معمولاً اغلب افراد زمانی را صرف عکاسی می‌کنند: دوربین‌های تنظیم شده روی حالت خودکار (AUTO)، تنظیم سوژه و عکاسی، ذخیره‌ی تصاویر JPEG و کمی ویرایش برای قرار دادن در یک آلبوم عکس، نمونه‌هایی از تجربیات کار افراد با عکس هستند. شاید شما هم از امکاناتی مثل فیلترهای اینستاگرامی برای تصاویر خود استفاده کنید و این تصاویر را برای مدتی فراموش کنید.
سال‌ها بعد ممکن است به تصاویر خود بازگردید و متوجه تغییر در سبک ویرایش تصاویر یا تغییر سلیقه‌ی خود نسبت به ظاهر آن‌ها بشوید. شاید حسرت بخورید که چرا قبلاً جزئیات بیشتری را از یک کوهستان در پس‌زمینه ثبت نکردید یا بر سایه روشن‌های ساحل بیشتر تأکید نکردید. رنگ پوستی که زمانی فکر کردید عالی است حالا در نگاه شما به رنگ نارنجی یا حتی زرد درآمده است.
بنابراین وقتی سعی می‌کنید آن را متناسب با سلیقه‌ی خود تغییر دهید، متوجه محدودیت‌های فرمت JPEG می‌شوید. گاموت (محدوده) رنگی این فرمت برای رسیدن به رنگ‌های دلخواه کافی نیست. وقتی برای رسیدن به سایه‌ها برای نمایش جزئیات کوهستان تلاش می‌کنید، با مقدار زیادی نویز و اختلال‌های عکس روبه‌رو می‌شوید؛ اما مناطق روشن چطور؟ همه از بین رفته‌اند و نمی‌توانید آن‌ها را بازیابی کنید.
به نقطه‌ی تصمیم‌گیری و مقایسه‌ی فرمت RAW و JPEG خوش آمدید. بسیاری از عکاس‌ها افسوس می‌خورند که چرا قبلا با فرمت RAW عکاسی نکردند. دلیل این مقایسه را توضیح می‌دهیم: عکاسی با فیلم نگاتیو و سپس دور انداختن آن‌ها برای آرشیو کردن تصاویر چاپی را به یاد بیاورید. آیا می‌توانید همان مقدار جزئیات را از تصاویر چاپ‌شده‌ای که از نگاتیو به دست آمدند بازیابی کنید؟ قطعاً خیر؛ اما اگر بخواهید آن‌ها را برای برگرداندن جزئیات اسکن کنید مقدار زیادی از جزئیات را از دست خواهید داد.
همین مسئله برای تصاویر JPEG صدق می‌کند. البته این گفته به این معنی نیست که کسی نباید به فرمت JPEG عکاسی کند. با این فرمت بخش زیادی از پردازش در دوربین انجام می‌شود و تصویری با حجم کمتر تولید می‌شود که اشتراک‌گذاری آن آسان است؛ اما ممکن است بعداً به اعمال تغییراتی در تصویر نیاز داشته باشید و اینجا است که فرمت RAW به کارتان می‌آید.
فرمت JPEG چیست؟
JPEG، محبوب‌ترین فرمت تصویر در جهان است. بخش زیادی از تصاویر به این فرمت و با پسوندهای.jpg یا.jpeg ذخیره و اشتراک‌گذاری می‌شوند. دلیل این مسئله هم کاهش حجم فایل‌ها و در عین حال حفظ کیفیتشان است.
در فرمت JPEG از روش فشرده‌سازی بااتلاف استفاده می‌شود به‌طوری‌که بخشی از داده‌ها هنگام تبدیل از فرمت‌های تصویری مثل RAW، DNG یا TIFF از بین می‌روند. این روش فشرده‌سازی به شکلی هوشمندانه طراحی شده است به‌طوری‌که افت کیفیتی در خروجی تصویر احساس نمی‌شود اما برای ویرایش چندان مناسب نیست و محدودیت‌هایی دارد.
فرمت RAW چیست؟
فایل Raw، فایل تصویری دیجیتالی است که روی دوربین یا حافظه‌ی گوشی هوشمند به شکلی غیرفشرده و با حداقل پردازش ذخیره می‌شود. هر تولیدکننده‌ی دوربین فرمت خود را برای این نوع فایل دارد. برای مثال فایل‌های Raw در دوربین‌های کانن با پسوند.CR2 یا CR3 ذخیره می‌شوند درحالیکه در دوربین‌های نیکون، پسوند.NEF دارند.
در میان گوشی‌های هوشمند به‌ویژه گوشی‌های اندرویدی، فایل‌های raw با فرمت DNG ذخیره می‌شوند. گوشی‌های اپل دارای فرمت جدید ProRaw هستند. بزرگ‌ترین مزیت فرمت Raw قابلیت ویرایش دقیق تصاویر و تصحیح خطاهای عکاسی است.
