توصیه های مهم امام جواد
آخرین روز از ماه ذی العقده، سالروز شهادت امام محمدتقی(ع) در سن بیست و پنج سالگی است. امام بر اثر زهری که به دستور معتصم عباسی و توسط ام الفضل همسر آن حضرت به او خورانده شد در بغداد به شهادت رسید که بدین ترتیب قاتل امام جواد همسرش است.
نظر امام جواد(ع) درباره اینکه باید همه قول ها را شنید و بهترین آنها را برگزید
خدای سبحان در قرآن کریم در سوره «زمر» به همه ما امر کرد و بشارت داد و فرمود:آنها که مکتب های گوناگون آراء مختلف را بررسی می کنند و بهترینش را برمی گزینند به آنها مژده بده «فَبَشِّرْ عِبادِی الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» وجود مبارک امام جواد(ع) برای تبیین این گونه از آیات به همه ما فرمود:شما مواظب باشید سخن هر کس را گوش می دهید و کتاب هر کس را می خوانید (اعم از روزنامه، مجله، فصلنامه و هر چه می خوانید)، اگر در حد بررسی باشد عیب ندارد البته در صورتی که قدرت تحقیق داشته باشید.
چرا که یک وقت است آدم می خواهد گوش به حرف کسی بدهد ببیند این چه می گوید نه اینکه باور کند بعد خودش می رود تحقیق می کند یا از دیگران می پرسد این نه تنها بد نیست خوب هم هست. خب آدم حرفها را می شنود بعد تحقیق می کند.
یک وقت دیگر هست که فرد از همان اول می رود که حرف او را گوش بدهد اینجا وجود مبارک امام جواد(سلام الله علیه) فرمود:مواظب باشید «من اسقی الی ناطقٍ فقد عبده فان کان الناطق ینطق عن الله فقد عبد الله و ان کان الناطق ینطق عن ابلیس فقد عبد ابلیس» اگر کسی کتابی یا مقاله ای یا مجله و روزنامه ای را می خواند و حرف کسی را گوش می دهد که بپذیرد، فرمود:این استقا و این گوش دادن و قبول یک نحو عبادت است و عبادت به معنای اطاعت.
اگر آن گوینده آن نویسنده حق گو و حق نویس بود این شخص حق را عبادت کرد و اگر باطل گو و باطل نویس بود این شخص باطل و ابلیس را عبادت کرده، آن گاه این آیه نورانی سوره مبارکه «زمر» روشن می شود «فَبَشِّرْ عِبادِی الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» یعنی اقوال و آراء مکتب های گوناگون را بررسی می کند و گوش می دهد نه گوش شنوا دارد که قبول کند.
بعبارتی می گوید ما گوش می دهیم تا تحقیق بکنیم یا خودمان تحقیق می کنیم یا از دیگران که محقق این رشته اند می پرسیم این عیب ندارد.
احسن و اقوی حرف خداست؛ هر وقت خدا دارد حرف می زند گوش دهید «وَ إِذا قُرِی الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا» آن حرف را ارزیابی کنید ولی بالأخره میزان این است که حرف آخر را قرآن می زند آن وقت شما تطبیق کنید ببینید که مطابق با قرآن هست یا مطابق با قرآن نیست، اما هیچ جای دیگر نگفت که شما هر حرفی زدند گوش بدهید.
بلکه فرمود:هر چه خدا گفت گوش بدهید «وَ إِذا قُرِی الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا» وجود مبارک امام جواد(ع) راه پژوهشگرها را مشخص کردند و فرموند:باید مواظب باشید همین که دارید تحقیق می کنید یا کتاب مطالعه می کنید این هنر را داشته باشید که هر چیزی را باور نکنید بلکه فقط حفظ کنید که اینها چه می گویند بعد تحقیق کنید و اگر حق بود بپذیرید.
هر جا باشید بدانید که «لن تخلق من عین الله» «و اعلم انک لن تخلق من عین الله» تو از دید خدا خارج نیستی هر جا باشی در منظر الهی هستی «فانطر کیف تکون» و همه ما محتاجیم به اینکه یک تحقیقی در درون ما از درون ما بجوشد.
بهترین احادیث و توصیه های امام جواد علیه السلام
وضعیت کسی که در مقابل مردم جانماز آب می کشد و در خفا گناه می کند/ شرح حدیث از آیت الله آقا مجتبی تهرانی
روی عن محمد بن علیٍ الجواد علیهماالسلام قال:«لَا تَکُنْ وَلِیّاً لِلَّهِ فِی الْعَلَانِیَةِ عَدُوّاً لَهُ فِی السِّرِّ.»
در بین رذائلی که انسان به آن مبتلا می شود و در معارف ما حتّی بیش از کفر نسبت به آن نکوهش شده، مسأله نفاق است که از آن به دورویی تعبیر می کنیم. نفاق گاهی در ارتباط با مخلوق است؛ مثلاً کسی روابطی منافقانه با افراد داشته باشد و در علن اظهار دوستی ولی از آن طرف در خفاء دشمنی کند. امّا گاهی نفاق با خالق است، نه با مخلوق! البتّه با خالقش منافقانه عمل می کند، برای بهره کشی از مخلوق.
امام جواد در این روایت کوتاه می فرمایند:«لَا تَکُنْ وَلِیّاً لِلَّهِ فِی الْعَلَانِیَةِ». تو از آنهایی نباش که در ظاهر و علن طوری خودشان را جلوه می دهند که از دوستان خدا هستند، آدم متدیّن و خوبی هستند، امّآ در خفا دشمن خدایند!
