اعمال عید فطر و فضیلت و مستحبات نماز عید فطر
یکی از مهم ترین اعیاد شریف در دیدگاه مسلمانان روز عید فطر می باشد چرا که بعد از گذشت یک ماه عبادت ، روزه گرفتن و تهجّد آماده اخذ پاداش الهی میباشند. می توان گفت این روز از طرفی باعث سرور و شادمانی است به خاطر اینکه مسلمانان از انجام وظیفه الهی بسیار خرسند هستند اما از طرف دیگر چون روز حسابرسی و دریافت پاداش الهی است دلهره و خوف عجیبی در دل مسلمانان به پا می شود از اینکه هیچ اطلاعی از اعمال یک ماهه خود نداشته و نمی دانند که تا چه حد مورد قبول حق واقع شده است؟
امام باقر (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت می کند که فرمود:
هر گاه روز اول ماه شوال (عید فطر) فرا می رسد، منادی از سوی خداوند ندا می دهد:" ای مؤمنین:بشتابید به سوی جایزه هایتان."آنگاه امام باقر (علیه السلام) رو به جابر کرد و فرمود:ای جابر! جوایز خدا، مثل جایزه های این پادشاهان نیست! امروز، روز جایزه هاست. (وسائل الشیعه، ج 5، ص140)
احادیث بسیاری در ثواب و فضیلت شب عید فطر آمده است و روایت شده که اهمیت این شب کمتر از شب قدر نمی باشد شب و روز عید فطر بهترین و مناسبترین فرصت برای ارزیابی و جمع بندی اعمال خود در ماه مبارک رمضان می باشد.
و نیز بهترین فرصت برای این است که با اعمال مخصوص شب و روز عید و نماز فطر، اعمال ماه مبارک رمضان را کامل کنیم.در ادامه اعمالی را که از سوی ائمه علیه السلام به ما سفارش شده است را برای درک هرچه بیشتر این شب عزیز می خوانید.
شب عید فطر چه اعمالی دارد؟
اعمالی که برای شب عید فطر و قبل از نماز عید فطر در مفاتیح الجنان سفارش شده است به شرح زیر می باشد:
غسل:
اول غسل است در وقتی که غروب کرد آفتاب.
احیا و دعا:
احیا شب عید فطر به نماز و دعا و استغفار و سؤال از حق تعالی و بیتوته در مسجد.
تکبیر:
آنکه بخواند در عقب نماز مغرب و عشا و نماز صبح و عقب نماز عید:«اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللهُ أَکْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ الْحَمْدُلِلَّهِ عَلَی مَا هَدَانَا وَلَهُ الشُّکْرُ عَلَی مَا أَوْلانَا».
کنار گذاشتن زکات فطره:
قبل از نماز عید کنار گذاشته شود و چنانچه به یک نیازمند و مستحق دسترسی دارید آن را برای او بدهید.برای هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا مواد غذایی دیگر که غذای غالب مردم شهر به شمار می رود.
بایستی توجه کنید که پرداخت زکات فطره واجب بوده و یکی از شروط قبولی اعمال ماه رمضان می باشد و خداوند نیز در قرآن کریم پرداخت آن را مقدم بر نماز عید دانسته است و فرموده:«قَد اَفلَحَ مَن تَزَکّی وَ ذَکَر اسمَ رَبّهِ فَضَلی» (اعلی 14 و 15). ، به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند، سپس نماز بخواند، رستگار است.
غسل کردن قبل از نماز عید فطر:
به فرموده شیخ طوسی پس از از طلوع فجر و تا زمان خواندن نماز عید می باشد. پیش از پست حتماً این دعا خوانده شود:«اللَّهُمَّ إِیمَانا بِکَ وَتَصْدِیقا بِکِتَابِکَ وَاتِّبَاعَ سُنَّةِ نَبِیکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ»
و آن گاه «بسم الله» گفته و غسل کند، بعد از اتمام غسل بگوید:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ کَفَّارَةً لِذُنُوبِی وَطَهِّرْ دِینِی اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ».
پوشیدن لباس تمیز:
تاکید شیخ طوسی بر آن است که در این روز نیکوترین و زیبا ترین لباس ها پوشیده شده و هر مسلمانی خود را معطر کرده و با کمالات و وقار بسیار بی نظیری به طرف مصلای عید حرکت کند.
افطار قبل از رفتن به نماز:
در ابتدای روز قبل از خواندن نماز عید افطار کرده و توصیه می شود با خرما افطار کند «شیخ مفید» می فرماید:مستحب است مقدار کمی از تربت سیدالشهدا، امام حسین(ع) را تناول کند که شفای هر دردی است.