فرمت تصویر بهتر
در ادامه‌ی مقاله دو فرمت RAW و JPEG را بر اساس معیارهای مختلفی مثل داینامیک رنج، گاموت رنگی، اختلال‌های تصویر، ویرایش تصاویر، سازگاری با آینده، سرعت عکاسی، تلاش و زمان لازم و حجم فایل مقایسه می‌کنیم.
داینامیک رنج
در بحث داینامیک رنج، فرمت RAW بسیار بهتر از فرمت JPEG است. مقدار داده‌هایی که در هر فایل RAW ذخیره می‌شود بسیار بیشتر از داده‌های فایل JPEG است. این ویژگی به معنی انعطاف بیشتر برای یک عکاس است. برای مثال، می‌توانید طیف یک کوهستان روشن را با پیش‌زمینه‌ی سایه‌دار را بدون قربانی کردن رنگ‌ها و با نویز کمتری در طیف‌ها، به یک چشم‌انداز زیبای HDR تبدیل کنید.
اما داینامیک رنج چیست؟ داینامیک رنج در واقع به نسبت روشن‌ترین و تاریک‌ترین نقاط یک تصویر گفته می‌شود که در معرض سنسور قرار دارند. سنسور دوربین دارای طیف مشخصی از حساسیت برای برداشت نقاط تیره و روشن تصویر است و به این تفاوت داینامیک رنج دوربین می‌گوییم. به‌طورکلی هرچقدر سنسور بزرگ‌تر باشد، داینامیک رنج هم بیشتر است. این مقدار را بر اساس مقدار استاپ‌هایی که سنسور دوربین می‌تواند ثبت کند اندازه می‌گیریم، در واقع هر استاپ بالا یا پایین می‌تواند نور برخوردی به سنسور را دو برابر یا نصف کند.
در فایل‌های RAW می‌توانید از پتانسیل کامل سنسور دوربین خود استفاده کنید؛ اما فرمت jpeg از روش فشرده‌سازی برای کاهش حجم فایل استفاده می‌کند و به‌این‌ترتیب شکاف جزئیات را بر اساس بهترین حدس‌ها پر می‌کند؛ اما هنگام ویرایش تصویر چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
فرض کنید هنگام عکاسی برخی مناطق، روشن‌تر از حد معمول شده‌اند. در دوربین‌های دیجیتال وقتی نور تصویری بیش‌ازحد معمول افزایش می‌یابد می‌توانید از نرم‌افزار ویرایش تصویر برای بازیابی جزئیات در مناطق روشن استفاده کنید. برای درک بهتر این مثال فرض کنید عکس به فرمت JPEG ثبت شده است. با تنظیم اسلایدرهای کاهش اکسپوژر (نوردهی)، مشاهده می‌کنید که بسیاری از بخش‌های روشن تصویر به سمت رنگ سفید متمایل می‌شوند. با بررسی هیستوگرام می‌بینید که یک قله‌ی بلند در سمت راست ایجاد شده که نشان‌دهنده‌ی روشنی‌های زیاد است. در واقع با توجه به داده‌های محدود فایل JPEG نمی‌توانید داده‌ها را در آن بخش تصویر بازیابی کنید و برای همیشه به رنگ سفید درخشان باقی خواهند ماند.
حالا فرض کنید دوربین خود را روی حالت RAW + JPEG تنظیم کرده‌اید. به این صورت می‌توانید یک عکس را با هر دو فرمت ثبت کنید و بعداً انعطاف بیشتری در ویرایش تصویر خواهید داشت. حالا دیگر مناطق بسیار روشن تصویر، اصلاح‌شدنی هستند. قله‌های زیبای برفی روی کوه‌ها سایه‌هایی خاکستری و همچنین رنگ سفید را در خود دارند.
همین مراحل را می‌توانید برای تصاویر کم‌نور انجام دهید. وقتی سعی می‌کنید سایه‌ها را در تصویر JPEG برگردانید، اطلاعات ازدست‌رفته به دلیل عمق بیت پایین، به شکل نویز خود را نشان می‌دهند. این حالت مشابه تنظیمات ایزوی بالای دوربین است. اطلاعات از دست رفته با نویز پر می‌شوند؛ بنابراین در فرمت JPEG به تصویری دارای نویز می‌رسید؛ اما در فایل RAW، جزئیات سایه‌ها به‌خوبی حفظ می‌شوند به‌طوری که وقتی تصویر را روشن می‌کنید، نویز هم کاهش می‌یابد.
