آیا سرمایه گذاری در بورس همان قمار است؟!

بورس کلمه ای فرانسوی است به معنای کیف پول. برای شناخت بورس و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از «بازار» و تعریف آن شروع کنیم. در تعریفی ساده، می توان گفت بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد و ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.

در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی معامله می شود که شامل دارایی های واقعی و دارایی های مالی است. دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند، مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و... اما دارایی های مالی دارایی های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت. بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف معامله می شود.

این امری طبیعی است که هر کسی می خواهد از پول و پس انداز خود بیشترین منفعت را ببرد و دنبال جایی باشد که به خوبی از این پول مواظبت شود. جایی که بدون کمترین ریسکی این سرمایه را افزایش هم بدهد. اما این جای امن کجا می تواند باشد؟ آیا بورس مکان مناسبی برای سرمایه گذاری است؟ بورس مکانی مناسب است؛ اما برای تعداد کمی از افراد که معمولا جزو حرفه ای های بازارند. ولی برای تازه واردها خطرناک تر از قمار است. طبق تحقیقات انجام شده در میان مدت بیش از 70 تا 80 درصد افراد در بورس متضرر می شوند.

 

در ادامه به بررسی بورس و قمار می پردازیم و در انتها به این نتیجه خواهیم رسید که بورس درواقع همان قمار است یا خیر.

قمار چیست؟

قمار به معنای به خطر انداختن پول به امید کسب سود در جایی است که بخت، اقبال، شانس و تصادف مطرح باشد

در بازی قمار تقریبا همه قوانین در ابتدای بازی مشخص است. برای مثال میزان پولی که می خواهیم روی هر دست ریسک کنیم همان ابتدا مشخص می شود. همچنین هر بازی ابتدا، میانه و انتها دارد و براساس رخدادهای تصادفی (مثل پرتاب سکه و احتمالا شیر یا خط آمدن) است. هرگاه شما وارد بازی قمار می شوید و پولی که در ابتدای بازی مشخص شده است را وارد بازی می کنید، تا اتمام بازی اجازه ندارید از آن کنار بکشید و باید تا مشخص شدن نتیجه نهایی بازی در آن حضور داشته باشید. در این صورت برای شرکت در بازی قمار مجبوریم طبق قوانینی از پیش تعریف شده عمل کنیم.

اما در معامله گری سهام کسی (به غیر از خود ما) در ابتدا برای ما میزان ریسک را مشخص نمی کند. این بدین معنی است که شما خودتان مدیر خودتان هستید و قوانین را نیز خودتان می سازید. در این صورت وارد دنیای بی پایان معامله می شوید که هر اتفاقی در هر لحظه ای ممکن است رخ دهد.

در ساختار بورس قانونی تعریف نشده است که شما حق دارید یک سهم را کجا بخرید و تا چقدر نگه دارید، اصولی وضع نشده و اساسا نباید هم وضع شود؛ چون هر شخص با دیدگاه خودش و تعبیری که از سرمایه گذاری دارد، وارد بازار می شود. بنابر همین قضیه، افراد با تغییرات اشتباه و با دیدگاه های معیوب وارد بازی می شوند و بدون در نظر گرفتن احتمال شکست وارد چرخه معاملات می شوند و اساس یا هیچ طرح و پلانی برای خرید ندارند یا ریسک غیرمنطقی انجام می دهند. معامله بسیار خطرناک است و برخلاف بازی قمار، بازار هیچ گاه شما را بیرون نمی اندازد.

پس معامله گری موفق و باتجربه است که میزان ریسک، نقطه ورود، نقطه خروج و شرایط را از پیش برای خود مکتوب می کند. مشخص کردن نقطه خروج باعث کاهش ریسک خواهد شد. اما ریسک در بورس چه معنایی دارد؟

ریسک عدم قطعیتی نامطلوب است به این علت که نمی توانیم آن را از بین ببریم. بنابراین در ازای دریافت مبلغی حاضر به تحمل آن هستیم. حال آنکه برای دوری از آن باید مبلغی پرداخت کنیم. در تعریف دیگری از ریسک می توان گفت زیان بالقوه و قابل اندازه گیری یک نوع سرمایه گذاری را ریسک می گویند.