به تعبیر ساده، از کسانی نباش که در علن و مقابل مردم، جانماز آب می کشند، امّا در خفاء خلاف شرع می کنند، «وَلِیّاً لِلَّهِ فِی الْعَلَانِیَةِ عَدُوّاً لَهُ فِی السِّرِّ». «عَدُوّاً لَهُ»، یعنی دشمنی با خدا. سرپیچی از فرمان خدا در خفاء دشمنی با خدا است دیگر. از این افراد نباش. این انسان بدترین فرد است.
یک وقت شخصی با مردم منافقانه عمل می کند، مثلاً مقابل رویش می گوید:من خیلی با شما کذا و فلان، بعد پشت سرش بد می گوید و منافقانه عمل می کند و دورویی می نماید که این دورویی با شخص مخلوق است. بدتر از این، دورویی با خالق است که در علن اظهار تدیّن و دوستی با خدا می کند امّا در خفاء کارهایی که میک ند خلاف شرع است، «عَدُوّاً لَهُ فِی السِّرِّ».
حضرت می فرمایند:از اینها نباش. کار این سنخ افراد، در قیامت سختتر از کفّار است. چون اینطور نیست که کفّار را از اینجا که می برند یک سر در آتش جهنم بیاندازند. یک وقت اشتباه نکنید! چون بعضی از کفّار مستضعف اند. استضعاف یعنی چه؟ یعنی حقّ به اینها نرسیده. اگر شعار حق هم بوده امّا کسی برایشان تبیین نکرده است.
در روایات داریم:هنگام مرگ حقّ را به اینها عرضه می کنند، اگر قبول کرد، همین کافر بهشتی می شود، اگر قبول نکرد، معلوم می شود با خدا دشمنی دارد و لذا راه و مسیرش جهنّم می شود. ولی منافق اینطور نیست و کارشان سخت تر از کافران است.
در قرآن هم آیات بیشتری در نکوهش منافقین آمده است. در قرآن در مورد منافق، منافقین و منافقات هست امّا راجع به کفّار، کافرین و کافرات نداریم و فقط کلمة کافر آمده است. لذا انسان باید خیلی مراقب باشد تا در جامعه از نظر دینی، بیش از آنچه که هست، خودش را جلوه ندهد. حواست جمع باشد! این نفاق با خداست.
نامه نگاری امام جواد(ع) با مردم
یکی از راه های ارتباط امام جواد (که درود خدا بر او باد) با مردم از طریق نامه بود، چرا که به علت خفقان دستگاه حکومتی امکان ارتباط مستقیم با مردم وجود نداشت.
ایشان در شهرهای مختلف از جمله قم، اهواز، سیستان، همدان و بُست وکیل داشتند و از طریق آنها نامه های مردم و سوالات آنها به دست امام می رسید و پاسخش نیز تحویل داده می شد. علاوه بر پرسش و پاسخ های دینی و علمی که از امام پرسیده می شد، ایشان در پاسخ به برخی سوالات و مشکلات سیره و دستور اخلاقی اهل بیت و دین را تبیین می کردند.
پاسخ امام درباره برخورد با کسی که ضد دین و ولایت است:
بکر بن صالح روایت می کند که دامادش نامه ای به امام جواد (که درود خدا بر او باد) نوشت و در آن چنین عنوان کرد:«پدرم ناصبی و از مخالفان و دشمنان اهل بیت است و من در ارتباط و مراوده با او بسیار رنج می برم و خشونت او را تحمل می کنم. اگر امکان دارد دعا کنید خداوند مرا از دست پدرم نجات دهد. آیا توصیه می کنید که با او مدارا کنم یا به دلیل دشمنی اش با اهل بیت با او ستیز کنم؟»
امام در پاسخ نوشت:«خواسته تو را فهمیدم و آنچه راکه درباره پدرت نوشتی درک کردم. از دعا کردن برای تو دریغ نمی کنم. اما با چنین پدری که دشمن ما اهل بیت نیز هست، بساز و مدارا کن که بیشتر از درگیر شدن و ستیز با او خیر دارد. پس از هر سختی یک سرازیری و آسانی هست. صبر کن که عاقبت نیک برای اهل تقوا است. خداوند تو را بر ولایت ما اهل بیت ثابت قدم بدارد.»
پرسش عبدالعظیم حسنی درباره یکی از پیامبران:حضرت عبدالعظیم حسنی نامه ای برای امام محمد جواد (که درود خدا بر او باد) نوشت و سوال کرد:«حضرت ذوالکفل که نامش در قرآن آمده از پیغمبران مرسل بوده است؟ نام اصلی او چیست؟»
امام در جواب نامه نوشت:«خداوند متعال صد و بیست و چهار هزار پیغمبر برای ارشاد و هدایت بندگانش فرستاده است که سیصد و سیزده نفر از آن ها پیامبران مرسل بودند.
حضرت ذوالکفل نیز یکی از پیامبران مرسل الهی بود که بعد از حضرت سلیمان به پیامبری مبعوث شد و همانند حضرت داوود بدون بینه و برهان در بین مردم قضاوت و حکم فرمائی می کرد و هیچ گاه غضبناک نمی شد مگر آن که برای رضای خداوند سبحان بود.
نام حضرت ذوالکفل، "عویدیا" بوده و او همان پیامبری است که نامش در ضمن آیه ای از آیات شریفه قرآن مطرح گردیده است :«وَاذْکُرْ إسْماعیلَ وَالْیَسَعَ وَ ذَالْکِفْلِ وَ کُلُّ مِنَ الاْ خْیارِ .به یاد آور ای پیامبر! پیامبرانی را همچون حضرت اسماعیل، یسع و ذوالکفل را که هر یک از آن ها از خوبان و برگزیدگان هستند.»