گاموت رنگی
هنگام کار با عمق بیتی پایین، علاوه بر نویز، رنگ هم مشکل‌ساز می‌شود. آیا مانیتورهای بسیار قدیمی کامپیوتری یا سیستم‌های بازی ویدئویی ۸ بیتی و ۱۶ بیتی و رنگ‌های آن‌ها را به یاد می‌آورید؟ کاراکترها حالتی محدود و بلوکی داشتند و رنگ‌ها محدود بودند. حافظه نسبت به توان پردازنده محدود بود بنابراین باید با اطلاعات رنگی محدود کار می‌کردند.
فایل JPEG هم یک نوع فایل هشت بیتی است؛ اما فایل RAW معمولاً ۱۲ بیتی است. به ظاهر تفاوتی با یکدیگر ندارند اما تصور کنید فایل JPEG قادر به نمایش ۱۶/۸ میلیون رنگ است، درحالیکه فایل ۱۲ بیتی RAW می‌تواند ۶۸٫۷ میلیارد رنگ را نمایش دهد. حالا می‌توانید این تفاوت را درک کنید.
در بخش قبل گفتیم که نوردهی برای اطمینان از عدم درخشش بالای مناطق روشن و عدم تاریکی بیش از حد مناطق تاریک تنظیم می‌شود. همچنین ممکن است بخواهید کنتراست، سفیدی‌ها و سیاهی‌ها را تنظیم کنید. وقتی اگر این کار را روی فرمت تصویر JPEG انجام می‌دهید، اتفاقات دیوانه‌کننده‌ای رخ می‌دهند. رنگ‌های عادی پوست به رنگ نارنجی یا زرد درمی‌آیند. رنگ‌های آبی و سبز مناظر ظاهری مصنوعی پیدا می‌کنند. نویز رنگی آشکار می‌شود؛ و اطلاعات کافی برای ویرایش تصاویر وجود ندارد.
اگر با دوربین عکس بی‌نقصی را ثبت کرده باشید احتمالاً این مسئله تأثیری بر عکستان نخواهد داشت؛ اما اگر نیاز به ویرایش زیادی داشته باشید کاری از دستتان ساخته نیست. به همین دلیل عکاسی با فرمت RAW توصیه می‌شود. با استفاده از گاموت‌های رنگی این فرمت می‌توانید به خوبی مواردی مثل درجه‌بندی رنگ و ویرایش را انجام دهید.
اختلال‌های تصویر
شاید به این فکر کنید که همیشه نوردهی را به درست تنظیم می‌کنید یا تنها چشم‌اندازهایی با داینامیک رنج پایین را ثبت می‌کنید بنابراین نیازی نیست نگران چیزی باشید. پس فایده‌ی عکاسی به فرمت RAW چیست؟ خب اینجا است که اختلال‌های تصویر به میان می‌آیند. یکی از این اختلال‌ها می‌تواند لبه‌های تیزی باشد که به دلیل فشرده‌سازی فرمت jpeg در تصویر ظاهر می‌شوند.
اختلال‌های تصویری به شکاف در داده‌هایی گفته می‌شود که فرمت فشرده‌سازی jpeg سعی می‌کند آن‌ها را برای صرفه‌جویی در فضا پر کند. این اختلال‌ها برای تصاویر کوچک وب یا شبکه‌های اجتماعی چندان به چشم نمی‌آیند؛ اما برای تصاویر بزرگ‌تر چاپی بسیار قابل توجه هستند. برای مثال ممکن است وقتی میخواهید تصویری را چاپ کنید متوجه اتلاف آزاردهنده‌ی جزئیات آن بشوید. امروزه برنامه‌هایی وجود دارند که می‌توانند اختلال‌های JPEG را کاهش دهند و جزئیات را بازیابی کنند و این قابلیت برای افرادی که معمولاً به عکاسی Jpeg عادت داشتند و می‌خواهند تصاویر سال گذشته را بازیابی کنند مفید است.
ویرایش داخل و خارج از دوربین
فرمت Raw از نظر ویرایش تصاویر عملکرد بهتری نسبت به فرمت jpeg دارد. ممکن است با مشکلات دیگری هم در حین کار با فرمت jpeg روبه‌رو شوید. تازه‌کارها می‌توانند داخل دوربین خود، وضوح تصاویر را افزایش دهند. افزایش وضوح در نرم‌افزار ویرایش تصویر نسبت به دوربین در اولویت است. اگر به دنبال تصاویر واضح با حداقل اتلاف جزئیات لبه‌ها هستید، در حالت Raw عکاسی کنید.