در تعاریف کلی تصور بر کسب بازدهی بیشتر، در ازای پذیرش ریسک بیشتر و کسب بازدهی کمتر، در ازای پذیرش ریسک کمتر است؛ اما آیا واقعا ریسک در یک زمان واحد برای تمام افراد یکسان است؟ یعنی خرید یک سهم از سوی 2 نفر در یک زمان واحد یک اندازه ریسک دارد؟ اگر جواب مثبت است فرض کنید 2 نفر سهام یک شرکت را خریداری می کنند. فرد اول شرکت را به صورت کامل بررسی کرده و فرد دوم هیچ شناختی از شرکت ندارد. به نظر کدام یک تصمیم صحیح تری برای خروج از سهم خواهدگرفت؟ و احتمال سود کدام یک بیشتر است؟

پس متوجه می شویم که معنای ریسک برای افراد مختلف و شرایط یکسان مطلق نیست و می تواند نسبی باشد.

در اینجا به تقسیم بندی ریسک به معنای ریسک سیستماتیک و غیرسیتماتیک در بورس خواهیم پرداخت. ریسک سیستماتیک ریسکی است که قابل مدیریت نیست و خارج از کنترل سرمایه گذار است. از جمله تغییرات نرخ سود، تورم، رکود و جنگ همه منابع ریسک سیستماتیک هستند.

ریسک غیرسیستماتیک ریسکی قابل مدیریت است و سرمایه گذار با متنوع سازی قادر به کاهش آن است.

جالا فرض کنید در بازار بورس ایران فعالیت داریم. در این بازار تعدادی از افراد که در خرید و فروش سهم مشارکت دارند به اطلاعاتی دسترسی دارند که توانایی کنترل عرضه و تقاضا و تغییر صورت های مالی به صورت خوش بینانه و بدبینانه را دارند. در این صورت شاید ریسک سرمایه گذاری که تصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت است برای این افراد از بین برود. در نتیجه برآورد ریسک در بازار باید براساس پیش فرض ها صورت پذیرد. اما واقعیت بازار ما چقدر با پیش فرض ها مطابقت دارد؟

چرا مردم تمایلی به سرمایه گذاری در بورس ندارند؟

مهم ترین علتی که مردم تمایل به بورس ندارند، ترس از شکست و از دست دادن پولشان است. این ترس باعث می شود به دنبال یادگیری نباشند و به دلیل این که با فرایند سرمایه گذاری آشنا نیستند و ترس از ریسک دارند، سرمایه گذاری در بورس را قمار می دانند.

چگونه می توان در بازار سرمایه سود کرد؟

مهم ترین نکته برای به دست آوردن سود در بازار علاوه بر دانش تحلیل، مدیریت سرمایه است. مدیریت سرمایه یعنی تصمیم گیری درباره این که چه مقدار از سرمایه خود را در چه بخشی و چگونه سرمایه گذاری کنیم. بسیاری از افراد با توجه نکردن به این موضوع ریسک سرمایه گذاری خود را چندبرابر می کنند.

بسیاری از افراد که زمان یا دانش کافی برای یافتن بهترین گزینه ها برای سرمایه گذاری ندارند، ترجیح می دهند پول خود را در اختیار افراد یا موسسات و شرکت هایی قرار دهند که تجربه، دانش و مهارت لازم برای معامله در بازار بورس را داشته باشند. این موسسات معمولا به دو صورت درآمد ثابت و متغیر هستند.

نتیجه گیری:

بورس مکانی است که این امکان را به ما می دهند تا با سرمایه ای هرچند اندک وارد بازی شویم. اگر انتخاب های ما از شرکت هایی که در آن ها سرمایه گذاری می کنیم، آگاهانه و از روی علم و منطق و با تسلط بر ذهنمان باشد، این اقدام در نهایت به کسب درآمد می انجامد و اگر از روی احساس و جو بازار و بدون در نظر گرفتن اصول سرمایه گذاری اقدام به این کار کنیم، ریسک را به شدت افزایش می دهد و احتمالا جزو آن 80 درصدی خواهیم بود که در بورس ضرر می کنند. برای کاهش ریسک ناشی از نداشتن علم کافی می توان از افراد، موسسات یا شرکت های فعال در بازار بورس کمک گرفت.

در پایان نیز برای پاسخ به این سوال که آیا بورس قمار است، باید گفت:چون سرمایه گذاری در بورس باید بر پایه علم و براساس اطلاعات و دانش انجام گیرد، نمی تواند قمار باشد. برای قمارباز سرمایه گذاری در بورس بازی شانس است و برای معامله گر حرفه ای بازی مهارت هاست.