ها و محصولات جدید هوش مصنوعی را ارائه دهد. برخی از آن‌ها توسعه‌دهندگان را هدف قرار خواهند داد. به‌عنوان مثال این شرکت احتمالاً ابزارهایی مثل Copilot گیت‌هاب را توسعه خواهد داد که با آموزش میلیون‌ها یا میلیاردها خط کد می‌تواند نیازهای توسعه‌دهندگان را درک کرده و خطوط یا تکه کد‌های جدیدی به آن‌ها پیشنهاد دهد.

والپی از شرکت Index اعتقاد دارد گوگل به احتمال زیاد یک چت‌بات جدید با زبان طبیعی منتشر خواهد کرد که ظاهر و عملکردی شبیه ChatGPT ارائه خواهد داد. DeepMind همچنین می‌تواند چت‌بات Sparrow را منتشر کند. علاوه‌براین امکان دارد موتور جستجوی گوگل، تجربه‌ای به سبک چت را برای برخی جستجوها ارائه دهد.

OpenAI می‌تواند تا یک‌سال آینده به‌عنوان اولین محرک هوش مصنوعی مولد درنظر گرفته شود اما مدل‌های آن احتمالاً آن‌قدرها که درحال‌حاضر به‌نظر می‌رسد، جدید و مخرب توصیف نشوند. درنهایت این احتمال وجود دارد که داستان OpenAI به‌طور قابل‌توجهی توازن قدرت را میان شرکت‌های بزرگ فناوری تغییر ندهد.

ما به‌عنوان کاربران عادی می‌توانیم بنشینیم و شاهد نبرد میان شرکت‌ها باشیم و از نتایج آن لذت ببریم. البته در این میان یک عنصر خطر هم وجود دارد. سرعت توسعه‌ی هوش مصنوعی احتمالاً پس‌از ورود ChatGPT افزایش خواهد یافت. همان‌طور که رقابت شدیدتر می‌شود، پنهان‌کاری‌ها نیز افزایش می‌یابند. از آن‌جا که شرکت‌های بزرگ حوزه‌ی فناوری روی تحقیق و توسعه‌ی هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام می‌دهند، شاید تمایل کم‌تری به افشای جزئیات مدل‌های خود و روش‌ کارکرد آن‌ها در مقالات تحقیقاتی داشته باشند.

پرسی لیانگ، مدیر مرکز تحقیقات مدل‌های بنیادی گروه هوش مصنوعی استنفورد می‌گوید سطح عمومی و باز بودن علمی جامعه‌ی تحقیقاتی هوش مصنوعی درسال گذشته تا حدودی کاهش یافته است. لیانگ همچنین اهمیت انتشار جزئیات مربوط به مدل‌ها و روش کارکرد آن‌ها و همچنین سیاست‌های آموزشی مرتبط با هوش مصنوعی را بالا توصیف می‌کند. OpenAI مقالاتی درمورد مدل‌های جدید خود منتشر می‌کند اما براساس اعلام لیانگ، این شرکت همیشه جزئیات کافی درمورد روش‌های کاری خود ارائه نداده است. او در بخشی از توضیحاتش گفت:

لیانگ می‌گوید خروجی نهایی یک مدل هوش مصنوعی تا حدود زیادی تحت‌تأثیر تنظیم دقیق و فیلترهای اعمال‌شده ازطرف انسان قرار دارد. توسعه‌دهندگان باید این‌کار را انجام دهند تا از خروجی مدل متن یا تصاویری که نادرست، سمی یا مغرضانه که به‌نفع برخی از کاربران و ضد سایرین است جلوگیری کنند. به‌عنوان مثال اگر از نسخه‌ی اولیه‌ی مدل GPT-3 OpenAI بخواهید داستان کوتاهی درمورد یک پزشک بنویسد، شخصی دکتر همیشه مرد خواهد بود. زمانی‌که ChatGPT منتشر شد، این سوگیری از بین رفت و چنین مشکلاتی احتمالاً با آموزش‌های اضافه برطرف شده‌اند. البته این فقط یک نمونه است و به‌احتمال زیاد صدها مورد دیگر وجود دارد که باید به آن‌ها رسیدگی شود.

به گفته‌ی لیانگ، OpenAI تمایل دارد درمورد همسویی ارزش‌ها صحبت کند و بنابراین این مدل‌ها با ارزش‌های انسانی همسو خواهند شد. به‌همین دلیل انتظار نمی‌رسد چنین مدل‌هایی، کارهای خطرناک انجام دهند اما درمورد ارزش‌های چه کسانی صحبت می‌کنیم؟ این ارزش‌ها دقیقاً به‌چه مواردی اشاره دارند؟ درحال‌حاضر هیچ اطلاعاتی درمورد این ارزش‌ها وجود ندارد و نوع فرآیند تصمیم‌گیری هوش‌ مصنوعی نیز مبهم است.

OpenAI برخی از این مشکلات را با ارائه‌ی عمومی ChatGPT برطرف کرد. این پلتفرم حتی برنامه‌ای برای ارائه‌ی جایزه‌ی شناسایی تعصب دارد و کاربران می‌توانند خروجی نادرست یا مغرضانه را در ازای شانس برنده‌شدن ۵۰۰ دلار اعتبار API گزارش دهند. گوگل تمایلی به افشای جزئيات درمورد محصولات و قابلیت‌های هوش مصنوعی خود ندارد. البته سرعت سرسام‌آور رشد هوش مصنوعی می‌تواند به این شرکت و سایر بزرگان فناوری فشار وارد کند تا مدل‌های جدید را فقط پس از رفع همه‌ی مشکلات احتمالی آن‌ها منتشر کنند.

منبع: FastCompany