خواندن دعا قبل از خرج شدن از خانه برای رفتن به نماز:
بعد از این که آفتاب طلوع کرد اقدام به حرکت به سوی نماز عید کند همانطور که از رسول خدا نقل شده و دعا ها و احادیثی که توسط معصومین (ع) وارد شده خوانده شود. من جمله آنچه امام باقر (ع) فرمود:در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتی که برای رفتن به نماز مهیا شدی، این دعا را بخوان:
«اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیأَ فِی هَذَا الْیوْمِ أَوْ تَعَبَّأَ أَوْ أَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَنَوَافِلِهِ وَفَوَاضِلِهِ وَعَطَایاهُ فَإِنَّ إِلَیکَ یا سَیدِی تَهْیئَتِی وَتَعْبِئَتِی وَإِعْدَادِی وَاسْتِعْدَادِی رَجَاءَ رِفْدِکَ وَجَوَائِزِکَ وَنَوَافِلِکَ وَفَوَاضِلِکَ وَ فَضَائِلِکَ وَعَطَایاکَ وَقَدْ غَدَوْتُ إِلَی عِیدٍ مِنْ أَعْیادِ أُمَّةِ نَبِیکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِ وَعَلَی آلِهِ وَلَمْ أَفِدْ إِلَیکَ الْیوْمَ بِعَمَلٍ صَالِحٍ أَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ وَلا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوقٍ أَمَّلْتُهُ وَلَکِنْ أَتَیتُکَ خَاضِعا مُقِرّا بِذُنُوبِی وَإِسَاءَتِی إِلَی نَفْسِی فَیا عَظِیمُ یا عَظِیمُ یا عَظِیمُ اغْفِرْ لِی الْعَظِیمَ مِنْ ذُنُوبِی فَإِنَّهُ لا یغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ إِلا أَنْتَ یا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»
به جا آوردن نماز عید فطر:
به جا آوردن نماز عید مستحب می باشد و دارای دو رکعت است است که در رکعت اول سوره «حمد»و سوره «اعلی» (یا هر سوره دیگری که مایل باشد)خوانده می شود و پس از آن پنج تکبیر گفته و بعد از هر تکبیر قنوت کرده و این دعا خوانده شود:
«اللَّهُمَّ أَنْتَ أَهْلُ أَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ وَأَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ وَأَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَأَهْلَ التَّقْوَی وَ الْمَغْفِرَةِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدا وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهِ عَلَیهِ وَآلِهِ ذُخْرا وَشَرَفا وَمَزِیدا أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّدا وَآلَ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّدا وَآلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَعَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ وَأَعُوذُ بِکَ فِیهِ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ».
و بعد ششمین تکبیر را گفته و به رکوع برود و پس از رکوع و سجده ، برخاسته شروع به خواندن رکعت دوم کند ، در رکعت دوم پس از سوره «حمد»، سوره «شمس» یا سوره دیگری خوانده شود آنگاه چهار تکبیر بگوید و پس از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند.
پس از نماز، تسبیحات حضرت زهرا(س) را بگوید و آنگاه دعاهایی که نقل شده است را بخواند که یکی از آن ها دعای چهل و ششم «صحیفه سجادیه» است،مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز برای دیگر مؤمنان جهت قبولی اعمال دعا کند.
خواندن دعای ندبه:
بنابراین در نهایت دعای ندبه را خوانده و همانطور که مرحوم محدث قمی می گوید:به فرموده سید بن طاووس بعد از دعا به سجده برود و بگوید:
«أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ حَرُّهَا لا یطْفَی وَجَدِیدُهَا لا یبْلَی وَعَطْشَانُهَا لا یرْوَی»، پس گونه راست را بر زمین گذارد و بگوید:«إِلَهِی لا تُقَلِّبْ وَجْهِی فِی النَّارِ بَعْدَ سُجُودِی وَ تَعْفِیرِی لَکَ بِغَیرِ مَنٍّ مِنِّی عَلَیکَ بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَی»، سپس گونه چپ را بر زمین گذارد و بگوید:«ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَکَانَ وَ اعْتَرَفَ» آن گاه به حال سجده برگردد و بگوید:«إِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یا کَرِیمُ»، پس صد مرتبه بگوید:«الْعَفْوَ الْعَفْوَ»
احکام و مستحبات نماز عید فطر و قربان از رساله امام خمینی(ره)
- 1516 نماز عید فطر در زمان حضور امام علیه السلام واجب است و بایدبه جماعت خوانده شود، و در زمان ما که امام علیه السلام غایب است مستحب می باشد.
- 1517 وقت نماز عید قربان از اول آفتاب روز عید است تا ظهر.
- 1518 مستحب است در عید فطر بعد از بلند شدن آفتاب افطار کنند و زکات فطره را هم بدهند بعد از نماز عید را بخوانند.
- 1521 مستحب است در نماز عید فطر و قربان قرائت را بلند بخوانند.
- 1522 نماز عید سوره مخصوصی ندارد، ولی بهتر است که در رکعت اول آن سوره"شمس" سوره و در رکعت دوم سوره " کاشیه" سوره را بخوانند، یا در رکعت اول سوره "سبح اسم" سوره و در رکعت دوم سوره "شمس" را بخوانند.
- 1523 مستحب است در روز عید فطر قبل از نماز عید به خرما افطار کند.
- 1524 مستحب است پیش از نماز عید غسل کند، و دعاهایی که پیش از نماز و بعد از آن در کتابهای دعا ذکر شده به امید ثواب بخواند.
- 1525 مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند و نماز را بلند بخوانند.
- 1526 بعد از نماز مغرب و عشای شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگویند:"الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا".
- 1528 کراهت دارد نماز عید را زیر سقف بخواند.
