علت و درمان بی‌خوابی و اختلال خواب بارداری
اختلال خواب در بارداری مشکل شایعی است که تقریباً تمامی خانم‌های باردار، در دوره‌هایی از بارداری، آن را تجربه می‌کنند. داشتن خواب کافی برای مادر و جنین بسیار ضروری است؛ در غیر این صورت استرس و نگرانی در مادر بروز پیدا کرده و سلامت جنین و مادر به خطر می‌افتد. در ادامه علت‌های اختلال خواب در بارداری و راه‌های بهبود کیفیت خواب را بیان کرده‌ایم.
سه‌ماهه اول و اختلال خواب در بارداری
اختلال خواب در بارداری ممکن است در سه‌ماهه ابتدایی به وقوع بپیوندد. در ابتدای بارداری، به دلیل بارور شدن تخمک‌ها، نیاز است تا تخمک‌ها جایگزین تخمک‌های بارور شده شوند و این عمل با بازسازی و رشد پوشش درونی رحم بهتر انجام خواهد شد. هورمون پروژسترون در خانم‌های باردار عمل بازسازی را انجام می‌دهد. افزایش سطح این هورمون در بارداری موجب خواب‌آلودگی در طول روز و بی‌خوابی در شب و در نتیجه اختلالات خواب در اوایل بارداری می‌شود.
در دوران بارداری و مخصوصاً سه‌ماهه اول، رحم پر خون تر شده و ممکن است مثانه را نیز تحت‌فشار قرار داده و پر خون کند. این موضوع سبب تکرر ادرار در خانم‌های باردار شده و حتی در برخی از اوقات حدود 25 درصد از این خون از طریق ادرار خارج می‌شود. این تکرر ادرار طبیعی است که باعث بروز اختلالات خواب خواهد شد.
افزایش سطح هورمون‌ها برای حفظ سلامت جنین در اوایل بارداری باعث بروز حالت تهوع، به‌خصوص در هنگام شب و صبح می‌شود. بروز این مشکل نیز یکی از مهم‌ترین علت‌های اختلال خواب در ماه اول بارداری است.
سه‌ماهه سوم و اختلال خواب در بارداری
معمولاً در سه‌ماهه دوم اختلالات خواب کمتر می‌شود؛ اما پس از آن و در سه‌ماهه سوم اختلالات خواب تشدید خواهد شد. بزرگ‌شدن بیشتر شکم، به دلیل رشد جنین، از مهم‌ترین عوامل بروز اختلال خواب در این زمان است.
در سه‌ماهه پایانی به دلیل بزرگ‌شدن بیشتر شکم، طبیعی است که فشار بسیار بیشتری به مثانه وارد خواهد شد. تکرر ادرار و در نتیجه اختلال خواب در ماه آخر بارداری طبیعی است. علاوه بر این، به دلیل افزایش سایز شکم، فشار به معده بیشتر می‌شود و در نتیجه محتویات معده به مری باز می‌گردند و ریفلاکس ایجاد می‌شود که می‌تواند اختلال خواب در بارداری را در پی داشته باشد.
در اواخر بارداری، سیستم اسکلتی و عضلانی جنین رشد بیشتری می‌کند؛ بنابراین تحرکات او بیشتر می‌شود. افزایش این تحرکات باعث بروز اختلال در خواب خواهد شد که کاملاً طبیعی است.
در سه‌ماهه سوم به دلیل نزدیک‌شدن به زایمان، ترس و استرس خانم‌ها بیشتر می‌شود. برای رفع مشکل استرس و اختلالات خواب بهتر است با روانپزشک (اعصاب و روان) تهران مشورت کنید تا بهترین راهکارهای جلوگیری از این مشکل به شما ارائه شود.
اختلال در خواب و بارداری اهمیت زیادی دارد. عوامل مختلف دیگری باعث بروز اختلال خواب در بارداری می‌شوند که در ادامه بررسی شده‌اند.
استرس و اختلال خواب در بارداری
استرس علت اختلالات خواب در بارداری است. بسیاری از خانم‌ها با تجربه اول بارداری، اضطراب دارند. فکرکردن بیش از حد به‌سلامت جنین و زایمان می‌تواند باعث بروز اختلال در خواب شما و حتی همسرتان شود. استرس تا حدی طبیعی است؛ اما اضطراب بیش از حد ممکن است علاوه بر ایجاد اختلالات خواب، سلامت جنین را هم به خطر بیندازد؛ بنابراین مراجعه به دکتر مغز و اعصاب تهران می‌تواند مثمرثمر باشد.
رینیت و اختلال خواب در حاملگی
به دلیل افزایش میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون در خانم‌های باردار احتقان بینی یا رینیت ایجاد می‌شود. معمولاً این مشکل در ماه دوم بارداری شروع شده و حتی تا پایان زایمان نیز ادامه‌دار است. رینیت بارداری باعث خشک‌شدن بینی، بروز التهاب و حتی در برخی افراد آبریزش بینی می‌شود. بروز این مشکل و گرفتگی بینی از جمله دلایل مهم اختلال خواب در بارداری است.
وقفه تنفسی و اختلال خواب در بارداری
در دوران بارداری به دلایل مختلف همچون تغییر سطح هورمون‌ها، افزایش فشارخون، اضافه‌وزن، مسمومیت‌های بارداری و دیگر عوامل، ممکن است در خواب دچار وقفه تنفسی شوید. کاهش سطح اکسیژن علاوه بر این که برای جنین مشکل‌ساز است، باعث پریدن از خواب شما نیز خواهد شد و اختلال خواب را در پی دارد. این موضوع باعث می‌شود تا فرد به دلیل نداشتن خواب کافی در شب، در طول روز احساس بی‌حالی داشته باشد.
گرفتگی عضلات و بروز اختلال خواب
گرفتگی عضلات و بروز اختلال خواب در بارداری نیز محتمل است. به دلیل افزایش وزن مادر به‌خصوص در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری، فشار بیشتری به عصب پا وارد شده و این موضوع می‌تواند باعث گرفتگی و درد عضلات شود.
علاوه بر این، در حدود 15 درصد از خانم‌های باردار، به‌خصوص در سه‌ماهه سوم بارداری، سندروم پاهای بی‌قرار به وجود می‌آید. این موضوع باعث درد و خارش شبانه می‌شود که معمولاً فرد برای رهایی از این مشکل به طور مداوم پاهای خود را حرکت می‌دهد. بروز سندروم پاهای بی‌قرار ممکن است در برخی از موارد به علت کم‌خونی و کمبود آهن باشد.
رفع مشکل اختلال خواب در حاملگی
برای رفع مشکل اختلالات خواب در حاملگی بهتر است:
- نوشیدن چای و قهوه را به حداقل برسانید.
- از تنش، فکر و استرس دوری کنید.
- محیط خواب آرام و تاریک با دمای متعادل و خنک را انتخاب نمایید.
- به پهلوی چپ بخوابید.
- در طول روز مقدار زیادی مایعات و به‌خصوص آب بنوشید؛ اما چند ساعت قبل از خواب میزان آن را کم کنید.
- وعده‌های غذایی بیشتر اما در حجم کمتر مصرف کنید.
- از ویتامین‌ها و مکمل‌ها تحت‌نظر متخصص زنان و زایمان تهران استفاده کنید.
- گرفتن دوش آب گرم و ماساژ، قبل از خواب می‌تواند مؤثر باشد.
دکتریاب