نویز هم مشکل مشابهی است. تصحیح نویز (Noise correction) در دوربین توصیه نمی‌شود زیرا به تصاویری نرم با اتلاف جزئیات می‌انجامد. همچنین وایت بالانس اعمال‌شده در دوربین می‌تواند غیردقیق باشد و تصحیح آن بعدا دشوار شود. اگر دوربین وایت بالانس را به خوبی تنظیم کند قطعاً عالی است و کار شما کمتر می‌شود؛ اما اگر تنظیمات را به درستی انجام ندهید، ممکن است رنگ و نور پوست هرگز قابل بازیابی نباشند. این روزها انعطاف‌پذیری jpeg افزایش یافته است اما عدم دقت وایت بالانس هنوز مشکل‌ساز است.
سازگاری با آینده
نرم‌افزارهای ویرایش تصاویر به صورت مستمر روبه تکامل و پیشرفت هستند و اپلیکیشن‌های آینده قطعاً نسبت به نرم‌افزارهای کنونی برتری خواهند داشت. ثبت و ذخیره‌سازی تصاویر به فرمت Raw باعث می‌شود بتوانید در آینده در تصاویر قدیمی بازنگری کنید و داده‌های قدیمی را با جدیدترین فناوری‌های آن زمان ویرایش کنید. به همین دلیل برای عکاسانی که می‌خواهند سال‌ها بعد تصاویر خود را بر اساس ذائقه‌ی خود ویرایش کنند، تصاویر Raw بهتر هستند.
سرعت عکاسی
تا اینجا فرمت RAW در بسیاری از دسته‌ها بر فرمت jpeg برتری داشت اما jpeg هم نقاط قوت خود را دارد. یکی از این مزایا، سرعت ثبت تصاویر است. عکاسی در حالت jpeg سرعت عکاسی پیوسته‌ی دوربین دیجیتال را به حداکثر می‌رساند زیرا فایل‌ها کوچک‌تر هستند. تصاویر RAW حجم بیشتری دارند و باعث می‌شوند بافر حافظه‌ی دوربین به سرعت پر شود و دوربین از ثبت تا پردازش تصاویر و پاک‌سازی فضا در بافر برای تصاویر بعدی نیاز به زمان دارد.
به همین دلیل بسیاری از عکاس‌‌هایی که نیاز به حداکثر فریم بر ثانیه در کار خود دارند به‌جای فرمت RAW از فرمت jpeg استفاده می‌کنند. برای مثال عکاسان ورزشی معمولاً توالی‌های بلندی از تصاویر را با سرعت بسیار بالایی ثبت می‌کنند به این امید که بهترین عکس را شکار کنند.
تلاش و زمان لازم
اگر هیچ علاقه‌ای به‌صرف زمان در مقابل کامپیوتر برای ویرایش تصاویر خود ندارید، jpeg بهترین فرمت برای شما خواهد بود. فایل‌های jpeg بلافاصله قابل استفاده و قابل اشتراک‌گذاری هستند و می‌توانید آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی پست کنید یا آن‌ها را چاپ کنید و کتاب تصویری بسازید.
از طرفی فایل‌های Raw را باید روی یک ویرایشگر تصویر Raw قرار دهید تا داده‌ها را به تصاویر jpeg تبدیل کنید. عکاس‌ها معمولا پیش از ساخت تصاویر jpeg، زمانی را صرف ویرایش تصاویر می‌کنند و به این ترتیب لایه‌ای از تلاش و زمان به کار آن‌ها اضافه می‌شود.
حجم فایل
فایل‌های فشرده، حجم کمتری را اشغال می‌کنند. اگر فضای فایل برایتان یک چالش است، فرمت jpeg مانند فرمت raw، به سرعت فضای حافظه را اشغال نمی‌کند. در واقع می‌توانید با ذخیره‌سازی به فرمت jpeg به اندازه‌ی دو تا سه برابر در فضای ذخیره‌سازی صرفه‌جویی کنید. اگر سالانه تعداد زیادی عکس می‌گیرید، هزینه‌ی ذخیره‌سازی تصاویر Raw بسیار بیشتر از هزینه‌ی نگهداری Jpeg-ها خواهد بود.
کدام بهتر است؟ jpeg یا raw
فرمت jpeg برای سناریوهای محدودی مثل کمبود فضای ذخیره‌سازی یا عکاسی ورزشی مفید است که در آن فرمت raw باعث کاهش سرعت عکاسی پی‌در پی می‌شود. شاید هم صرفاً قصد عکاسی برای وب یا شبکه‌های اجتماعی را دارید. در این شرایط هم jpeg فرمت بهتری است.
از طرفی فرمت raw انعطاف بیشتری نسبت به jpeg دارد. در تمام شرایط می‌توانید به فرمت raw عکاسی کنید و از حداکثر مزایای آن بهره‌مند شوید. قطعاً خود آینده‌‌تان از شما تشکر خواهد کرد.
