17 فروردین سروش روز،جشن سروشگان
در گاهشماری ایرانی ایرانیان باستان، هفدهمین روز از هر ماه به نام ایزد سروش به عنوان پیام آور غیب و پیک ایزدی شناخته می شود. روز سروش در ماه فروردین از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده زیرا هفدهم فروردین نخستین روز سروش سال، هنگام جشن « سروشگان » یا جشن « هفده روز » است. در ادامه این بخش از فرهنگ و هنر نمناک با جشن سروشگان آشنا خواهید شد.
نام دیگر جشن سروشگان
در اوستا سروش و جشن سروشگان به صورت sraoša یا seraoša آمده است. این کلمه برگرفته از ریشه ی sru است که در اوستا به معنای «فرمانبرداری» و هم نام یکی از ایزدان می باشد.
سروش ایزدی که نیایش را به مردم آموخت
سروش از ایزدان بزرگی است که نیایش را به مردم آموخت. ایزد سروش بر فراز کوه البرز کاخی با یک هزار ستون روشن و ستاره نشان دارد و برای پاسبانی مخلوقات مزدا هر روز و هر شب، سه بار به دور زمین می گردد و همیشه بیدار است و قبل از طلوع آفتاب بانگ زده و مردم را برای نیایش پروردگار فرا می خواند. او مراقبت از نظم جهان را بر عهده دارد و هیچ موجودی از ایشان پیشی نمی گیرد و بدین گونه است که او دشمنان خود را هر کجا که باشند، دستگیر می کند.
نماد مادی سروش
نماد مادی سروش خروس نام نهاده شده که با بانگ بامدادی خود مردم را به ستایش خداوند می خواند. خروس و به ویژه خروس سپید از گرامی ترین جانوران در نزد ایرانیان بشمار می رود و به سبب بانگ بامدادی، نماد سروش است.
برخی از صفات سروش در اوستا به قرار زیر است
در میان ایزدان سروش اولین کسی است که به ستایش خداوند و نیایش امشاسپندان مشغول شد و پنج گاتهای زرتشت را بسرود و مراسم مذهبی را به جای آورد.
ایزد سروش بر اعمال انسان ها به همراه مهر و رشن (دو ایزد باستانی ایرانیان) نظارت نموده و پاداشی به نیکوکاران داده و کیفری به بدکاران می دهد.
ایزد سروش نابودکننده بدی ها و پلیدی ها و دیو آز و خشم است و بر آن است که نیروهای اهریمنی مانند "خشم"، "کنده یا مستی" ، "بوشاسپ یا خواب و تنبلی" و " دروغ" را از بین ببرد.
ایزد سروش دارای اندیشه ای والا ، خوش سخن ، نگهبان آفریدگان، پاسبان سرار گیتی و پناه دهنده ی بینوایان است.
ایزد سروش فرمانروا و دهبد جهان است و بر تمامی ارزه (کشور غربی) و سوه (کشور شرقی) فرمانروایی دارد.
ایزد سروش نگهبان مخلوقات در جهان است و همواره بیدار و هوشیار برای نگهبانی آفریدگان، بر گرد جهان می گردد.
ایزد سروش قوی بازو ،چست و چالاک ، چابک ترین در میان جوانان ، شهریار جهان، دارنده ی سلاح سخت، دارای سلاح آخته، دارای ابزار مینوی یعنی "اهونور" ، "یسنوکرتی" و "فشوشومانتره" ،"تنومانتره" یعنی دارای پیکری با کلام مقدس است.
روز سروش از زبان ابوریحان بیرونی
ابوریحان بیرونی می نویسد:
سروش اولین کسی است که مردم را برای ستایش پروردگار به زمزمه کردن امر کرده است. در این روز دعا و عبادت کردن و به معبد رفتن بسیار نیک است.
ز گیتی برآمد سراسر خروش
به آذر بد این جشن روز سروش
روز سروش از زبان فردوسی
روز سروش است که گوید سروش
باده خور و نغمه مطرب نیوش
اولین موجود ماورالطبیعی در شاهنامه سروش است که به صورت پری پلنگینه پوش در داستان کیومرث برای آگاه نمودن او از توطئه اهریمن و خزروان دیو بر کیومرث آشکار می شود و او را به نبرد با اهریمن برمی انگیزد.
دوباره سروش پس از کشته شدن سیامک برای ترک سوگ یک ساله بر کیومرث ظهور می کند و او را به تداوم مبارزه و نبرد با اهریمنان و دیوان دعوت می کند.
در شاهنامه سروش یک بار نیز بر خسروپرویز هنگامی که از «بهرام چوبین» گریخت و به کوه پناه برد، به پیکر انسانی سوار بر اسب آشکار شد و خسرو پرویز را از میان دشمنان عبور داد و به او مژده رسیدن به سلطنت را داد.
سروش از نگاه حافظ
هاتف آن روز به من مژده ی این دولت داد
که بر آن جور و جفا ، صبر و ثباتم دادند
***
سحرزهاتف غیبم رسید مژده به گوش
که دور شاه شجاع است ، می دلیر بنوش
***
هاتفی از گوشه ی میخانه دوش
گفت :ببخشند گنه ، می بنوش
***
چه گویمت که به میخانه دوش مست وخراب
سروش عالم غیبم ، چه مژده ها داده است
***
عفو الهی بکند کار خویش
مژده ی رحمت برساند سروش
***
بیار باده که دوشم سروش عالم غیب
نوید داد که عام است فیض رحمت او
