حرکت در نماز باعث باطل شدن نماز می شود؟
داشتن طمأنینه یعنی آرامش و سکون بدن و در نماز لازم است بدن به نحوی آرامش داشته باشد که صورت نماز به هم نخورد.در همین زمینه مسلمانان سوالات بسیاری دارند که در این بخش توسط مراجع شرعی پاسخ داده شده است.
برای اقامه نماز هم باید محل و مکان نمازگزار آرام باشد (مگر از روی اضطرار)، و هم خود نماز گزار باید بدنش، آرام و ساکن باشد. برخی از حرکتهای جزئی سر و دست که عرفاً این آرامش را بر هم نمی زند، اشکالی ندارد. البته باید توجه داشت که اگر حرکت عمدی یا سهوی سر، موجب روی برگرداندن ( چرخش به سمت راست یا چپ) از سمت قبله شود نماز را باطل می کند.
حکم شرعی حرکت در نماز و حرکت بدن در نماز
مواردی که نماز را باطل می کند
احکام شرعی نماز و مواردی که نماز را باطل می کند.
نماز
در این نوشتار به بررسی چند سوال درباره احکام نماز می پردازیم:
سوال: اگر اذکار نماز، هنگام حرکت بدن گفته شود، نماز باطل است؟
مراجع تقلید در این زمینه می گویند:هنگام گفتن ذکرهای واجب در نماز، بدن باید بی حرکت باشد، بلکه بنابر احتیاط واجب، در موقع گفتن ذکرهای مستحب نیز باید بدن آرام باشد. (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج 1، ص 538، م 965)
حال اگر عمداً ذکر واجب را هنگام حرکت بدن بگوید نماز باطل است و اگر ذکر مستحبی را هنگام حرکت بدن بگوید (مثلًا موقع رفتن به رکوع یا رفتن به سجده تکبیر بگوید)، چنانچه به قصد مطلق ذکر باشد، نماز صحیح است، ولی اگر به قصد ذکری که در نماز وارد شده (ذکر مستحبی) بگوید، اکثر مراجع می گویند، بنابر احتیاط واجب، باید نماز را دوباره بخواند، (امام خمینی (ره) در این صورت، فتوا به اعاده نماز می دهند) ولی برخی از فقها، در این صورت هم نماز را صحیح شمرده اند. (آیات عظام خوئی، سیستانی و تبریزی؛ ر. ک:امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی) ، ج 1، ص 538، م 966)
سوال:در مواقعی از نماز که آرام بودن لازم است، آیا حرکت سر یا دست ها نماز را باطل می کند؟
برای اقامه نماز هم باید محل و مکان نمازگزار آرام باشد(مگر از روی اضطرار)، و هم خود نماز گزار باید بدنش، آرام و ساکن باشد . برخی از حرکتهای جزئی سر و دست که عرفاً این آرامش را بر هم نمی زند، اشکالی ندارد. البته باید توجه داشت که اگر حرکت عمدی یا سهوی سر، موجب روی برگرداندن ( چرخش به سمت راست یا چپ) از سمت قبله شود نماز را باطل می کند. با این مقدمه به فتاوای مراجع محترم تقلید توجه نمایید:
مسأله 968: اگر موقع خواندن حمد و سوره، یا خواندن تسبیحات، بی اختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آن چه را در حال حرکت خوانده، دوباره بخواند.
مسأله 967: حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد، اشکال ندارد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
سوال: اگر در حال نماز، برای بازکردن درب منزل توسط آیفون، قدمی برداریم، آیا نماز باطل است؟
مراجع تقلید، درباره حرکتهای ضمن نماز می گویند:در صورتی که فعل کثیر نباشد، جایز است و نماز را باطل نمی کند. (موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج 4، ص 112، م 225 و 308) لذا اگر این کار، فعل کثیر شمرده شود، مثل اینکه چند متر جا به جایی داشته باشد، نماز باطل است اما اگر آیفون نزدیک باشد که با حرکتی کوچک بتوان در را باز کرد و در عرف به آن «راه رفتن» نگویند، اشکال ندارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
در فرض سؤال نماز باطل است.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
چنانچه صدق راه رفتن کند و صورت نماز به هم بخورد نماز باطل است.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سؤال چنانچه مستلزم حرکت کثیر باشد، موجب قطع نماز است.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اگر فعل کثیر محسوب شود مثل اینکه چند متر جا به جایی داشته باشید، نماز باطل است اما اگر درب باز کن نزدیک باشد که با قدمی بتوانید در را باز کنید اشکال ندارد.
سوال:چه چیز هایی نماز را باطل می کند؟
دوازده چیز نماز را باطل می کند که آنها را مبطلات نماز می گویند.
1. از بین رفتن یکی از شروط در بین نماز.
2. بروز چیزهایی در بین نماز که وضو یا غسل را باطل می کند.
3. روی هم گذاشتن دست ها در بین نماز.
4. گفتن «آمین» بعد از سوره حمد.
5. انحراف از قبله در بین نماز.
6. گفتن کلمه ای در بین نماز.
7. خنده با صدا و ترجیع و مانند آن.
8. گریه عمدی و با صدا برای امور دنیا.
9. انجام کاری که حالت نماز را به هم می زند.
10. خوردن و آشامیدن.
11. شک در رکعت های نماز دو و سه رکعتی یا شک در دو رکعت اول نمازهای چهار رکعتی.
12. کاستن و افزودن رکنی از نماز و نیز به صورت عمد از غیر رکن.
